Σε εναλλακτικές πηγές θέρμανσης ή στους παραδοσιακούς τρόπους ζεστασιάς του παρελθόντος στρέφει τους Θεσσαλονικείς η αύξηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση που πλήττει τα νοικοκυριά.
Του Φώτη Κουτσαμπάρη
Οι παραδοσιακοί καυστήρες πετρελαίου αντικαθιστώνται από καυστήρες καυσόξυλων ή πέλετ, οι ξυλόσομπες, οι σόμπες πετρελαίου, βιοκαυσίμων, υγραερίου παίρνουν τη θέση των καλοριφέρ και τα τζάκια, που σε πολλά διαμερίσματα προ τριετίας είχαν διακοσμητικό ρόλο, ανάβουν στο όνομα της οικονομίας. Σε αυτές τις επιλογές προστίθενται τα ηλεκτρικά σώματα, οι σόμπες αλογόνου, οι πίνακες εκπομπής υπερύθρων, τα ερκοντίσιον.
Η στροφή του κόσμου σε νέες μορφές ενέργειες και η επιστροφή σε παρελθούσες μεθόδους θέρμανσης συμβάλλει, σύμφωνα με εμπειρογνώμονες, στην εξοικονόμηση χρημάτων την περίοδο του χειμώνα. Είναι όμως ασφαλής η χρήση των παραπάνω μέσων θέρμανσης για τους ένοικους των διαμερισμάτων ή των μονοκατοικιών; «Δυστυχώς, εξετάζουμε μόνο την οικονομία και δεν λαμβάνουμε υπόψη ούτε την ασφάλεια ούτε την ατμοσφαιρική ρύπανση», απαντά στη «ΜτΚ» ο δρ. χημικός - μηχανικός Μάξιμος Πετρακάκης, προϊστάμενος του τμήματος Περιβάλλοντος του δήμου Θεσσαλονίκης. Ένα τζάκι, μια σόμπα, ξύλου, ή πετρελαίου ή πέλετ μπορούν να προκαλέσουν θανάσιμους κινδύνους εάν οι χρήστες τους δεν λαμβάνουν τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα, δεν κάνουν συντήρηση και δεν φροντίζουν να γίνεται σωστή καύση των υλικών, όπως τονίζει.
Η επικινδυνότητα της χρήσης μέσων με καπναγωγούς (μπουριά) καταδεικνύεται από τα δεκάδες περιστατικά ανάφλεξης και πυρκαγιών που καταγράφηκαν στο νομό τον περασμένο χειμώνα από την Πυροσβεστική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης. «Τα περισσότερα περιστατικά προκλήθηκαν από την ανάφλεξη της συσσωρευμένης αιθάλης μέσα στους καπναγωγούς τζακιών ή σομπών. Εάν δεν κατασβεστεί γρήγορα η φωτιά, μπορεί να καεί ολόκληρη η οικοδομή. Τα περισσότερα σπίτια που κάηκαν στα χωριά είχαν αυτήν την αιτία», αναφέρει στη «ΜτΚ» αξιωματικός της διοίκησης πυροσβεστικής Θεσσαλονίκης. «Πρέπει να διακρίνουμε τα σημάδια. Να βγαίνουμε στο μπαλκόνι και να κοιτάζουμε την καμινάδα. Εάν βγαίνει λευκός καπνός, σημαίνει ότι γίνεται καλή καύση, εάν όμως βγαίνει μαύρος καπνός, τότε πρέπει να ανησυχήσουμε», σύμφωνα με τον κ. Πετρακάκη.
Απαραίτητος ο συχνός καθαρισμός
Ο συχνός καθαρισμός των καπναγωγών για αποφυγή ανάφλεξης της συσσωρευμένης αιθάλης είναι το κυριότερο προληπτικό μέτρο που πρέπει να λαμβάνουν όσοι έχουν τζάκια ή σόμπες. Εκτός από την πρόκληση πυρκαγιάς, «εάν δεν είναι σωστά τοποθετημένος στο τζάκι και υπάρχει στάσιμο στον καπναγωγό, υπάρχει περίπτωση να γυρίσουν τα αέρια στο εσωτερικό του σπιτιού, το διοξείδιο και το μονοξείδιο του άνθρακα, που είναι θανατηφόρο», τονίζει ο αξιωματικός της πυροσβεστικής. Τα μπουριά από τις σόμπες δεν πρέπει να κάνουν πολλές γωνίες και μεγάλες διαδρομές μέσα στο σπίτι, διότι υπάρχει κίνδυνος να μην μπορούν τα καυσαέρια να βγουν.
