Με το λιώσιμο των πάγων, η Γροιλανδία κινδυνεύει να χάσει τον πολιτισμό της
The New York Times
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Ο μεγαλύτερος εργοδότης της Νάρσακ, ένα εργοστάσιο εκτροφής γαρίδων, έκλεισε πριν από λίγα χρόνια, αφού οι γαρίδες έφυγαν βόρεια για πιο ψυχρά νερά. Εκεί όπου άλλοτε υπήρχαν οκτώ εμπορικά αλιευτικά σκάφη, τώρα υπάρχει μόνο ένα. Το αποτέλεσμα είναι ο πληθυσμός της πόλης, μιας από τις μεγαλύτερες της νότιας Γροιλανδίας, να μειωθεί κατά το ήμισυ, δηλαδή στα 1.500 άτομα μόλις σε μία δεκαετία. Το ποσοστό των αυτοκτονιών αυξάνεται.
«Το ψάρεμα είναι η καρδιά αυτής της πόλης», είπε ο Χανς Κάσπερσεν, 63 ετών, ψαράς. «Πολλοί άνθρωποι έχασαν τα πάντα». Αν και οι υψηλότερες θερμοκρασίες διαταράσσουν την παραδοσιακή ζωή στη Γροιλανδία, παράλληλα προσφέρουν νέες ευκαιρίες σε αυτή την αυτόνομη περιοχή των 57.000 κατοίκων - ίσως εδώ στη Νάρσακ περισσότερο από οπουδήποτε αλλού. Καθώς οι πάγοι της Γροιλανδίας υποχωρούν, αποκαλύπτουν νέα και τεράστια αποθέματα ορυκτών και πολύτιμων λίθων, που θα διαμορφώσουν τη βάση μιας δυνάμει επικερδούς βιομηχανίας εξορύξεων.
Ενα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο κοιτάσματα μετάλλων -σημαντικών για την κατασκευή κινητών τηλεφώνων, ανεμογεννητριών και ηλεκτρικών αυτοκινήτων- βρίσκεται ακριβώς έξω από τη Νάρσακ. Τα αποθέματα θα μπορούσαν να αποβούν σωτήρια για τη Γροιλανδία, που εδώ και χρόνια βασίζεται στο μισό εκατομμύριο δολάρια που λαμβάνει ετησίως από το κράτος πρόνοιας της Δανίας, της οποίας και αποτελεί αυτόνομη περιοχή. Τα κέρδη από τις εξορύξεις θα μπορούσαν να βοηθήσουν τη Γροιλανδία να γίνει οικονομικά αυτάρκης.
Θέλουν ανεξαρτησία
«Ενας από τους στόχους μας είναι να κερδίσουμε ανεξαρτησία», δήλωσε ο Βίτους Κουζάουκιτσογκ, επιφανής ηγέτης εργατικού συνδικάτου. Ωστόσο, η ταχεία μετάβαση από μια κοινωνία ιδιωτών ψαράδων και κυνηγών σε μια οικονομία υποστηριζόμενη από μια βιομηχανία εξορύξεων εγείρει σοβαρά ερωτήματα. Πώς θα μπορούσε η νησιωτική υποδομή της Γροιλανδίας να ανεχτεί την εισροή χιλιάδων Πολωνών ή Κινέζων εργατών, όπως της προτάθηκε; Υπάρχει κίνδυνος οι εξορύξεις να καταστρέψουν ένα φυσικό περιβάλλον αναγκαίο για την εθνική ταυτότητα της Γροιλανδίας, τις φάλαινες, τις φώκιες, τα φιορδ και τις «μυθικές» πολικές αρκούδες; Μπορούν οι ψαράδες να μεταμορφωθούν σε εργάτες ορυχείων;
«Νομίζω ότι οι εξορύξεις είναι το μέλλον, αλλά τώρα είναι δύσκολη φάση», δήλωσε ο Τζενς Φρέντερικσεν, αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Οικισμού και Υποδομής της Γροιλανδίας. «Δεν είναι ένα σχέδιο που αρέσει σε όλους. Εδώ θίγονται οι παραδόσεις, η ελευθερία στη θάλασσα και τα οικογενειακά επαγγέλματα».
