Γράφει ο Αντώνης Φώσκολος,
ομότιμος καθηγητής στο Πολυτεχνείου Κρήτης, επιστημονικός ερευνητής της καναδικής κυβέρνησης στο Ινστιτούτο Ιζηµατογενούς Γεωλογίας και Πετρελαίου
Το Αιγαίο δεν είναι και δεν μπορεί να είναι μία λίμνη πετρελαίου, διότι η Ελλάδα είναι μια σεισμογενής χώρα με πολλά ρήγματα. Ο τεκτονισμός και η ηφαιστειότητα απαγορεύουν την ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων πετρελαίου με την έννοια μιας μεγάλης πετρελαϊκής λεκάνης, τύπου κοιτάσματος Ghawar της Σαουδικής Αραβίας, μήκους 150 χιλιομέτρων και πλάτους 15 χιλιομέτρων που παράγει 5 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Έχουμε όμως μικρότερες λεκάνες ή, όπως λέμε, μικρότερους ταμιευτήρες πετρελαίου και φυσικού αερίου. Από τα βεβαιωμένα αποθέματα ένα ποσοστό, περίπου το 40%, είναι εκμεταλλεύσιμο, ενώ το υπόλοιπο μένει στον ταμιευτήρα, όμως με τις νέες τεχνικές μπορούμε να αυξήσουμε την αποληψιμότητα στο 55%-60%. Ούτε οι ποσότητες ούτε το οικονομικό όφελος είναι ευκαταφρόνητο. Και αν συνεκτιμηθεί και η διπλάσια ποσότητα παραγωγής από τον Πρίνο -χωρίς τις μελλοντικές βελτιώσεις που μπορούν άνετα να διπλασιάσουν την παραγωγή του- η Ελλάδα θα έχει μια ετήσια παραγωγή άνω των 2,19 εκατομυρίων βαρελιών (6.000 βαρ./ημέρα x 365 ημερ.) και οικονομικό όφελος προς το παρόν 186 εκατ. δολαρίων ετησίως (τιμή 85 δολάρια/βαρέλι). Αν προχωρούσαμε στην έρευνα και τη συνεπακόλουθη εκμετάλλευση των πιθανών και βεβαιωμένων κοιτασμάτων στην Ελλάδα, τότε θα απασχολούσαμε στον πρωτογενή τομέα τουλάχιστον 1.500 άτομα προσωπικό για 30 χρόνια -κατ’ αναλογία με τον Πρίνο. Επιπλέον με μία ημερήσια παραγωγή της τάξης των 75.000 χιλιάδων βαρελιών θα εξοικονομούσαμε το 20% των αναγκών της χώρας σε αργό πετρέλαιο. Τα ημερήσια κέρδη σε συνάλλαγμα ανέρχονται σε περίπου 6 εκατομμύρια ευρώ και σε ετήσια βάση 2,19 δισεκατομμύρια ευρώ, με βάση μια τιμή του αργού πετρελαίου τα 80 ευρώ/βαρέλι. Για τα 30 χρόνια εκμετάλλευσης τα ακαθάριστα έξοδα θα ήταν 66 δισεκατομμύρια δολάρια, ήτοι, 49 δισεκατομμύρια ευρώ.
Πώς θα διπλασιαστεί η παραγωγή πετρελαίου στη Θάσο
Τα βεβαιωμένα και εκμεταλλεύσιμα αποθέματα είναι αυτά του Πρίνου, Βορείου Πρίνου, της Περιοχής Έψιλον και το κοίτασμα South Kavala, που είχε φυσικό αέριο. Αυτή την στιγμή η Kavala Oil παράγει 4.000 βαρέλια ημερησίως από τα κοιτάσματα του Πρίνου και την περιοχή Έψιλον. Η παραγωγή αυτή μπορεί να διπλασιαστεί αν στην περιοχή της Δράμας η ΔΕΗ βάλλει σε λειτουργία ένα εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής με λιγνίτη. Οι εκπομπές του CO2 που θα βγαίνουν από τον σταθμό ηλεκτροπαραγωγής μπορούν να διοχετευτούν, εννοείται μετά από καθαρισμό, στο κοίτασμα του Πρίνου η παραγωγή του οποίου, τουλάχιστον, θα διπλασιαστεί. Αυτή η πρακτική εφαρμόζεται εδώ και 10 χρόνια στη Βόρεια Αμερική. Τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής από τη Βόρεια Ντακότα, που λειτουργούν με λιγνίτη, διοχετεύουν το CO2 στα εξαντλημένα κοιτάσματα πετρελαίου του Weyburn της πολιτείας Saskatchewan, Καναδά με αποτέλεσμα να αναζωογονηθεί η παραγωγή τους. Το ίδιο γίνεται και στη πολιτεία της Αλμπέρτας, όπου οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμη ύλη τον λιγνίτη, διοχετεύουν το παραγόμενο CO2 στα εξαντλημένα κοιτάσματα πετρελαίου. Έτσι, εντός μιας πενταετίας, δηλαδή όταν κατασκευαστεί ο πρώτος ΑΗΣ στην Δράμα, όχι μόνο θα διπλασιαστεί η παραγωγή του αργού πετρελαίου, αλλά θα απασχοληθούν μονίμως στη Δράμα και την Καβάλα πάνω από 400 άτομα σε μόνιμες θέσεις για 30 χρόνια. Ένα άλλο