Του Κώστα Ράπτη
(Πηγή : http://www.capital.gr)
Σε υλοποίηση εξαγγελίας του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Ahmet Davutoglu κατά τη δική του επίσκεψη στο Κάιρο προ μηνός, οι δύο πλευρές υπέγραψαν συμφωνία οικονομικής συνεργασίας, με την οποία η Τουρκία χορηγεί στην Αίγυπτο δάνειο ύψους ενός δισ. δολαρίων, με τριετή περίοδο χάριτος και επιτόκιο μόλις 0,6%, ενώ θα ακολουθήσει και επενδυτική βοήθεια, ύψους επίσης ενός δις., με ουσιαστικό στόχο τη στήριξη της παρουσίας των τουρκικών επιχειρήσεων στην Αίγυπτο.
Η «χείρα βοηθείας» την οποία τείνει η Τουρκία προς την Αίγυπτο, έρχεται σε μία στιγμή κατά την οποία η αιγυπτιακή οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με την απειλή της κατάρρευσης. Οι ξένες επενδύσεις και η τουριστική κίνηση δεν έχουν ανακάμψει από την εξέγερση του 2011 και εξής ενώ, το χρηματοδοτικό κενό της Αιγύπτου για τον επόμενο χρόνο υπολογίζεται σε 12 δισ. δολάρια - όταν το 28% του προϋπολογισμού κατευθύνεται σε επιδοτήσεις καυσίμων και τροφίμων για το φτωχότερο τμήμα του αιγυπτιακού πληθυσμού. Η χώρα καλύπτει τις μισές διατροφικές της ανάγκες από εισαγωγές, οι οποίες και απειλείται να μειωθούν κατά 40% λόγω της ανόδου της ισοτιμίας του δολαρίου και της μείωσης των αιγυπτιακών συναλλαγματικών αποθεμάτων (τον Ιούλιο είχαν υποχωρήσει στα 5,9 δις., ποσό που επαρκεί για τις ανάγκες μόλις ενός μηνός).
Σε αυτές τις συνθήκες η ανάγκη εξεύρεσης ξένων χρηματοδοτών είναι επιτακτική, όχι μόνο για λόγους οικονομικούς αλλά και πολιτικούς, δεδομένων των εξαρτήσεων που γεννά η δεδομένη έως τώρα «γενναιοδωρία» της Σαουδικής Αραβίας (ιστορικά μεγάλου ανταγωνιστή και διώκτη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας που πλέον κυβερνά την Αίγυπτο).
Ήδη το Κατάρ κατέθεσε τον Αύγουστο στην αιγυπτιακή κεντρική τράπεζα 500 εκατ. δολάρια, και εκκρεμεί η χορήγηση άλλου 1,5 εκατομμυρίου. Αντίθετα, η οικονομική βοήθεια των 450 εκατ. σε δύο δόσεις την οποία έχει υποσχεθεί η κυβέρνηση Obama έχει μπλοκάρει, μετά την πρόσφατη επίθεση διαδηλωτών εναντίον της πρεσβείας των ΗΠΑ στο Κάιρο, στο αμερικανικό Κογκρέσο. Παράλληλα, εκκρεμεί η αίτηση χορήγησης από το ΔΝΤ δανείου ύψους 4,8 δισ. (η διελκυστίνδα μεταξύ στρατηγών και Μουσουλμανικής Αδελφότητας για το ποιος θα χρεωθεί την προσφυγή στο ΔΝΤ ήταν ένα από τα ερμηνευτικά κλειδιά της μακρόσυρτης πολιτικής μετάβασης στην Αίγυπτο).
Η συνεργασία Αιγύπτου-Τουρκίας αναμένεται να προωθηθεί περαιτέρω με τη σύγκληση το Νοέμβριο Ανώτατου Συμβουλίου Κυβερνητικής Συνεργασίας (κατά το προσφιλές στην Άγκυρα μοντέλο) στο Κάιρο, όπου θα μεταβεί ο Erdogan συνοδευόμενος από 13 υπουργούς του.
Οικονομικά, ο πρώτος στόχος της τουρκο-αιγυπτιακής συνεργασίας είναι το κοινό άνοιγμα των δύο πλευρών στην αφρικανική αγορά. Ο όγκος του τουρκο-αιγυπτιακού διμερούς εμπορίου έφθασε τα 3,8 δισ. δολάρια κατά το πρώτο εννεάμηνο του 2012, σημειώνοντας αύξηση κατά 27% σε σύγκριση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα.
Πολιτικά, η Αίγυπτος βλέπει στην Τουρκία μία «γέφυρα» προς τη Δύση και αντιστοίχως η Τουρκία αναζητεί νέα ερείσματα στον αραβικό κόσμο, και ιδίως στη «Διεθνή» της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, μετά την κατάρρευση, λόγω της συριακής κρίσης, της πολιτικής των «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες».
Η σύμπλευση των δύο πλευρών δεν θα πρέπει να υπερτονισθεί: η Αίγυπτος θεωρεί ότι δικαιούται να ανακτήσει τον ρόλο της ηγέτιδας δύναμης του αραβικού κόσμου και κρατά πολλές πόρτες ταυτοχρόνως ανοιχτές. Λ.χ. ο Morsi θεωρεί δεδομένο το τέλος του καθεστώτος Assad στην Αίγυπτο, αλλά τάσσεται εναντίον οποιασδήποτε ξένης επέμβασης (την οποία προωθεί η Τουρκία). Επιπλέον χαρακτηρίζει το Ιράν «μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος», όταν o Erdogan δηλώνει ότι « αδυνατεί να κατανοήσει τη στάση της Τεχεράνης».
Όσο για τις κοινές ισλαμιστικές ρίζες, δεν θα πρέπει να λησμονηθεί ότι το τουρκικό μοντέλο θεωρείται στην Αίγυπτο υπερβολικά «κοσμικό» για τα δεδομένα της χώρας, όπως διαπίστωσε ο ίδιος ο Erdogan πέρσι, όταν κατά την επίσκεψή του στο Κάιρο, και παρά την ογκώδη υποδοχή που του επιφυλάχθηκε στο αεροδρόμιο, είδε να ξεσηκώνεται σάλος από τη θερμή συνηγορία του υπέρ του κοσμικού κράτους α λα τουρκικά.
Πάντως, η ενίσχυση της τουρκο-αιγυπτιακής συνεργασίας έχει ιδιαίτερο ελληνικό ενδιαφέρον στον βαθμό που η Αίγυπτος κρατά και το «κλειδί» της οριοθέτησης της ελληνικής ΑΟΖ στην Μεσόγειο. Υπενθυμίζεται ότι ο υπουργός Εξωτερικών Δημ. Αβραμόπουλος πρόσφατα δήλωσε πως «η ΑΟΖ είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε παράκτιου κράτους. Η Ελλάδα προετοιμάζεται κι όταν έρθει η ώρα θα κάνει τις σχετικές ανακοινώσεις. Ήδη έχουν ανοίξει δίαυλοι συνεργασίας και συνεννόησης με την Αλβανία, την Αίγυπτο ήδη από το 2009, με την Κύπρο ( η Τουρκία έχει τις δικές της απόψεις και τις δικές της αντιρρήσεις, είναι δικό της θέμα)». Παράλληλα, και η Λευκωσία δια του υπουργού Εμπορίου Νεοκλή Συλικώτη εμφανίζεται να συζητά με την Αίγυπτο τρόπους ανάμιξής της στη μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ώστε να διασκεδασθούν οι αιγυπτιακές ανησυχίες από την ενίσχυση της κυπρο-ισραηλινής συνεργασίας.
