Μία συνάντηση στο γραφείο της Old Bond Street 14, δίπλα στα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ στο Λονδίνο, που έγινε τον περασμένο Δεκέμβριο, έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον του υπουργείου Πολιτισμού, οι υπεύθυνοι του οποίου πιστεύουν ότι ήρθε η ώρα να αποκαλυφθούν τα ξένα δίκτυα παράνομων προμηθειών αρχαίων ελληνικών νομισμάτων, που είναι προϊόντα αρχαιοκαπηλίας.
Του Κώστα Καντούρη
kantouris@hotmail.com
Του Κώστα Καντούρη
kantouris@hotmail.com
Στο ραντεβού που έγινε στις 15 Δεκεμβρίου στα γραφεία μεγάλου οίκου δημοπρασιών συμμετείχαν ο εκπρόσωπος της εταιρείας Ε.Μ., ο 66χρονος συνταξιούχος εκτελωνιστής από τη Γερακαρού Θεσσαλονίκης Π.Π., ο οποίος συνελήφθη και προφυλακίστηκε την Παρασκευή ως εγκέφαλος της σπείρας αρχαιοκάπηλων, και ένας 27χρονος φίλος του, ο οποίος επίσης συνελήφθη και αφέθηκε ελεύθερος, καθώς χρησιμοποιήθηκε ως διερμηνέας. Στο τραπέζι της συζήτησης είχε τεθεί η αγοραπωλησία ενός αρχαίου ελληνικού νομίσματος, την αξία του οποίου ο εκτελωνιστής προσδιόρισε στα 150.000 ευρώ ως τιμή εκκίνησης της δημοπρασίας, όπως τουλάχιστον αποκαλύπτεται τόσο από τις απομαγνητοφωνημένες συνομιλίες όσο και από απολογίες κατηγορουμένων.
Σύμφωνα με τη δικογραφία για τη δράση του κυκλώματος αρχαιοκάπηλων την ημέρα εκείνη είχε παραδοθεί το συγκεκριμένο νόμισμα μαζί με άλλα στον οίκο δημοπρασιών, υπογράφηκαν συμβόλαια μεταξύ του εκπροσώπου της εταιρείας και του εκτελωνιστή και μάλιστα δόθηκε προκαταβολή. Στη συνέχεια η πρώιμη συμφωνία χάλασε για το ύψος του ποσού και, όπως φαίνεται, το νόμισμα επιστράφηκε και δόθηκε πίσω και η προκαταβολή. Οι υπεύθυνοι του υπουργείου Πολιτισμού θεωρούν πως αυτό το στοιχείο είναι αρκετό, για να καταρρίψει τον ισχυρισμό των διεθνών οίκων δημοπρασιών ότι τα αντικείμενα που πωλούν συνοδεύονται από νόμιμα πιστοποιητικά, στα οποία βεβαιώνεται πως δεν είναι προϊόντα αρχαιοκαπηλίας αλλά κομμάτια ιδιωτικών συλλογών συνήθως ανώνυμων συλλεκτών. «Η Ελλάδα έχει κάνει βήματα να κυνηγήσει τέτοιους ανθρώπους. Τα στοιχεία που αποκαλύπτονται τώρα είναι αρκετά, για να γίνει κάτι τέτοιο, να αποδειχτεί ότι τα νομίσματα είναι προϊόντα λαθρανασκαφών και πρέπει να επιστρέψουν στη χώρα μας», έλεγαν στη «ΜτΚ» πηγές του υπουργείου Πολιτισμού, εκτιμώντας πως για πρώτη φορά η αστυνομική επιχείρηση της Χαλκιδικής οδήγησε στον τελευταίο κρίκο της αλυσίδας, που είναι οι παραλήπτες των αρχαίων αντικειμένων στο εξωτερικό.
Αποκαλυπτική η συνομιλία
Από την απομαγνητοφωνημένη συνομιλία του 66χρονου και του διερμηνέα του, μία ημέρα μετά τη συνάντηση του Λονδίνου, προκύπτει πως η συμφωνία για την πώληση του νομίσματος δεν θα προχωρούσε. Είναι χαρακτηριστικά αυτά που είπαν μεταξύ τους:
Διερμηνέας: Ναι.
Εκτελωνιστής: Σ…
Δ.: Ναι, έλα θείο.
Ε.: Κάνε μου μια χάρη σε παρακαλώ, αγόρι μου.
Δ.: Πες μου.
Ε.: Πάρε τον Ε… (υπεύθυνο οίκου δημοπρασιών) τηλέφωνο.
Δ.: Ναι.
