Μαθαίνω να προλαμβάνω τις επιπλοκές, γνωρίζω και προστατεύομαι
Γράφει ο ΑΝΤΩΝΙΟΣ Π. ΛΕΠΟΥΡΑΣ,
ιατρός παθολόγος, εξειδικευμένος στο σακχαρώδη διαβήτη, μέλος Δ.Σ. ΕΔΕ, διευθυντής Β' Παθολογικής Κλινικής και Διαβητολογικού Τμήματος Ιατρικού Κέντρου Αθηνών - Κλινικής Ψυχικού
Οι επιπλοκές του διαβήτη, τόσο στον τύπο 1 όσο και στον τύπο 2 είναι κοινές και έχουν να κάνουν με τη διάρκεια του διαβήτη, την αρχική αλλά και τη μακροχρόνια καλή γλυκαιμική ρύθμιση.
Επίσης, έχουν να κάνουν με τον τρόπο ζωής (κάπνισμα - άσκηση - διατροφή) και το σωματικό βάρος. Τέλος, έχουν να κάνουν με τη ρύθμιση των υπόλοιπων παραγόντων κινδύνου (υπέρταση, υπερλιπιδαιμία) και με τη γονιδιακή κληρονομικότητα.
Οι επιπλοκές μπορεί να αφορούν τα μεγάλα αγγεία (μακροαγγειοπάθεια), δηλαδή καρδιακά συμβάματα και αγγειακά εγκεφαλικά, τα οποία μπορούν να συμβούν από νωρίς! Υπολογίζεται ότι ο κίνδυνος ήδη διπλασιάζεται από τον «προδιαβήτη».
Οι επιπλοκές από τα μικρά αγγεία (μικροαγγειοπάθεια) αφορούν κυρίως τους οφθαλμούς, τους νεφρούς, τα κάτω άκρα (έλκη που εύκολα γίνονται και δύσκολα επουλώνονται ή καυσαλγίες-νευραλγίες συνεχείς και μη ανταποκρινόμενες στα κοινά αναλγητικά) καθώς και το αυτόνομο και περιφερικό νευρικό σύστημα. Οι επιπλοκές αυτές συμβαίνουν πιο συχνά στο τέλος της 1ης μέχρι τις αρχές της 2ης 10ετίας από την έναρξη του διαβήτη. Πριν ή μετά είναι σχετικά σπάνιες. Σχετίζονται απόλυτα με τη γλυκαιμική ρύθμιση, ιδίως στα αρχικά χρόνια της έναρξης του διαβήτη.
Οι επιπλοκές από το νευρικό σύστημα αφορούν τόσο το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλος, ΚΝΣ) όσο και το περιφερικό (αυτόνομο). Ο κίνδυνος της άνοιας όσο και πολλών νευρολογικών παθήσεων μετά την 30ετία αυξάνεται σημαντικά, ιδίως όταν συνυπάρχουν καθιστική ζωή και παχυσαρκία.
Το διαβητικό πόδι είναι μια ξεχωριστή νοσολογία του διαβήτη, αποτελώντας την πρώτη αιτία ακρωτηριασμών των κάτω άκρων μετά τα ατυχήματα. Μπορεί να οφείλεται σε μικροαγγειοπάθεια ή σε διαβητική νευροπάθεια του περιφερικού νευρικού συστήματος ή και στα δυο, μια που συνήθως συνυπάρχουν. Ξεκινά από μικρά έλκη στα άκρα που μπορεί, αν δεν προσεχθούν, να οδηγήσουν σε εκτεταμένες νεκρώσεις, κυτταρίτιδα ή και οστεομυελίτιδα.
Τι πρέπει να προσέχω για να είμαι καλά!
1 Καλή γλυκαιμική ρύθμιση από νωρίς
Μας ενδιαφέρουν για την καλή ρύθμιση η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (ΗΒΑ1c) και η αυτορύθμιση με τους μετρητές σακχάρου, κυρίως για αυτούς που χρησιμοποιούν ινσουλίνη ή παραμένουν απρόσεκτοι και αρύθμιστοι...
Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (ΗΒΑ1c) εκφράζει «μέσες» τιμές σακχάρου που αντιστοιχούν περίπου στους τελευταίους 2-3 μήνες. Είναι ίσως από τις πιο σημαντικές εξετάσεις, μια που συνδέονται ευθέως ανάλογα με τον μακροχρόνιο κίνδυνο όλων των επιπλοκών του διαβήτη.
Ιδανικά, στον πληθυσμό κυμαίνεται φυσιολογικά από το 4,3% ώς το 6,2%. Τιμές μεγαλύτερες από το 5,7% δεν αποκλείουν τον διαβήτη, ενώ τιμές μεγαλύτερες από το 6,4% αν επιβεβαιωθούν συνιστούν έναρξη θεραπείας χωρίς καμία άλλη εξέταση. Για τους διαβητικούς, καλή ρύθμιση σημαίνει τιμές τουλάχιστον <7%, αν και για τους ανθρώπους μεγάλης ηλικίας και τιμές <8% είναι ικανοποιητικές.
