Μία από τις πρώτες σαρωτικές αλλαγές στον «Καλλικράτη» τις οποίες σχεδιάζει η κυβέρνηση είναι η σταδιακή κατάργηση των επτά αποκεντρωμένων διοικήσεων που είχαν συσταθεί πριν από τέσσερα χρόνια, με πρώτο βήμα την αποχώρηση των γενικών γραμματέων τους την προηγούμενη Τρίτη.
Της Φανής Σοβιτσλή
Οι αιρετοί εκπρόσωποι της Τ.Α. βλέπουν θετικά αυτήν την κίνηση, καθώς θεωρούν ότι αφενός θα ενισχυθεί το αυτοδιοίκητο των ΟΤΑ, αφετέρου θα απαλλαγούν από τις παρεμβάσεις που επιχειρούσαν στις υποθέσεις των δήμων και περιφερειών οι εκάστοτε διορισμένοι γενικοί γραμματείς.
Η νέα ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών, η οποία εμφανίζεται αποφασισμένη να προχωρήσει και στις υπόλοιπες τομές στον «Καλλικράτη», όπως η αποκλιμάκωση των υφιστάμενων ΟΤΑ, έδωσε ένα πρώτο δείγμα γραφής για τον τρόπο με τον οποίο σκοπεύει να αναβαθμίσει τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και των στελεχών της.
Από την άλλη, όπως εκτιμούν αυτοδιοικητικοί παράγοντες, η κυβέρνηση σπεύδει να αποδείξει με αυτόν τον τρόπο ότι προχωρά σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, για να συμμαζέψει το κράτος και να εξοικονομήσει πόρους.
Σύμφωνα με το σχεδιασμό, μέχρι τον καθορισμό του τρόπου μεταφοράς του αποκεντρωμένου ελέγχου στους ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού, οι οποίοι θα ασκούν πολιτική, χωρίς να παρεμβαίνουν οι αποκεντρωμένες διοικήσεις, αρχικά στη θέση των παραιτηθέντων γενικών γραμματέων θα διοριστούν οι οικείοι παλαιότεροι υπηρεσιακοί γενικοί διευθυντές.
ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΜΕ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
Οι αποκεντρωμένες διοικήσεις προκαλούσαν πονοκέφαλο σε πολλούς δήμους και περιφέρειες και χαρακτηρίζονταν από αιρετούς το «μακρύ χέρι» της κυβέρνησης. Την κατάργηση του πολιτικού ρόλου τους είχαν ζητήσει επανειλημμένα και οι περιφερειάρχες, καθώς συχνά οι γενικοί γραμματείς τους, αν και διορισμένοι, όπως ανέφεραν, παρενέβαιναν στις υποθέσεις τους. Προσφάτως μάλιστα στην κόντρα που ξέσπασε μεταξύ των αποκεντρωμένων διοικήσεων Αττικής και Πελοποννήσου και της περιφέρειας Αττικής η περιφερειακή αρχή είχε χαρακτηρίσει την παρέμβαση των τέως γ.γ. αναφορικά με τα σκουπίδια της Τρίπολης «προδήλως παράνομη απόφαση», που ελήφθη από τους διορισμένους της προηγούμενης κυβέρνησης.
Σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες των αποκεντρωμένων διοικήσεων, μέρος των αρμοδιοτήτων θα μεταφερθεί στα συναρμόδια υπουργεία, ενώ κάποιες άλλες θα υπαχθούν στις περιφέρειες ή και σε δήμους.
Σύμφωνα με πληροφορίες θα συσταθεί ελεγκτής νομιμότητας (αναφέρεται και στο σχέδιο του «Καλλικράτη») αντί της υπηρεσίας ελέγχου νομιμότητας των αποφάσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο ελεγκτής θα διατηρήσει τον προληπτικό ρόλο, θα έχει δηλαδή τη δυνατότητα να θέτει σε ισχύ τις αποφάσεις που λαμβάνονται από την τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και τον κατασταλτικό, ακυρώνοντας για παράδειγμα αποφάσεις έπειτα από προσφυγή. Στον κυβερνητικό σχεδιασμό περιλαμβάνεται ακόμη η δημιουργία γραφείων του ελεγκτή νομιμότητας στις έδρες των νομών. Προβλέπεται μάλιστα και η σύσταση δεκατριών διαπεριφερειακών υπηρεσιών αντί των επτά αποκεντρωμένων, οι οποίες θα υπαχθούν στο κεντρικό κράτος, δηλαδή στα αρμόδια υπουργεία.