Ε.: Και πες τον, τον παρακαλώ πάρα πολύ, για το συγκεκριμένο νόμισμα, δεν θα το βάλει με… με… δεν θα το βάλει κάτω από 150.000. Ή αλλιώς να τον στείλω τα λεφτά τη Δευτέρα και να τα… να τα πάρω πίσω.
Δ.: Ποιο;
Ε.: Τον Ε…
Δ.: Ναι.
Ε.: Το…
Δ.: Να μην το βάλει κάτω από 150;
Ε.: Ναι. Κάτω από 150 να μην το βάλει, διαφορετικά μπορώ να του επιστρέψω τα λεφτά την Τρίτη να πούμε. Να του επιστρέψω τα λεφτά και να τα πάρω πίσω τα νομίσματα.
Το επίμαχο ραντεβού επιβεβαιώνεται και από όσα είπε στην προανακριτική απολογία του ο 27χρονος, ο οποίος παραδέχεται ότι πήγε στην αγγλική πρωτεύουσα, για να διευκολύνει στη μετάφραση τον 66χρονο, και περιέγραψε όσα συνέβησαν εκεί. «Ο Ε. είχε μπροστά του γύρω στα δέκα νομίσματα, αν θυμάμαι καλά χάλκινα και ασημένια, ίσως και χρυσά, και τα είχε αξιολογήσει και συζητούσαν τις τιμές. Ακούστηκαν ποσά ακόμη και 150.000 ευρώ, που δεν ήξερα αν ήταν για ένα ή για όλα τα νομίσματα. Τελικά συμφώνησαν για κάποια νομίσματα και τα υπόλοιπα τα πήρε πίσω ο Τ. Η συμφωνία νομίζω ότι περιελάμβανε κάποια προκαταβολή και ο Τ. υπέγραψε συμφωνητικό, από το οποίο πήρε αντίγραφο», ανέφερε στην απολογία του στην ασφάλεια Χαλκιδικής.
Τη συναλλαγή αυτή πάντως αρνήθηκε τόσο προανακριτικά όσο και στην απολογία του την Παρασκευή στον ανακριτή ο 66χρονος, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι η αξία των νομισμάτων που του καταλογίζεται (1,7 εκατ. ευρώ) δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα. Χαρακτηριστικό είναι ότι προανακριτικά ισχυρίστηκε πως τα δύο του ταξίδια σε Γερμανία και Λονδίνο έγιναν, για να πάρει… δανεικά χρήματα από τους υπεύθυνους των δύο οίκων δημοπρασιών, με τους οποίους είπε ότι γνωρίζονται πολλά χρόνια.
Στο στόχαστρο και άλλοι δημοπράτες
Εκτός των στοιχείων για τις συναλλαγές με τον οίκο του Λονδίνου αποκαλυπτικές είναι οι συνομιλίες που περιλαμβάνονται στη δικογραφία και με εκπρόσωπο οίκου στη Ζυρίχη, στις οποίες ο 66χρονος ζήτησε από τον ίδιο να μεταβεί στη Βόρεια Ελλάδα, για να πληρώσει την αγορά νομισμάτων με το ποσό των 25.000 ευρώ.
Δημοπράτης: Έλα Τ.
Εκτελωνιστής: Έλα φίλε, γυρνάω τώρα, ακούς;
Δ.: Γεια σου.
Ε.: Άκουσέ με και πες μου τι θα κάνω, γυρνάω από κει που… που ξέρεις. Λοιπόν τρία και ένα μικρό τέσσερα. Ένα από την Ποτίδαια mint, ένα το ίδιο απ’ αυτά τα δικά μας και άκανθος καμία σχέση σούπερ, σούπερ, σούπερ. Λοιπόν μπορείς να ’ρθεις εσύ να τα πάρουμε; Αλλιώς θέλω 25 χιλιάρικα να τα πάρω.
Δ.: Ακούς;
Ε.: Τα τέσσερα.
Δ.: Μισό λεπτό.
Ε.: Εγώ δεν θέλω να πάω σε κανέναν π…, δεν σε πουλάω εγώ. Εγώ π… δεν είμαι.
Δ.: Σίγουρα, σίγουρα. Εντάξει, εντάξει μισό λεπτό, άκου εμένα. Ίδιο έχουμε δύο κομμάτια;
Ε.: Ναι, ένα, ένα ίδια τα δύο κομμάτια το ένα που έχει τη ρόδα πίσω, αλλά πολύ πιο καλό από κείνο.
Δ.: Εντάξει, τι άλλο, τι άλλο…
Ε.: Ποτίδαια τετράδραχμα αρχαΐκ mint και άκανθος το ίδιο. Αρχαΐκ.
