Ως κορυφαίο θρησκευτικό και ιστορικό γεγονός χαρακτήρισε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, κ. Βαρθολομαίος, τη χθεσινή πατριαρχική Θεία Λειτουργία που έγινε ύστερα από 88 χρόνια στο ιστορικό μοναστήρι του ποντιακού Ελληνισμού, την Παναγία Σουμελά, στον Πόντο. Ο Πατριάρχης τέλεσε τη λειτουργία που κράτησε πάνω από 3 ώρες, μέσα σε ατμόσφαιρα ευλάβειας και συγκίνησης, πλαισιωμένος από ιεράρχες της ελληνικής Εκκλησίας καθώς και της ρωσικής ορθόδοξης Εκκλησίας, αλλά και από ιερείς από την Ουκρανία, το Καζακστάν, τη Λιθουανία κ.λπ., ενώ παραβρέθηκε σημαντικός αριθμός βουλευτών από την Ελλάδα και τη Ρωσία. Στους Έλληνες βουλευτές περιλαμβάνονταν ο Μ. Τιμοσίδης,
ο Γ. Αμοιρίδης από το ΠΑΣΟΚ και οι Στ. Κωνσταντινίδης, Μ. Χαρακόπουλος, Η. Θεοδωρίδης, Γ. Κασαπίδης, Σ. Κεδίκογλου, Π. Νεράντζης από τη ΝΔ καθώς και οι πρώην βουλευτές Α. Τζιτζικώστας, Ε. Χαϊτίδης, Στ. Παπαθεμελής, Α. Λυκουρέζος κ.ά. Εντυπωσιακή, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, ήταν η παρουσία του Ελληνοπόντιου βουλευτή της ρωσικής Δούμα και προέδρου της Ε’ Περιφέρειας του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού, Ιβάν Σαββίδη, τον οποίο συνόδευαν άλλοι τέσσερις Ρώσοι βουλευτές, κληρικοί της ρωσικής Εκκλησίας, ποντιακής καταγωγής, αλλά και περί τα 500 άτομα που έφτασαν από τη Ρωσία και άλλες χώρες της Πρώην Σοβιετικής Ενωσης. Παραβρέθηκε, επίσης, ο πρέσβης της Ελλάδας στην Αγκυρα και οι επικεφαλής των δύο Ποντιακών Ομοσπονδιών Γ. Παρχαρίδης και Χ. Αποστολίδης. Δείχνοντας έμπρακτα την αλλαγή του κλίματος και τη βελτίωση των σχέσεων του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης με αυτό της Μόσχας, το οποίο χαιρέτισε ιδιαίτερα την απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να δώσει άδεια για τη λειτουργία στην Παναγία Σουμελά, ο κ. Βαρθολομαίος έστειλε τις ευχές του στον Πατριάρχη Μόσχας, κ. Κύριλλο, και τον κάλεσε να έρθει τα επόμενα χρόνια στην Παναγία Σουμελά, ώστε να λειτουργήσουν μαζί την ημέρα της Παναγίας.
Ειδικές άδειες
Το σημαντικό γεγονός της Θείας Λειτουργίας παρακολούθησαν χθες στο εσωτερικό του μοναστηριού λιγότερα από 500 άτομα, όσους επέτρεψαν οι τουρκικές αρχές να κινηθούν προς το μοναστήρι και να εισέλθουν με ειδικές άδειες σε αυτό. Από τα χιλιάδες άτομα που έφτασαν στην Τραπεζούντα από την Ελλάδα, τη Ρωσία και άλλες χώρες, μπόρεσε να φτάσει στην αρχή του φαραγγιού του όρους Μελά μόνο ένας αριθμός που παρακολούθησε την τελετή από γιγάντιες οθόνες που είχαν στηθεί.
Αρκετοί ήταν αυτοί που έμειναν στην Τραπεζούντα για να επισκεφτούν αργότερα το μοναστήρι και να προσκυνήσουν. Σύμφωνα με στοιχεία των ποντιακών οργανώσεων, οι προσκυνητές που έφτασαν τελικά στον Πόντο και στην Τραπεζούντα υπολογίζονται σε 6.000-7.000 άτομα, ενώ οι Τούρκοι από την πλευρά τους έκαναν λόγο για 3.000-4.000 άτομα. Ο επικεφαλής της ρωσικής Εκκλησίας, επίσκοπος Ποντόλσκ, κ. Τύχων, στο μήνυμά του μετέφερε τον χαιρετισμό του Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών, κ. Κύριλλου, και εξέφρασε την ικανοποίηση της ρωσικής Εκκλησίας για το ότι δόθηκε άδεια από τις τουρκικές αρχές να λειτουργεί μία φορά τον χρόνο η Παναγία Σουμελά.
