Στο ευρύ κοινό είναι γνωστές διάφορες πτυχές σχετικά με το έργο του σπουδαίου συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη. Ωστόσο, μια από αυτές, συγκεκριμένα η σχέση του με τον αραβικό κόσμο, είναι σχεδόν άγνωστη.
Της Έλσας Σπυριδοπούλου
Στο πνεύμα του αφιερώματος της 8ης Διεθνούς Εκθέσεως Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ) στη Μέση Ανατολή, ο πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη Γιώργος Στασινάκης θα μιλήσει γι’ αυτήν ακριβώς τη σχέση του κρητικού συγγραφέα.
«Κατά τα ταξίδια μου που αφορούν τη διάδοση του έργου του Καζαντζάκη σε Λιβύη, Δαμασκό, Λίβανο, ξαφνιάστηκα όταν είδα πόση αγάπη έχουν για το έργο του!» δήλωσε με ενθουσιασμό στη «Μ» ο κ. Στασινάκης. Αν επισκεφτεί κάποιος βιβλιοπωλεία στη Δαμασκό, όπως μας λέει, θα βρει σχεδόν όλα τα έργα του Καζαντζάκη. «Απ’ ό,τι μου λένε όχι σε καλή μετάφραση, αλλά το σημαντικό είναι τον γνωρίζουν», συμπλήρωσε. Ενδεικτική αυτής της γνώσης και της αγάπης του αραβικού κόσμου για τον Καζαντζάκη είναι και η διανομή, τον περασμένο Φεβρουάριο, του δοκιμίου του συγγραφέα «Ασκητική» από εφημερίδες του Λιβάνου, του Ιράκ, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Αιγύπτου και του Κουβέιτ, στο πλαίσιο πρωτοβουλίας δημοσιογράφων και συγγραφέων του αραβικού κόσμου, που λατρεύουν το έργο του.
Τόποι-έμπνευση
Οι σχέσεις του Καζαντζάκη με αυτές τις χώρες ξεκίνησαν το 1926. Την περίοδο Απριλίου-Μαΐου του 1926, απεσταλμένος της εφημερίδας «Ελεύθερος Λόγος», βρέθηκε στην Παλαιστίνη μαζί με την Ελένη Σαμίου και τις αδελφές Παπαϊωάννου. Βίωσε συγκλονισμένος τις ημέρες του Πάσχα (οι εμπειρίες του περνούν στον «Τελευταίο Πειρασμό») και στην Ιερουσαλήμ εντυπωσιάστηκε από τη συνύπαρξη χριστιανών, εβραίων και μουσουλμάνων. Στις αρχές του 1927 βρέθηκε στην Αίγυπτο και το Σινά, πάλι απεσταλμένος της ίδιας εφημερίδας. Η μυστηριώδης ιερότητα του Νείλου και ο σκληρός αγώνας των φελάχων του έδωσαν υλικό για την «Οδύσσεια». Επισκέφτηκε τις πυραμίδες και την Άνω Αίγυπτο, το Κάιρο και την Αλεξάνδρεια, όπου συναντήθηκε με τον Κ. Π. Καβάφη. Τέλος, τον Φεβρουάριο του 1927 ο Καζαντζάκης πήγε από την Αίγυπτο στο Σινά, όπου έμεινε περίπου μισό μήνα.
«Ο ίδιος έλεγε ότι έχει αραβοαφρικανική καταγωγή», ανέφερε ο κ. Στασινάκης. «Επιπλέον, έχει ωραιότατα κείμενα, όπου περιγράφει τους τόπους και τους ανθρώπους τους. ‘Στην Παλαιστίνη πρέπει να πάω, να πατήσω τα χώματα που πάτησε ο Χριστός. Να φύγω. Ίσως εκεί βρω ό,τι μάταια ζητούσα στο Άγιο Όρος, αναφέρει. Μολονότι δεν είναι γνωστό, έχει γράψει ποίημα για τον Μωάμεθ, ενώ σε άλλα ποιήματά του αναφέρει συχνά την Αίγυπτο και επιπλέον λάτρευε τους άραβες διανοούμενους».
Η εταιρεία έχει σχεδιάσει την παρουσία της και στην ερχόμενη ΔΕΒΘ του 2012. «Θα παρουσιάσουμε την έκθεση ‘Ο Καζαντζάκης και ο Ζορμπάς’ και θα προγραμματίσουμε επισκέψεις σε χώρους που αφορούν τον Ζορμπά στη Χαλκιδική, στην Κοζάνη και στα Σκόπια», ανακοίνωσε ο κ. Στασινάκης. Επιπλέον μέσα στο 2012 θα πραγματοποιηθούν δύο στρογγυλές τράπεζες στην Αθήνα για τη σχέση του Καζαντζάκη με τον αραβικό κόσμο και τη Μεσόγειο και μία στα Χανιά για την επιστολογραφία του.
«Παγωμένη» η επιτροπή
Τον περασμένο Ιανουάριο γράφαμε για την επιτροπή που συγκρότησε το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού (ΥΠΠΟΤ) για το έργο του Νίκου Καζαντζάκη. Ήταν μια ανταπόκριση στη μακροχρόνια έκκληση της Διεθνούς Εταιρείας και στην ανοιχτή επιστολή 4.000 και πλέον ατόμων των γραμμάτων, της τέχνης και της πολιτικής από 92 χώρες στις πέντε ηπείρους, οι οποίοι ζητούσαν να δημιουργηθεί μια επιτροπή που θα βάλει τέρμα στη χρόνια ομηρία των έργων του κρητικού συγγραφέα από τον κάτοχο των πνευματικών δικαιωμάτων του Πάτροκλο Σταύρου. Η ανακοίνωση του ΥΠΠΟΤ ήρθε στα τέλη Δεκεμβρίου του 2010. Διαβεβαίωνε ότι «δεν θίγονται στο ελάχιστο τα πνευματικά δικαιώματα που ανήκουν στους νόμιμους δικαιούχους», όριζε ως πρόεδρο τον συγγραφέα και πρόεδρο του δ.σ. του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου Τάκη Θεοδωρόπουλο και μέλη της εξέχοντα πρόσωπα. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν υπήρξε επίσημη έναρξη λειτουργίας αυτής της ομάδας, μολονότι οι εξελίξεις (πρόσφατα ο κ. Σταύρου προσέφυγε στον Άρειο Πάγο καταγγέλλοντας την επιτροπή) φανερώνουν ότι επείγει κάτι να γίνει άμεσα.