Το μονοξείδιο του άνθρακα, σύμφωνα με ειδικούς, παράγεται από την καύση άνθρακα ή καυσίμων που περιέχουν άνθρακα, όπως ξύλα, γκάζι, λάδι. Όταν το μονοξείδιο του άνθρακα απελευθερωθεί στον αέρα και το εισπνεύσουμε, φτάνει με μεγάλη ταχύτητα στην κυκλοφορία του αίματος και συνδέεται με την αιμοσφαιρίνη. Με τη σύνδεση αυτή όμως ο οργανισμός στερείται το οξυγόνο, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί και σε πιθανή ασφυξία. Τα πρώτα συμπτώματα δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα είναι ασαφή και ελαφρά, όπως πονοκέφαλος, ζάλη, αδυναμία, ναυτία. Εάν η έκθεση στο αέριο συνεχιστεί, τότε εντείνονται τα συμπτώματα και εμφανίζονται δύσπνοια, αύξηση του καρδιακού παλμού, σύγχυση, προβλήματα στην όραση, πόνος στο στήθος ή την κοιλιά και μυϊκές κράμπες. Στις σοβαρότερες περιπτώσεις προκαλούνται απώλεια των αισθήσεων και θάνατος.
Ποιότητα του καύσιμου υλικού
Η ποιότητα του καύσιμου υλικού επίσης είναι σημαντικός παράγοντας ασφάλειας. «Βλέπουμε ξύλα εκτεθειμένα στην ύπαιθρο, που βρέχονται και στη συνέχεια θα χρησιμοποιηθούν σε κάποιο τζάκι ή σόμπα. Το νερό που υπάρχει στο ξύλο θα εξατμιστεί και μπορεί να προκαλέσει έκρηξη, να ρίξει σπίθες και να πάρει φωτιά», προειδοποιεί ο δρ. Πετρακάκης. Τα ξύλα πρέπει να είναι αποξηραμένα, ενώ πλαστικό και ξύλα βαμμένα παράγουν επιβλαβή αέρια. Στα παραδοσιακά τζάκια παίζει ρόλο και η ποιότητα κατασκευής, καθώς «σε πολλές οικοδομές έχουν κατασκευαστεί τζάκια περισσότερο για διακόσμηση παρά για χρήση, με τις καπνοδόχους κοντά στις στέγες, χωρίς επαρκή μόνωση καμινάδας. Όσοι τα χρησιμοποιούν, απογοητεύονται. Τα ενεργειακά είναι σύγχρονα, με ελάχιστους κινδύνους ασφαλείας».
Οδηγίες της πυροσβεστικής
Οδηγίες για την αποφυγή των κινδύνων που εγκυμονεί η χρήση εναλλακτικών πηγών θέρμανσης εξέδωσε το Αρχηγείο της Πυροσβεστικής υπηρεσίες, η οποία συνιστά:
Τζάκι ή σόμπα καυσόξυλων. Μη ρίχνετε ποτέ εύφλεκτο υγρό, όπως βενζίνη, οινόπνευμα κτλ. για την ενίσχυση ή αναζωπύρωση της φωτιάς, γιατί δημιουργούνται απότομα πολλές εστίες πυρκαγιάς, που μπορεί να μεταδοθούν σε διάφορα αντικείμενα που βρίσκονται κοντά ή να κινδυνεύσετε και εσείς οι ίδιοι. Τοποθετήστε τις σόμπες των καυσόξυλων πάνω σε μεταλλικές βάσεις, ώστε αν πέσει αναμμένο κάρβουνο από τη θυρίδα που ξεχάστηκε για λίγο ανοικτή, να μην έρθει σε επαφή με υλικά που αναφλέγονται. Όταν αφαιρείτε τη στάχτη από το τζάκι ή τη σόμπα καυσόξυλων, χρησιμοποιήστε ένα μεταλλικό φαράσι και προσέχετε να μη σας πέσουν αναμμένα κάρβουνα πάνω στα χαλιά και ποτέ να μην αδειάζετε τη στάχτη σε πλαστικό σκουπιδοτενεκέ. Μην τοποθετείτε καθρέπτες πάνω από το τζάκι, ή κοντά στη σόμπα, προσελκύουν τα άτομα και πλησιάζουν χωρίς να το νιώθουν κοντά στη φωτιά. Μπορεί κατ' αυτόν τον τρόπο να πιάσουν φωτιά τα ρούχα τους. Μην αφήνετε μικροαντικείμενα στο περβάζι στο τζάκι. Είναι βέβαιο πως τα παιδιά θα πλησιάσουν να τα πάρουν. Συχνός καθαρισμός των καπναγωγών για αποφυγή ανάφλεξης της συσσωρευμένης αιθάλης.