Για παράδειγμα η υπηρεσία Μετανάστευσης και Απονομής Ιθαγένειας πρόκειται να μεταφερθεί στο υπερυπουργείο Εσωτερικών, στο οποίο μεταβιβάστηκε η αρμοδιότητα των θεμάτων μετανάστευσης. Και σε αυτήν την περίπτωση οι κεντρικές διευθύνσεις θα βρίσκονται στις έδρες των νομών.
Η διεύθυνση Χωροταξίας Περιβάλλοντος (ΔΗΠΕΧΟ) θα αποτελέσει μέρος του κεντρικού κράτους, καθώς αναμένεται να μεταφερθεί στο υπουργείο Υποδομών, το οποίο ελέγχει τις περιβαλλοντικές και πολεοδομικές άδειες.
Η υπηρεσία Δασών και Ορυκτού Πλούτου (ασχολείται με τα λατομεία και τις μελέτες για γεωθερμικά πεδία) αναμένεται να μεταφερθεί στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.
Σε ό,τι αφορά την υπηρεσία Αγροτικής Ανάπτυξης, μέρος των αρμοδιοτήτων θα μεταβιβαστεί στο κεντρικό υπουργείο, ενώ στις περιφέρειες θα παραμείνουν τα προγράμματα και οι δράσεις για το ΕΣΠΑ. Επί της ουσίας το κεντρικό κράτος θα συνεχίσει να ασκεί έλεγχο για τη νομιμότητα των αποφάσεων των περιφερειών για τα προγράμματα αγροτικής πολιτικής.
ΑΞΙΟΚΡΑΤΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ
Σύμφωνα με τον υπουργό Εσωτερικών Νίκο Βούτση οι αποκεντρωμένες διοικήσεις καταργούνται στο πλαίσιο αναβάθμισης της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης και των στελεχών της. Όπως επισήμανε, «πρώτο δείγμα γραφής για την εμπιστοσύνη με την οποία θα περιβάλουμε το στελεχιακό δυναμικό της διοίκησης είναι ότι για το μικρό μεταβατικό στάδιο της παρούσας φάσης τους πρώην διορισμένους γενικούς γραμματείς των αποκεντρωμένων διοικήσεων θα αναπληρώσουν κατά νόμο οι αρχαιότεροι γενικοί διευθυντές. Έπειτα από αδιάβλητες και αξιοκρατικές κρίσεις θα αποτελέσει κανόνα για τη διοίκηση η αξιοποίηση σε όλες τις επιτελικές θέσεις των επιλεγμένων προϊσταμένων».
Πληροφορίες πάντως αναφέρουν ότι η κυβέρνηση δεν σκοπεύει να αντικαταστήσει τους γενικούς γραμματείς, αλλά μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου για το νέο θεσμικό πλαίσιο του «Καλλικράτη» θα προκηρύξει διαγωνισμό για την επιλογή προσώπων που θα πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια.
Θετικά αντιμετώπισε την απόφαση για κατάργηση του πολιτικού ρόλου των αποκεντρωμένων διοικήσεων η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ). Όπως τόνισε σε δηλώσεις του ο πρόεδρός της Γιώργος Πατούλης, «πλέον οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού (δήμοι και περιφέρειες) θα έχουν τη δυνατότητα να διαχειρίζονται οι ίδιοι τα πράγματα και να μην υπάρχει το μακρύ χέρι του κράτους».
Επιπλέον η ΚΕΔΕ αναμένει από την κυβέρνηση να τηρήσει τη δέσμευσή της για το νέο θεσμικό πλαίσιο του «Καλλικράτη», βασικά στοιχεία του οποίου είναι η χωροταξική αποκλιμάκωση, η αποκέντρωση και ο προσδιορισμός αρμοδιοτήτων, η επαρκής και ακριβής κατανομή πόρων, η ενίσχυση της δημοκρατικής λειτουργίας των ΟΤΑ κ.ά.