Οταν μετράμε το σάκχαρο μας ενδιαφέρουν κυρίως 2 τιμές. Το σάκχαρο νηστείας (τουλάχιστον 7-8 ώρες χωρίς φαγητό, π.χ. το πρωί μόλις ξυπνάμε), καλό είναι οι μέσοι όροι να 'ναι < 120mg/dl. Το σάκχαρο 2 ώρες μετά οποιοδήποτε φαγητό, όσο <170mg/dl, τόσο καλύτερα.
2 Υπέρταση στο διαβήτη και πότε θεραπεύουμε
Οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με διαβήτη χωρίς αμφιβολία είναι εξ ορισμού πρόσωπα με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Τα 2/3 των υπερτασικών είναι άτομα άνω των 65 ετών, και σε περισσότερο από τους μισούς συνυπάρχει διαβήτης. Η αρτηριακή υπέρταση μαζί με το ΣΔ και τη χοληστερόλη αποτελούν τους σπουδαιότερους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικά, εμφράγματα, νεφρική και καρδιακή ανεπάρκεια.
Η απόφαση παρέμβασης για τη θεραπεία της αρτηριακής πίεσης στηρίζεται βασικά σε δύο κριτήρια: το επίπεδο της συστολικής (μεγάλης) και της διαστολικής (μικρής) αρτηριακής πίεσης που πρέπει να μετριούνται σε ηρεμία τόσο σωματική όσο και ψυχική! (όχι μετά από άσκηση, πονοκέφαλο ή καταστάσεις στρες).
Τονίζεται ότι μερικές μετρήσεις αυξημένης πίεσης δεν σημαίνουν υπέρταση και ότι ακόμη και πιέσεις αρκετά αυξημένες δεν πρέπει να δημιουργούν πανικό ούτε χρειάζεται να αντιμετωπιστούν επειγόντως αν δεν έχουμε καρδιολογικό ιστορικό. Χρειάζεται μέσος όρος τουλάχιστον 50-70 μετρήσεων για να αποφασίσουμε διάγνωση και θεραπεία υπερτάσεως.
Οι επιθυμητοί στόχοι πίεσης στο ΣΔ είναι 130 mm/hg (110-135 mm/hg) η συστολική και μικρότερη του 80 mm/hg η διαστολική (90-40 mm/hg). Θεραπεία φαρμακευτική χρειάζεται όταν οι μέσοι όροι των μετρήσεων ξεπερνούν το 140/95mm/hg.
3 Χοληστερόλη - λιπίδια στο ΣΔ, τι πρέπει να γνωρίζουμε
Είναι εκ των ων ουκ άνευ να γνωρίζουμε ότι ένας από τους πλέον σημαντικούς κινδύνους για την κατάσταση της υγείας της καρδιάς μας και των αγγείων μας είναι η χοληστερόλη και τα λιπίδια. Η αιματολογική εξέταση προσδιορίζει τα επίπεδα της «καλής» χοληστερόλης HDL, που πρέπει να είναι πάνω από 40mg/dl για τους άνδρες και 50 mg/dl για τις γυναίκες και της «κακής» χοληστερόλης LDL, που δεν πρέπει να ξεπερνά τα 100 mg/dl, και για όσους έχουν άλλον έναν παράγοντα κινδύνου (π.χ. έμφραγμα, καθιστική ζωή με παχυσαρκία κ.λπ.) τα 70 mg/dl. Η ιδανική ολική χοληστερόλη πρέπει να βρίσκεται κάτω των 180 mg/dl και τα τριγλυκερίδια ― 150 mg/dl.
Οι ειδικοί έχουν διαπιστώσει ότι παρόλο που ο ένας στους τρεις Ελληνες έχει τιμές χοληστερόλης πάνω από τις φυσιολογικές, μόνο οι τρεις στους δέκα το γνωρίζουν και ακόμη πιο λίγοι, δυστυχώς, ακολουθούν θεραπεία. Οι μετρήσεις πρέπει να ξεκινούν από 5 ετών και όχι στην τρίτη ηλικία, όταν η γήρανση των αγγείων μας έχει προχωρήσει...
Η θεραπεία με την κατηγορία των φαρμάκων που λέγονται στατίνες κυριολεκτικά σώζει ζωές!
Η πρόληψη χαρίζει ελευθερία
Οι επιπλοκές μπορούν να προληφθούν ! Η πρόληψη στο ΣΔ αποτελεί την καλύτερη, φθηνότερη και πιο αποτελεσματική θεραπεία! Πρόληψη σημαίνει έγκαιρη διάγνωση, τουλάχιστον από το στάδιο του «προδιαβήτη» και παράλληλη έναρξη θεραπείας, παράλληλα με την εκ των ων ουκ άνευ απαραίτητη αλλαγή τρόπου ζωής, δηλαδή διακοπή καπνίσματος, σωματική άσκηση (αρκούν 30' περπάτημα την ημέρα), αλλαγή διατροφής. Χρειάζεται παράλληλα από την αρχή έναρξη αγωγής για πιθανή υπερλιπιδαιμία ή υπέρταση. Τα άτομα με ΣΔ μπορούν να έχουν μια απόλυτα φυσιολογική ζωή, αρκεί να φροντίζουν σωστά την υγεία τους και να παρακολουθούνται τακτικά από εξειδικευμένο στο διαβήτη γιατρό.
