Θανατηφόρα παγίδα για τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης, ιδιαίτερα τα παιδιά και τους ηλικιωμένους, αποτελεί η ατμοσφαιρική ρύπανση.
Τα αιωρούμενα σωματίδια από τη χρήση βιομάζας, δηλαδή από τα τζάκια και τις ξυλόσομπες, επιβαρύνουν δραματικά τον αέρα που αναπνέουν, προκαλώντας βλαβερές συνέπειες στην υγεία τους.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η ρύπανση είναι ιδιαίτερα αυξημένη τις απογευματινές ώρες, όταν οι κάτοικοι επιστρέφουν στα σπίτια τους από την εργασία τους, η θερμοκρασία πέφτει και οι ανάγκες για οικιακή θέρμανση αυξάνονται.
Μάλιστα, ο κίνδυνος θνητότητας και νοσηρότητας (χρόνια βρογχίτιδα, καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα) που μπορεί να αποδοθεί σε ατμοσφαιρική ρύπανση από αιωρούμενα σωματίδια τον περσινό χειμώνα ήταν περίπου 50% μεγαλύτερος από την αντίστοιχη περίοδο του 2011-2012.
Τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν από μετρήσεις που πραγματοποίησε το Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ (αρχές Οκτωβρίου του 2012 έως τα μέσα Απριλίου του 2013), ταυτόχρονα σε δύο σημεία της Θεσσαλονίκης: ένα σημείο με έντονη κυκλοφοριακή ροή (Εγνατίας) όπου οι συγκεντρώσεις σωματιδίων καθορίζονται κυρίως από εκπομπές οχημάτων κι άλλο σημείο (Επταπύργιο) όπου οι συγκεντρώσεις σωματιδίων καθορίζονται από το αστικό υπόβαθρο, δηλαδή χαρακτηρίζουν το σύνολο των εκπομπών της πόλης.
Τα στοιχεία παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, που δόθηκε με αφορμή την έναρξη του προγράμματος CROME, που έχει στόχο την αξιολόγηση των επιπτώσεων στη δημόσια υγεία λόγω της έκθεσης σε χημικές ουσίες στην Ελλάδα, τη Σλοβενία, την Ιταλία και την Ισπανία.
“Περίπου το 36% των σωματιδίων στην ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης τον περσινό χειμώνα οφειλόταν στην καύση βιομάζας που έχει ιδιαίτερες επιπτώσεις στις πυκνοκατοικημένες περιοχές, αλλά και στα παιδιά, τους ηλικιωμένους και σε όσους έχουν άσθμα. Υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση ως προς την τοξικότητα της ατμόσφαιρας κυρίως στα μικρά παιδιά, καθώς η επιβάρυνση της υγείας τους είναι πενταπλάσια σε σχέση με τους ενήλικες”, εξήγησε ο αναπληρωτής καθηγητής του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ, συντονιστής του προγράμματος Δημοσθένης Σαρηγιάννης.
Παράλληλα, ανέφερε ότι ειδική επιστημονική επιτροπή έχει καταθέσει στο ΥΠΕΚΑ πρόταση για νεότερο καθορισμό των επιπέδων ρύπανσης και τη λήψη μέτρων για τον πληθυσμό όταν παρατηρείται παραβίασή τους.
Όπως ανακοίνωσαν οι επιστήμονες, με την πτώση της θερμοκρασίας που άρχισε το δεύτερο δεκαήμερο του Νοεμβρίου 2012, παρατηρήθηκε άνοδος της συγκέντρωσης σωματιδίων στον κυκλοφοριακό σταθμό δειγματοληψίας (Εγνατίας) και ακόμη μεγαλύτερη άνοδος στον σταθμό υποβάθρου (Επταπύργιο), ιδιαίτερα όσον αφορά στα πιο λεπτόκοκκα σωματίδια (ΡΜ2.5). Στην δεύτερη περίπτωση, μάλιστα, η ραγδαία αυτή αύξηση σωματιδίων αποδίδεται στις οικιακές καύσεις με σκοπό τη θέρμανση. Οι αυξημένες συγκεντρώσεις και πιο συγκεκριμένα η μεγαλύτερη σχετικά αύξηση των οφείλονται σε σημαντικό βαθμό στη χρήση βιομάζας (τζάκια, ξυλόσομπες κτλ.).
ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ
Σύμφωνα με τον κ. Σαρηγιάννη, ανησυχητική είναι η αύξηση που παρατηρείται στον αριθμό των πιο λεπτόκοκκων σωματιδίων που εκπέμπονται κατά τη διάρκεια της καύσης ξύλων στο εσωτερικό των σπιτιών. Στην περίπτωση αυτή, στα σωματίδια με αεροδυναμική διάμετρο κάτω από 1 μm (ΡΜ1) παρατηρείται μια αύξηση κατά 4 με 5 φορές σε ένα σπίτι με τζάκι, σε σύγκριση με ένα σπίτι χωρίς τζάκι.
Άλλωστε, τα υπέρλεπτα αιωρούμενα σωματίδια είναι και τα πιο επικίνδυνα για την υγεία, διότι λόγω της μικρής τους διαμέτρου μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στους πνεύμονες και να φτάσουν στα βρογχιόλια, δηλαδή τις περιοχές των πνευμόνων όπου γίνεται η ανταλλαγή αερίων (οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα). Τα πιο λεπτά απ’ αυτά μπορούν από τα βρογχιόλια να περάσουν στο αίμα και στη συστημική κυκλοφορία, επιβαρύνοντας σημαντικά την ανθρώπινη υγεία τόσο σε ό,τι αφορά σε νόσους του αναπνευστικού, όσο και σε καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο του πνεύμονα.
ΥΔΡΑΡΓΥΡΟΣ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
Ανησυχία προκαλεί και η επιβάρυνση σε υδράργυρο που παρατηρείται στην Μεσόγειο. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, μετρήσεις σε νησιωτικό πληθυσμό που καταναλώνει μεγάλες ποσότητες ψαριών, δείχνουν 2,5 φορές υψηλότερα ποσοστά υδραργύρου σε σχέση με τους κατοίκους των υπολοίπων μεσογειακών χωρών.
Όπως τόνισε ο κ. Σαρηγιάννης, δεν έχουν όλα τα ψάρια την ίδια επιβάρυνση, ενώ εξέφρασε την απορία του για τα νομοθετικά όρια που έχουν καθοριστεί για το ύψος του υδραργύρου που είναι χαμηλότερο στα ψάρια του γλυκού νερού απ’ ό,τι σ’ αυτά της θάλασσας.
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στη χρήση κυανίου για την εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδική. Όπως τόνισε ο καθηγητής Παιδιατρικής της Ιατρικής σχολής του πανεπιστήμιου του Μονάχου Στέφαν Μπέσε-Ο’Ράιλι, μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν αναφορές για βλάβες στην ανθρώπινη υγεία από τη χρήση κυάνωσης στην εξόρυξη χρυσού, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κίνδυνοι.
Πάντως, αναμένεται να γίνει λήψη βιολογικού υλικού από πληθυσμιακό δείγμα περίπου 200 ατόμων σε τρεις περιοχές της χώρας όπου γίνεται εξόρυξη, μεταξύ των οποίων και η Χαλκιδική.