Ο μητροπολίτης Δράμας, κ. Παύλος, ο οποίος είναι ηγούμενος της Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο, δώρισε στον κ. Βαρθολομαίο ένα τμήμα ποντιακής γυναικείας φορεσιάς και συγκεκριμένα μία ποδιά, η οποία υφάνθηκε σε αργαλειό της Τραπεζούντας πριν από το 1900, έφυγε το 1918 για την Ελλάδα και επιστρέφει, όπως είπε, εκεί όπου ανήκει. Συγκινημένος ο κ. Βαρθολομαίος παρέλαβε το δώρο, για το οποίο είπε πως δεν είναι ένα απλό δώρο αλλά ένα ιερό κειμήλιο το οποίο θα μεταφερθεί στο σκευοφυλάκιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Αμέσως μετά ένας Πόντιος λυράρης που έπαιζε κεμεντζέ ερμήνευσε ένα τραγούδι για την Παναγία και ο κ. Παύλος τον συνόδευσε, προτρέποντας και τους πιστούς να κάνουν το ίδιο, μέσα σε κλίμα βαθιάς συγκίνησης.
Το σώμα στο Βέρμιο...
Η ψυχή στην Τραπεζούντα
Με το βλέμμα και την καρδιά στραμμένα στην Τραπεζούντα, εκεί όπου τελέστηκε για πρώτη φορά ύστερα από 88 χρόνια Πατριαρχική Θεία Λειτουργία στο ιστορικό Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, χιλιάδες Πόντιοι από όλα τα μέρη της χώρας ανηφόρισαν χθες στην Καστανιά Βερμίου, στο καινούργιο Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά. Ο υφυπουργός Υποδομών Γιάννης Μαγκριώτης, ο οποίος εκπροσώπησε την κυβέρνηση, σχολίασε ότι η Λειτουργία που τελέστηκε στην Τραπεζούντα «απελευθερώνει δυνάμεις συνεργασίας και ειρήνης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας», ενώ αναφέρθηκε στη γιορτή της Παναγίας, λέγοντας πως υπήρξε πάντοτε η παρηγορήτρα στις δύσκολες στιγμές.
Στη Μονή του Βερμίου παρών ήταν ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ Γ. Καρατζαφέρης, ενώ τη ΝΔ εκπροσώπησε ο βουλευτής Ημαθίας Μιχάλης Χαλκίδης. Στις εκδηλώσεις στο Βέρμιο παραβρέθηκαν επίσης ο βουλευτής της ΝΔ και υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κώστας Γκιουλέκας, ο νομάρχης Θεσσαλονίκης Παναγιώτης Ψωμιάδης, εμφανώς εκνευρισμένος μετά το μήνυμα που πήρε να μη μεταβεί στην Τραπεζούντα, εκπρόσωποι των τοπικών αρχών κ.ά. Μετά τη Θεία Λειτουργία, στην οποία χοροστάτησε ο μητροπολίτης Βέροιας, Ναούσης και Καμπανίας κ.κ. Παντελεήμονας, το Ιδρυμα «Παναγία Σουμελά» απένειμε την καθιερωμένη υποτροφία στη μνήμη των 21 μαθητών του Λυκείου Μακρυχωρίου που έχασαν τη ζωή τους στο φοβερό δυστύχημα τον Τεμπών, τον Απρίλιο του 2003. Η υποτροφία δόθηκε φέτος στον μαθητή Βασίλη Βουλγαρόπουλο από το Διαβατό Ημαθίας, ένα από τα θύματα της επίθεσης με μαχαίρι Αλβανών πριν από 15 ημέρες. Ο 16χρονος αριστούχος μαθητής, που έχει τραυματιστεί στην κοιλιακή χώρα, αναρρώνει και χθες πήρε ειδική άδεια για να παραστεί στη βράβευσή του.
Το μήνυμα του Οικουμενικού Πατριάρχη
Διπλή γέφυρα ειρήνης και εμπιστοσύνης μεταξύ των λαών
Βαρύνουσας σημασίας, όπως αναμενόταν, εκτός από το ίδιο το γεγονός, ήταν και τα όσα είπε ο κ. Βαρθολομαίος στη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας στην Παναγία Σουμελά του Πόντου, ο οποίος χαρακτήρισε το χθεσινό προσκύνημα ως μια διπλή γέφυρα ειρήνης και εμπιστοσύνης ανάμεσα στους δύο λαούς, της Ελλάδας και της Τουρκίας. «Εγινε η Παναγία Σουμελά κοινό σημείο αναφοράς», είπε, προσθέτοντας ότι ύστερα από 88 χρόνια ενός λήθαργου και σιωπής τελέστηκε και πάλι η Θεία Λειτουργία και μάλιστα πατριαρχική, ενώ χαρακτήρισε το γεγονός για τον ίδιο ως ευλογία που του έδωσε μεγάλη συγκίνηση. «Ας κρατήσουμε ως αναμμένη την πασχαλινή λαμπάδα, την ακαταίσχυντον θεομητορικήν ελπίδαν του σουμελιώτικου Δεκαπενταύγουστου, να ανθήσει πλουσίως μέσα μας και φέρει κι άλλο», είπε ο Πατριάρχης, χαρακτηρίζοντας «άξιον το προσκύνημά μας». Οι χθεσινές εκδηλώσεις στον Πόντο έγιναν χωρίς κανένα επεισόδιο, ούτε «εξάρσεις», για τις οποίες φοβόταν το Πατριαρχείο, αλλά και ο Ιβάν Σαββίδης, και για τον λόγο αυτό είχαν απευθύνει και οι δύο προτροπές ώστε να μην υπάρξουν οποιαδήποτε έκτροπα και συμπεριφορές που θα μπορούσαν να παρεξηγηθούν. Μάλιστα, ο ίδιος ο κ. Βαρθολομαίος, απευθυνόμενος στην κυβέρνηση, στις τοπικές αρχές και στον ντόπιο πληθυσμό, είπε πως «σας διαβεβαιώνουμε ότι συρρεύσαμε εδώ ως άγγελοι ειρήνης και φιλίας» με τα καλύτερα γι’ αυτούς συναισθήματα και συμπλήρωσε: «Ας είναι η κυρά του Πόντου, η Παναγιά, εγγυήτρια καλύτερων ημερών και για τους δύο λαούς».