Σόμπα πετρελαίου. Να ελέγχετε, σε τακτά χρονικά διαστήματα, τη στεγανότητα των σωλήνων και των ρακόρ μήπως τρέχει πετρέλαιο στο πάτωμα. Να ελέγχετε την καλή κατάσταση του μπεκ γιατί αν είναι χαλασμένα, θα γίνει υπερχείλιση στον χώρο καύσης του πετρελαίου. Όταν θέλετε να κλείσετε τη σόμπα, κλείνετε απαραίτητα τον διακόπτη παροχής πετρελαίου. Ποτέ να μη βάζετε πετρέλαιο στη σόμπα όταν είναι σε λειτουργία (αναμμένη) ή ζεστή. Ποτέ μην προσπαθήσετε να ανάψετε τη σόμπα πετρελαίου όταν μέσα στο καυστήρα της έχει πέσει περισσότερη ποσότητα καυσίμου. Υπάρχει κίνδυνος να υπερθερμανθεί, προκαλώντας πυρκαγιά ή να γίνει ακόμα και έκρηξη της δεξαμενής του καυσίμου. Αν για τη λειτουργία της απαιτείται και ρεύμα, να είστε προσεκτικοί με το άνοιγμα και το κλείσιμο του διακόπτη κατά το άναμμα και σβήσιμο της σόμπας. Ποτέ μην ξεχάσετε το μοτέρ του ρεύματος σε λειτουργία, ενώ η σόμπα είναι σβησμένη. Συχνός καθαρισμός των καπναγωγών για αποφυγή ανάφλεξης της συσσωρευμένης αιθάλης.
Σόμπα ηλεκτρική. Μην τη χρησιμοποιείτε ποτέ χωρίς προστατευτικό μεταλλικό πλέγμα. Μην την τοποθετείτε πάνω σε χαλιά. Μπορεί να ανατραπεί και να προκαλέσει πυρκαγιά. Αποφεύγετε οι κουρτίνες, τα τραπεζομάντιλα κτλ. να αγγίζουν την ηλεκτρική σόμπα. Αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε σόμπες με αντίσταση που είναι ορατή, γιατί αν και είναι πιο φθηνές, είναι πάρα πολύ επικίνδυνες. Ελέγχετε συχνά την κατάσταση των καλωδίων. Μην ξεχνάτε: Γυμνά καλώδια και ελαττωματικές πρίζες προκαλούν πυρκαγιά. Μην ξεχνάτε πως ασφαλέστερες στη λειτουργία τους και πιο ακίνδυνες είναι οι ηλεκτρικές συσκευές με κυκλοφορία λαδιού (π.χ. τα ηλεκτρικά σώματα). Παρ’ όλα αυτά όμως, απαραίτητο είναι: Να διατηρείτε μια ζώνη ασφαλείας 30 cm μπροστά από τις εξόδους των συσκευών ιδιαίτερα των δυναμικού τύπου. Να μη βάζετε πάνω στις συσκευές αυτές ρούχα, εσώρουχα, κάλτσες κτλ. να στεγνώνουν. Αν τα ξεχάσετε για πολλές ώρες πάνω στην αναμμένη συσκευή, σίγουρα θα αναφλεχθούν.