«Εμένα δεν θα με πείραζε εάν έλιωναν όλοι οι πάγοι», ομολόγησε ο Ολε Κρίστιανσεν, στέλεχος της NunamMinerals, της μεγαλύτερης εταιρείας εξορύξεων της Γροιλανδίας. «Καθώς οι πάγοι υποχωρούν, ανακαλύπτουμε νέα μέρη με πολύ ελκυστική γεωλογία»...
Οταν το 2009 η Δανία εγγυήθηκε την αυτοδιάθεση της Γροιλανδίας, πάγωσαν οι ετήσιες επιχορηγήσεις, που πρόκειται να μειωθούν περαιτέρω μέσα στα επόμενα χρόνια. Η Γροιλανδία, όμως, προσπαθεί παράλληλα να χειριστεί τη δύναμη που της προσφέρουν οι νεοαποκαλυφθείσες φλέβες ορυκτών, προκειμένου «να ασκήσει πολιτική επιρροή σε σημαντικά ζητήματα που μας αφορούν», όπως το έθεσε ο αναπληρωτής πρωθυπουργός, κ. Φρέντερικσεν. Πολλοί κάτοικοι εκφράζουν δυσαρέσκεια για το γεγονός ότι οι Δανοί, ως πιο μορφωμένοι, τείνουν να διοικούν τις λιγοστές επιχειρήσεις της μικρής αυτόνομης περιοχής τους.
Φυσικά, δεν έχουν πειστεί όλοι για τα οφέλη των εξορύξεων. «Βέβαια, θα ενισχύσουν την τοπική οικονομία, αλλά δεν είμαι τόσο σίγουρη ότι θα είναι κάτι καλό για μας», δήλωσε η Δωροθέα Ρόντγκααρντ, ιδιοκτήτρια ενός τοπικού ξενώνα. «Ανησυχούμε για την καταστροφή του περιβάλλοντος», τόνισε.
Φλέβες ορυκτών και πετρελαίου
H Αρκτική θερμαίνεται πολύ ταχύτερα απ' ό,τι άλλα μέρη του πλανήτη, και ο ρυθμός με τον οποίο λιώνουν οι πάγοι εντείνει τους φόβους των επιστημόνων για μια ολέθρια άνοδο της στάθμης των υδάτων. Στη βορειοανατολική Γροιλανδία, η μέση ετήσια θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά 4,5 βαθμούς Φαρενάιτ μέσα στα τελευταία 15 χρόνια. Οι επιστήμονες προβλέπουν περαιτέρω άνοδο κατά 14 - 21 βαθμούς Φαρενάιτ έως τα τέλη του αιώνα.
Ηδη, σε πολλές περιοχές, το παχύ στρώμα πάγου που καλύπτει τα φιορδ δεν είναι πια αρκετά σταθερό για να αντέξει τη μετακίνηση με έλκηθρο ή με άλλα οχήματα του χιονιού. Η αλιεία στη διάρκεια του χειμώνα έχει γίνει επικίνδυνη ή ανέφικτη. Είναι προ καιρού γνωστό ότι η Γροιλανδία βρίσκεται πάνω σε τεράστιες φλέβες ορυκτών και η κυβέρνηση της Δανίας τις έχει χαρτογραφήσει κατά καιρούς. Ο Νιλς Μπορ, ο Δανός πυρηνικός φυσικός, νομπελίστας και εκ των βασικών επιστημόνων του σχεδίου Μανχάταν, επισκέφτηκε την πόλη Νάρσακ το 1957 λόγω των αποθεμάτων της σε ουράνιο. Ωστόσο, οι προηγούμενες προσπάθειες εξόρυξης κατέληξαν, οι περισσότερες, σε αποτυχία, αφού αποδείχθηκαν πολύ δαπανηρές σε συνθήκες κακοκαιρίας.
Τώρα, το φαινόμενο του θερμοκηπίου έχει αλλάξει την εξίσωση. Η Υπηρεσία Ορυκτών και Πετρελαίου της Γροιλανδίας έχει ενεργές, αυτή την περίοδο, έως και 150 άδειες για εκμετάλλευση των ορυκτών, ενώ την περασμένη δεκαετία ο αριθμός τους ήταν μόλις 20. Στο σύνολό τους, οι εταιρείες δαπάνησαν, πέρυσι, ποσό ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων για εξορύξεις στη Γροιλανδία.
Υπάρχουν επιπλέον ξένες εταιρείες που εκμεταλλεύονται το πετρέλαιο.