Δ.: Φανταστικό, φανταστικό. Ακούς Τ… Άλλο βδομάδα. Άλλο βδομάδα παρακαλώ. Τη Δευτέρα εγώ είμαι στην Ελλάδα.
Δημοπράτης: Έλα Τ.
Εκτελωνιστής: Έλα φίλε, γυρνάω τώρα, ακούς;
Δ.: Γεια σου.
Ε.: Άκουσέ με και πες μου τι θα κάνω, γυρνάω από κει που… που ξέρεις. Λοιπόν τρία και ένα μικρό τέσσερα. Ένα από την Ποτίδαια mint, ένα το ίδιο απ’ αυτά τα δικά μας και άκανθος καμία σχέση σούπερ, σούπερ, σούπερ. Λοιπόν μπορείς να ’ρθεις εσύ να τα πάρουμε; Αλλιώς θέλω 25 χιλιάρικα να τα πάρω.
Δ.: Ακούς;
Ε.: Τα τέσσερα.
Δ.: Μισό λεπτό.
Ε.: Εγώ δεν θέλω να πάω σε κανέναν π…, δεν σε πουλάω εγώ. Εγώ π… δεν είμαι.
Δ.: Σίγουρα, σίγουρα. Εντάξει, εντάξει μισό λεπτό, άκου εμένα. Ίδιο έχουμε δύο κομμάτια;
Ε.: Ναι, ένα, ένα ίδια τα δύο κομμάτια το ένα που έχει τη ρόδα πίσω, αλλά πολύ πιο καλό από κείνο.
Δ.: Εντάξει, τι άλλο, τι άλλο…
Ε.: Ποτίδαια τετράδραχμα αρχαΐκ mint και άκανθος το ίδιο. Αρχαΐκ.
Δ.: Φανταστικό, φανταστικό. Ακούς Τ… Άλλο βδομάδα. Άλλο βδομάδα παρακαλώ. Τη Δευτέρα εγώ είμαι στην Ελλάδα.
Η ιστορία των κλεμμένων νομισμάτων
Τα ίδια πρόσωπα στις ίδιες ιστορίες αρχαιοκαπηλίας περιφέρονται γύρω από το παράνομο εμπόριο αρχαίων ελληνικών νομισμάτων σε οίκους του εξωτερικού. Η επιστροφή του ασημένιου ρωμαϊκού νομίσματος με την κεφαλή του Βρούτου το 2006 από τη Βρετανία συνδέει τον οίκο δημοπράτησης με αυτόν με τον οποίο συναλλασσόταν ο 66χρονος εκτελωνιστής και ακριβώς το ίδιο πρόσωπο.
Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Πολιτισμού ο συγκεκριμένος ξένος δημοπράτης έχει απασχολήσει έρευνες των διωκτικών αρχών. Αυτή τη φορά και μετά την εξέλιξη με το κύκλωμα που εξαρθρώθηκε στη Χαλκιδική υπάρχουν ελπίδες να κατασχεθούν και να ζητηθούν να επιστρέψουν αρκετά σπάνια αρχαία νομίσματα που προωθούνται προς πώληση. Οι ελληνικές αρχές του υπουργείου Πολιτισμού, έχοντας ως βάση την απόφαση του 2006 για την επιστροφή του ασημένιου Βρούτου, που κόπηκε στο Νομισματοκοπείο των αρχαίων Φιλίππων, εκτιμούν ότι η Μεγάλη Βρετανία θα ανταποκριθεί θετικά στο αίτημα, για να δοθεί συνέχεια στη διερεύνηση του ρόλου που διαδραματίζει ο συγκεκριμένος οίκος δημοπρασιών σε υποθέσεις αρχαιοκαπηλίας. Στηρίζονται στην ευρωπαϊκή οδηγία που εκδόθηκε το 1994 για την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών που μετακινήθηκαν παράνομα από χώρα-μέλος.
Παράλληλα θεωρούν ότι υπάρχει ήδη και δεύτερο «δεδικασμένο» με την ανταπόκριση που έδειξαν οι ελβετικές αρχές τον περσινό Οκτώβριο, όταν αποφάσισαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα σπάνιο ασημένιο οκτάδραχμο της αρχαίας Βισαλτίας ως προϊόν αρχαιοκαπηλίας. Αρκεί, όπως προβλέπει το ελβετικό δίκαιο, να προηγηθούν καταδίκες των εμπλεκομένων στη διακίνηση του νομίσματος, που είναι ο οίκος δημοπρασιών και ακόμη τρεις εταιρείες, εκ των οποίων οι δύο υπεράκτιες, συμφερόντων διεθνούς φήμης αρχαιοκάπηλου. Αυτή η υπόθεση πάντως δεν συνδέεται με τις πρόσφατες συλλήψεις της Χαλκιδικής.
