Ο πρόεδρος του περίφημου Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικής Έρευνας (IFO) κρίνει απαραίτητο το «κούρεμα» των χρεών των προβληματικών χωρών της ευρωζώνης
"Το ενιαίο νόμισμα δημιουργήθηκε για να επιτρέψει στα κεφάλαια πλουσίων χωρών, όπως η Γερμανία, να πάνε ευκολότερα προς χώρες που προσέφεραν καλές επενδυτικές ευκαιρίες. Έτσι, μετά την συνάντηση κορυφής της Μαδρίτης, το 2005, γίναμε μάρτυρες εντυπωσιακών μεταφορών κεφαλαίων προς την νότια Ευρώπη. Όμως, το φαινόμενο αυτό, που στο ξεκίνημά του ήταν πολύ θετικό, κατέληξε στο να δημιουργήσει φούσκες οι οποίες κάποια στιγμή έσκασαν."
του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Γνωστός για το χαρακτηριστικό μούσι του, αλλά και για τις αυστηρές θέσεις του για το ευρώ, ο Χανς Βέρνερ Σιν είναι, χωρίς αμφιβολία, ένας από τους Γερμανούς οικονομολόγους που ποτέ δεν περνά απαρατήρητος. Πρόεδρος από το 1999 του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικής Έρευνας, σήμερα τελειώνει την συγγραφή ενός βιβλίου με τίτλο «Η Παγίδα του Ευρώ», το οποίο σίγουρα θα προκαλέσει συζητήσεις όταν κυκλοφορήσει σε λίγο καιρό. Οπαδός επίσης της εξόδου από την ευρωζώνη των προβληματικών χωρών της, ο Χανς Βέρνερ Σιν κρίνει απαραίτητο το «κούρεμα» του χρέους τους και στην συνέχεια εξηγεί για ποιους λόγους. Ωστόσο, δεν παραλείπει να επισημάνει ότι κάτι τέτοιο είναι αρκετά δύσκολο από τεχνικής πλευράς…
Κύριε πρόεδρε, μπορούμε να περιμένουμε μία σημαντική αλλαγή στην ευρωπαϊκή πολιτική της Γερμανίας με την είσοδο των σοσιαλδημοκρατών στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση;
Όχι, δεν νομίζω. Όλοι οι ευρωπαϊκοί νόμοι πρέπει να έχουν την έγκριση της Μπουντενσταγκ, και στην προηγούμενη θητεία της η Άνγκελα Μέρκελ δεν ήλεγχε την Κάτω Βουλή, του θεσμικού αυτού οργάνου, με αποτέλεσμα κάποια μέλη να μην ψηφίζουν υπέρ της. Κατά συνέπεια, έπρεπε να διαβουλεύεται με τους σοσιαλδημοκράτες πριν από σημαντικές αποφάσεις. Υπό αυτές τις συνθήκες, η είσοδος των τελευταίων στην κυβέρνηση δεν θα αλλάξει πολλά πράγματα στην ευρωπαϊκή πολιτική της Γερμανίας. Εκεί που ίσως μπερδευτούν τα πράγματα είναι στο επίπεδο της βοήθειας προς τις χώρες που έχουν προβλήματα. Είναι γνωστό ότι οι σοσιαλδημοκράτες προτιμούν να χρησιμοποιούν τα χρήματα των φορολογουμένων, παρά να βοηθούν τους πιστωτές των τραπεζών.
Τον τελευταίο καιρό ασκήσατε κριτική στους πλεονασματικούς τρέχοντες λογαριασμούς της Γερμανίας και είπατε ότι δεν είναι υγιές φαινόμενο. Πώς καταλήξατε στο συμπέρασμα αυτό;
Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας παρουσιάζει πλεόνασμα που αντιπροσωπεύει 7% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της χώρας. Πρόκειται για ένα πολύ υψηλό ποσοστό και η διαπίστωση αυτή συνιστά πραγματικό αίνιγμα όταν βλέπουμε ότι πολλοί από τους πελάτες των γερμανικών προϊόντων, στην νότια Ευρώπη κυρίως, έχουν πληγεί από την κρίση. Το γεγονός αυτό θα έπρεπε να είχε οδηγήσει στην πτώση των τρεχουσών συναλλαγών μας και όχι στην άνοδό τους. Στην πραγματικότητα, οι χώρες της μεσογειακής Ευρώπης τα τελευταία χρόνια εξέδωσαν χρήμα, πράγμα που επέτρεψε στις μεγάλες ισπανικές περιουσίες να επενδύσουν στην Λατινική Αμερική. Στην συνέχεια, αυτό επέτρεψε στους Ισπανούς μεγιστάνες να πληρώσουν τα χρέη τους στο Λονδίνο, στην Γαλλία και στην Γερμανία και, σε τελευταία ανάλυση, να αγοράσουν γερμανικά προϊόντα. Επίσης, για να αποφύγει τον στραγγαλισμό των χωρών που έχουν δυσκολίες, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μείωσε τις απαιτήσεις της σε εγγυήσεις (collateral), πλην όμως η πολιτική αυτή μακροπρόθεσμα δεν είναι βιώσιμη.