πρόσθετο όφελος που θα προκύψει για τη Δράμα θα είναι η θέρμανση των σπιτιών τον χειμώνα με νερό ζεστό που θα παρέχεται από τον ατμοηλεκτρικό σταθμό, δηλαδή χρήση τηλεθέρμανσης. Από τον Πρίνο αντλήσαμε 116 εκατομ. βαρέλια πετρέλαιο και πιθανόν να υπάρχουν άλλα 10-15 εκατομμύρια βαρέλια. Στην περιοχή της Θάσου υπάρχουν ακόμα έξι δομές παρόμοιες με αυτήν του Πρίνου, βάσει γεωλογικών, γεωφυσικών και γεωχημικών δεδομένων: Νίκας, Σταυρός, Άνω Μπάμπουρας, Κάτω Μπάμπουρας, Μαρώνεια και East Thassos. Επομένως θα πρέπει να έχουν πιθανά γεωλογικά αποθέματα αργού πετρελαίου της τάξης των 2 δισεκατομμυρίων βαρελιών και πιθανά απολήψιμα το 38% έως 40% των γεωλογικών αποθεμάτων, δηλαδή 750 εκατομ. βαρέλια. Ο Βόρειος Πρίνος έχει άλλα περίπου 3 εκατομ. βαρέλια πετρέλαιο και η περιοχή Έψιλον περίπου άλλα 15 εκατομ. βαρέλια. Το κοίτασμα του Βορείου Πρίνου είναι ανεκμετάλλευτο λόγω της ποιότητάς του, επειδή το πετρέλαιο είναι βαρύ. Όμως εδώ και τρία χρόνια στην πολιτεία της Αλμπέρτας του Καναδά εφαρμόζεται η μέθοδος SAC-D (Steam Assisted Gravity Drive), η οποία δίνει τη δυνατότητα να γίνουν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα πετρελαίου με παρεμφερή ποιότητα όπως αυτή που έχουμε στον Βόρειο Πρίνο. Εν κατακλείδι, η ημερήσια παραγωγή 10.000 βαρελιών αργού πετρελαίου από την περιοχή Δυτικά της Θάσου είναι απόλυτα εφικτή αν εφαρμοστούν οι νέες τεχνολογίες απόληψης.
Πετρελαιοπιθανές περιοχές
Στη Δυτική Πελοπόννησο, υπάρχει το βεβαιωμένο μικρό κοίτασμα αργού πετρελαίου στο Κατάκωλο που μπορεί να μας δώσει 2.000 βαρέλια ημερησίως για 20 χρόνια. Στη Μακεδονία πετρελαιοπιθανές περιοχές βρίσκονται στο νότιο τμήμα του νομού των Γρεβενών (βάσει των εργασιών του καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών Δρος Α. Ζελιλίδη και των συνεργατών του) και ανατολικά της Θάσου (βάσει των εργασιών των γεωλόγων της ΔΕΠ-ΕΚΥ και αυτών της καναδικής εταιρείας North Aegean Petroleum Company/ NAPC). Μία άλλη περιοχή που μπορεί να φιλοξενεί μεγάλα αποθέματα αργού πετρελαίου βρίσκεται βορείως της Χίου με προέκταση δυτικά της Μυτιλήνης, ανατολικά του Άγιου Ευστρατίου και ανατολικά της Λήμνου. Μία πιθανή συνεκμετάλλευση με μία ξένη εταιρεία που θα έπαιρνε το 40% της πετρελαιοπαραγωγής, ενώ το υπόλοιπο 60% θα το μοιραζόντουσαν εξ ημισείας Ελλάδα και Τουρκία θα αύξανε τα πιθανά εκμεταλλεύσιμα ελληνικά αποθέματα στο Αιγαίο. Η απόφαση πιθανόν να έχει πολιτικό κόστος. Άλλη πολύ ελπιδοφόρος περιοχή για ανεύρεση κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι η Δυτική Ελλάδα, ιδιαίτερα η Ήπειρος όπως το Γεωσύγκλινο του Αγίου Γεωργίου στην Άρτα, τo Καλπάκι κοντά στα αλβανικά σύνορα, και η ύπαρξη των Μεγάλων Δομών, Πύρου και Αχιλλέα δυτικά της Κέρκυρας. Οι εκτιμήσεις των πιθανών γεωλογικών αποθεμάτων πετρελαίου στην Δυτική Ελλάδα κυμαίνονται από 5 έως 6 δισ. και των πιθανών απολήψιμων αποθεμάτων στα 2 δισ. Δημοσιευθείσες εργασίες του Κ. Νικολάου δείχνουν ότι: α) στη ΒΔ τομή Κέρκυρα-Καλπάκι, υπάρχουν: 3 ταμιευτήρες πετρελαίου κάτω από τους εβαπορίτες της Ηπείρου και 4 ταμιευτήρες πάνω από τους εβαπορίτες, και β) στη ΝΔ Τομή Ζάκυνθος-Δυτικό-Κατάκωλο-Σκολίδα, υπάρχουν ένας ταμιευτήρας κάτω από τους εβαπορίτες και 4 πάνω από τους εβαπορίτες). Μια ενεργειακά ισοδύναμη ποσότητα φυσικού αερίου με αυτήν του αργού πετρελαίου είναι πολύ πιθανή λόγω του τύπου της οργανικής ουσίας (Τύπος ΙΙ) που υπάρχει στα ιζηματογενή πετρώματα της Ηπείρου. Αυτός ο τύπος της οργανικής ουσίας γεννά 50% αργό πετρέλαιο και 50% φυσικό αέριο.
«Μακεδονία»