Η όποια προσπάθεια αναμένεται να διαρκέσει μεγάλο χρονικό διάστημα, ίσως και περισσότερο από δύο χρόνια, αφού προηγουμένως γίνουν οι ανάλογες αιτήσεις δικαστικής συνδρομής. Ο πρώτος ειδικός ανακριτής, που χειρίζεται την υπόθεση της Χαλκιδικής, αναμένεται να ζητήσει τουλάχιστον από τέσσερις χώρες (Μ. Βρετανία, Ελβετία, Γερμανία και Βουλγαρία) να διερευνήσουν το ρόλο συγκεκριμένων προσώπων που αγόραζαν αρχαία νομίσματα από τα κατηγορούμενα μέλη του ντόπιου δικτύου διακίνησης αρχαίων νομισμάτων.
Τα ίδια πρόσωπα στις ίδιες ιστορίες αρχαιοκαπηλίας περιφέρονται γύρω από το παράνομο εμπόριο αρχαίων ελληνικών νομισμάτων σε οίκους του εξωτερικού. Η επιστροφή του ασημένιου ρωμαϊκού νομίσματος με την κεφαλή του Βρούτου το 2006 από τη Βρετανία συνδέει τον οίκο δημοπράτησης με αυτόν με τον οποίο συναλλασσόταν ο 66χρονος εκτελωνιστής και ακριβώς το ίδιο πρόσωπο.
Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Πολιτισμού ο συγκεκριμένος ξένος δημοπράτης έχει απασχολήσει έρευνες των διωκτικών αρχών. Αυτή τη φορά και μετά την εξέλιξη με το κύκλωμα που εξαρθρώθηκε στη Χαλκιδική υπάρχουν ελπίδες να κατασχεθούν και να ζητηθούν να επιστρέψουν αρκετά σπάνια αρχαία νομίσματα που προωθούνται προς πώληση. Οι ελληνικές αρχές του υπουργείου Πολιτισμού, έχοντας ως βάση την απόφαση του 2006 για την επιστροφή του ασημένιου Βρούτου, που κόπηκε στο Νομισματοκοπείο των αρχαίων Φιλίππων, εκτιμούν ότι η Μεγάλη Βρετανία θα ανταποκριθεί θετικά στο αίτημα, για να δοθεί συνέχεια στη διερεύνηση του ρόλου που διαδραματίζει ο συγκεκριμένος οίκος δημοπρασιών σε υποθέσεις αρχαιοκαπηλίας. Στηρίζονται στην ευρωπαϊκή οδηγία που εκδόθηκε το 1994 για την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών που μετακινήθηκαν παράνομα από χώρα-μέλος.
Παράλληλα θεωρούν ότι υπάρχει ήδη και δεύτερο «δεδικασμένο» με την ανταπόκριση που έδειξαν οι ελβετικές αρχές τον περσινό Οκτώβριο, όταν αποφάσισαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα σπάνιο ασημένιο οκτάδραχμο της αρχαίας Βισαλτίας ως προϊόν αρχαιοκαπηλίας. Αρκεί, όπως προβλέπει το ελβετικό δίκαιο, να προηγηθούν καταδίκες των εμπλεκομένων στη διακίνηση του νομίσματος, που είναι ο οίκος δημοπρασιών και ακόμη τρεις εταιρείες, εκ των οποίων οι δύο υπεράκτιες, συμφερόντων διεθνούς φήμης αρχαιοκάπηλου. Αυτή η υπόθεση πάντως δεν συνδέεται με τις πρόσφατες συλλήψεις της Χαλκιδικής.
Η όποια προσπάθεια αναμένεται να διαρκέσει μεγάλο χρονικό διάστημα, ίσως και περισσότερο από δύο χρόνια, αφού προηγουμένως γίνουν οι ανάλογες αιτήσεις δικαστικής συνδρομής. Ο πρώτος ειδικός ανακριτής, που χειρίζεται την υπόθεση της Χαλκιδικής, αναμένεται να ζητήσει τουλάχιστον από τέσσερις χώρες (Μ. Βρετανία, Ελβετία, Γερμανία και Βουλγαρία) να διερευνήσουν το ρόλο συγκεκριμένων προσώπων που αγόραζαν αρχαία νομίσματα από τα κατηγορούμενα μέλη του ντόπιου δικτύου διακίνησης αρχαίων νομισμάτων.