Στο πλαίσιο αυτής της συλλογιστικής, από πού πηγάζουν τα σημερινά προβλήματα της Ευρώπης και ειδικότερα αυτά της ευρωζώνης;
Το ενιαίο νόμισμα δημιουργήθηκε για να επιτρέψει στα κεφάλαια πλουσίων χωρών, όπως η Γερμανία, να πάνε ευκολότερα προς χώρες που προσέφεραν καλές επενδυτικές ευκαιρίες. Έτσι, μετά την συνάντηση κορυφής της Μαδρίτης, το 2005, γίναμε μάρτυρες εντυπωσιακών μεταφορών κεφαλαίων προς την νότια Ευρώπη. Όμως, το φαινόμενο αυτό, που στο ξεκίνημά του ήταν πολύ θετικό, κατέληξε στο να δημιουργήσει φούσκες οι οποίες κάποια στιγμή έσκασαν. Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα είναι ότι αυτό το χρήμα, σε αρκετές περιπτώσεις, όπως η ελληνική, αντί να επενδυθεί σε μακροπρόθεσμη βάση, χρησιμοποιήθηκε για την αύξηση της κατανάλωσης. Έτσι, μία όμορφη ιστορία μετατράπηκε σε πραγματική καταστροφή. Βλέπουμε σήμερα ποσοστά ανεργίας που είχαμε να δούμε από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην Ισπανία και στην Ελλάδα, 60% των νέων αναζητούν εργασία και η ανεργία ξεπερνά το 27% του ενεργού πληθυσμού. Η κατάσταση γίνεται εκρηκτική.
Κατά την γνώμη σας, τί μπορεί να γίνει; Είναι αναστρέψιμη η κατάσταση αυτή;
Πιστεύω πως είναι. Ένα πρώτο αλλά σημαντικό βήμα θα ήταν η σύγκληση μιας συνέλευσης χρέους, στην οποία θα έπαιρναν μέρος όλοι οι οργανισμοί και όλα τα θεσμικά όργανα που εμπλέκονται στο σοβαρό αυτό θέμα του χρέους. Η συνέλευση αυτή θα έπρεπε να αποφασίσει την ακύρωση ουσιαστικού μέρους του χρέους των χωρών που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Μια τέτοια απόφαση είναι ζωτική για το μέλλον της Ευρώπης, αν θέλει να αποφύγει μία κατάσταση παρόμοια με αυτήν της Ιαπωνίας –που εδώ και δεκαπέντε χρόνια βρίσκεται σε κατάσταση κρίσης.
Αυτή η ακύρωση μέρους του χρέους που προτείνετε, είναι αρκετή για να βγουν οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου από την κρίση;
Όχι, καθόλου. Οι χώρες που βρίσκονται σε κρίση θα πρέπει να βρουν την χαμένη ανταγωνιστικότητά τους μέσα από αυστηρή λιτότητα και σοβαρές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Θα μπορούσαν επίσης να εγκαταλείψουν και την ευρωζώνη. Γνωρίζω πολύ καλά ότι η πρότασή μου είναι σκληρή, πλην όμως αποτελεί μονόδρομο. Η Ιταλία, η Ισπανία, η Ελλάδα, η Μάλτα, η Πορτογαλία και η Κύπρος συνολικά έχουν ένα εξωτερικό χρέος που φθάνει τα 2.000 δισεκατομμύρια ευρώ, με το δημόσιο χρέος τους να αγγίζει τα 3.500 δισεκατ. ευρώ. Επιπλέον, οι χώρες αυτές έχουν συσσωρεύσει 9.000 δισεκατ. ευρώ τραπεζικό χρέος, ποσό εντυπωσιακό. Η κατάσταση αυτή πρέπει να ανακοπεί αμέσως. Είναι βέβαιον ότι οι απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις είναι επίπονες. Ωστόσο είναι απαραίτητες, αν θέλουμε το ευρωπαϊκό πλοίο να συνεχίσει να ταξιδεύει…