Σόμπα υγραερίου. Κατά το άναμμα, αφού ανοίγετε τη στρόφιγγα της φιάλης, να βάζετε και το μπουτόν στην ανάλογη θέση. Κατά το σβήσιμο, κλείνετε τη στρόφιγγα της φιάλης και επίσης βάζετε το μπουτόν στην ανάλογη θέση. Μην ξεχνάτε πως οι πολλοί τύποι σομπών υγραερίου πρέπει να λειτουργούν με τον ειδικό ρυθμιστή χαμηλής πιέσεως. Προσέχετε ώστε ο ελαστικός σωλήνας τροφοδοσίας του υγραερίου να μην είναι ποτέ τσακισμένος. Μην αφήνετε τη σόμπα αναμμένη μέσα στο δωμάτιο όταν κοιμάστε ή φεύγετε από το σπίτι. Διατηρείτε τη σόμπα μακριά από υγρασία. Μην τη χρησιμοποιείτε στο μπάνιο. Μην τη μεταφέρετε από δωμάτιο σε δωμάτιο αναμμένη. Μην τοποθετείτε τη σόμπα κοντά σε εύφλεκτα αντικείμενα, ρούχα, πολυθρόνες κτλ. Μην σκεπάζετε τη σόμπα κατά τη λειτουργία της με καλύμματα και μην απλώνετε πάνω σ' αυτή ρούχα για στέγνωμα. Μην την τοποθετείτε κοντά σε έπιπλα, κουρτίνες και άλλα εύφλεκτα είδη. Κάνοντας αλλαγή της φιάλης, φροντίστε ώστε ο διακόπτης της φιάλης να είναι κλειστός, να μην υπάρχει κοντά φλόγα και κυρίως μην καπνίζετε.
Αν διαπιστώσετε διαρροή υγραερίου μην ανάψετε σπίρτο, αναπτήρα, ηλεκτρικό φως κτλ. Σβήστε αμέσως κάθε γυμνή φλόγα. Βεβαιωθείτε ότι κλείσατε καλά τη φιάλη. Αερίστε καλά τον χώρο. Κατόπιν, ανοίξτε λίγο τη βαλβίδα της φιάλης και προσπαθήστε να εντοπίσετε το σημείο διαρροής. Για τον εντοπισμό χρησιμοποιήστε σαπουνάδα ή άλλο διάλυμα απορρυπαντικού. Οι φυσαλίδες που θα σχηματισθούν θα σας δείξουν το σημείο διαρροής του αερίου. Αν δεν μπορείτε, καλέστε ΑΜΕΣΩΣ αυτόν που σας προμηθεύει το υγραέριο. Ακόμα, μην ξεχνάτε κατά τους θερινούς μήνες (προκειμένου να την αποθηκεύεστε) να σκεπάσετε καλά τη σόμπα σας και ιδιαίτερα τον καυστήρα, για να τον προστατέψετε από τη σκόνη.
Καυστήρες πέλετ. Εταιρείες διάθεσης καυστήρων πέλετ συνιστούν καθημερινό καθαρισμό του καυστήρα, καθαρισμό του περιβλήματος του θαλάμου καύσης τουλάχιστον μια φορά την ημέρα με μεταλλικές ξύστρες. Το δοχείο στάχτης της εστίας πρέπει να το αδειάζετε όποτε είναι απαραίτητο. Τα πυρίμαχα κορδόνια μόνωσης πρέπει να ελέγχονται περιοδικά και σε περίπτωση που είναι φθαρμένα ή κατεστραμμένα θα πρέπει να αντικαθίστανται αμέσως. Οι συγκεκριμένες λειτουργίες μπορούν να εκτελεστούν μόνο από εξουσιοδοτημένο τεχνικό. Όταν τα πέλετ καίγονται αργά, απελευθερώνονται πίσσα και αέρια, τα οποία σε συνδυασμό με φυσιολογική υγρασία οδηγούν στη δημιουργία αιθάλης. Εκτεταμένη συσσώρευση αιθάλης στην καμινάδα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα με την αποφόρτιση από τον καπνό και κίνδυνο για φωτιά. Ο καθαρισμός πρέπει να γίνεται από επαγγελματία καπνοδοχοκαθαριστή. Επίσης, πρέπει να γίνεται καθαρισμός του κρυστάλλου, καθαρισμός της εξωτερικής όψης της εστίας.