Δάκρυσε
Αναφερόμενος στα χρόνια που το μοναστήρι δεν λειτουργούσε, ο κ. Βαρθολομαίος είπε ότι ενώθηκαν και πάλι, ύστερα από περίπου εννιά δεκαετίες, «η αγιοτόκος και αγιοτρόφος γη του Πόντου με τον ουρανό, ενώ με δάκρυα στα μάτια κατέληξε καταχειροκροτούμενος, μιλώντας μάλιστα στα ποντιακά ότι σήμερα σταματούν τα δάκρυα της Παναγίας, καθώς υποδέχεται τα πολυάριθμα παιδιά της και στη συνέχεια απηύθυνε χαιρετισμό και στην τουρκική γλώσσα.
"Επαγγελματική" συμπεριφορά Διακριτική η επιτήρηση των Τούρκων
Τα μεγαλύτερα τηλεοπτικά κανάλια της Τουρκίας κάλυψαν ειδησεογραφικά τη χθεσινή λειτουργία του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου στην Παναγία Σουμελά του Πόντου, δείχνοντας το ενδιαφέρον που υπήρχε, ενώ η συμπεριφορά των Αρχών ήταν... επαγγελματική.
Δρακόντεια ήταν τα μέτρα ασφαλείας, όπως εύκολα μπορούσε να επισημάνει ένας προσεκτικός παρατηρητής, χωρίς όμως οι αστυνομικοί, όπως και οι άντρες της στρατιωτικής χωροφυλακής, να επεμβαίνουν, κάτι που έκαναν πιεστικά τον περασμένο χρόνο.Ηταν εμφανές ότι όλοι στον κρατικό μηχανισμό, προφανώς με εντολές άνωθεν, ήθελαν να εξυπηρετούν χωρίς να ανακαλύπτουν προσχήματα, όπως άλλες φορές, για να δείξουν φορτικά την εξουσία τους.Οι έλεγχοι ήταν παντού περισσότερο τυπικοί, η Αστυνομία φρόντιζε να μη δημιουργεί επιπρόσθετα προβλήματα, εκτός από τις ρυθμίσεις που είχαν να κάνουν με την προώθηση προς το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά για τη λειτουργία όσων δεν είχαν τις απαραίτητες άδειες. Και στον ίδιο τον αρχαιολογικό χώρο του μοναστηριού ήταν διακριτικοί, ενώ απουσίαζε εντελώς η επικεφαλής που είχε δημιουργήσει πέρυσι τα γνωστά προβλήματα.
Ενα κερί
Στον περίβολο του μοναστηριού, εκεί όπου πέρυσι απαγορευόταν στους προσκυνητές να αφήσουν ένα αναμμένο κερί, είχε τοποθετηθεί μια κατασκευή με άμμο, όπου ο καθένας μπορούσε να ανάψει το κερί του.Την ίδια ώρα οι Τούρκοι δεν ξεκαθαρίζουν -σκόπιμα- το πώς δόθηκε η άδεια για την τέλεση της λειτουργίας, αφού, όπως φαίνεται, θέλουν να κάνουν «πολιτική» τόσο προς τους Ρώσους όσο και προς το Πατριαρχείο. Σύμφωνα με τον Ελληνοπόντιο βουλευτή της ρωσικής Δούμα, Ιβάν Σαββίδη, η γραπτή άδεια για τη λειτουργία δόθηκε στον ίδιο στις 13 Μαΐου, μετά τις επανειλημμένες παρεμβάσεις και επαφές που είχε με μέλη της τουρκικής κυβέρνησης. Από την άλλη, ο αρμόδιος Τούρκος υπουργός Πολιτισμού εμφανίζεται να ενημερώνει σχετικά το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις 9 Ιουνίου. Ισως όμως, όπως λένε κάποιοι, να έγιναν και τα δύο. Η τουρκική κυβέρνηση να έδωσε την άδεια πρώτα στον Ιβάν Σαββίδη και μετά να έκανε το ίδιο και στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Αποστολή στον Πόντο: Χρίστος Τελίδης
