Ανοχύρωτη απέναντι στον κίνδυνο ενός βιομηχανικού ατυχήματος παραμένει η Θεσσαλονίκη εξαιτίας των περιορισμένων επιθεωρήσεων στις εγκαταστάσεις, της έλλειψης δοκιμών βάσει σχεδίων έκτακτης ανάγκης, του κατακερματισμού αρμοδιοτήτων και της μηδαμινής ενημέρωσης των πολιτών στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής οδηγίας Sevezo.
Του Φώτη Κουτσαμπάρη
fkoutsamparis@makthes.gr
Το μεγαλύτερο κίνδυνο αντιμετωπίζουν το Ελευθέριο-Κορδελιό και ο Δενδροπόταμος λόγω της γειτνίασής τους με βιομηχανική περιοχή.
Είναι ενδεικτικό ότι, ενώ η οδηγία Sevezo, η οποία αφορά την προστασία από βιομηχανικά ατυχήματα, προβλέπει τουλάχιστον μία επιθεώρηση το χρόνο, στη διάρκεια δύο ετών έγιναν μόλις 35 έλεγχοι σε σύνολο 275 εγκαταστάσεων στη χώρα που εμπίπτουν στην οδηγία, το 28% των οποίων χωροθετείται στη Βόρεια Ελλάδα. Στοιχεία για την αποτελεσματικότητα των ελέγχων δεν υπάρχουν. Εξίσου αποθαρρυντικό είναι ότι το ποσοστό των ενημερωμένων πολιτών σχετικά με την απαιτούμενη συμπεριφορά σε περίπτωση βιομηχανικού ατυχήματος ήταν… 0% την περίοδο 2006-2008. Τα στοιχεία αυτά παρουσίασε η Χριστίνα Γιαννακίδου, στέλεχος της γ.γ. βιομηχανίας του υπουργείου Ανάπτυξης, στη διάρκεια χθεσινής ημερίδας που διοργάνωσε το ΤΕΕ/ΤΚΜ στο αμφιθέατρό του στη Θεσσαλονίκη με θέμα «Τεχνολογικά ατυχήματα μεγάλης έκτασης. Νομοθεσία, πρόληψη, διαχείριση, αντιμετώπιση». Η κ. Γιαννακίδου καυτηρίασε επίσης το γεγονός πως, ενώ έχουν εκπονηθεί σχέδια έκτακτης ανάγκης, κανένα δεν έχει αποτελέσει αντικείμενο πραγματικής άσκησης.
«Η χώρα μας έχει ζήσει μεγάλα ατυχήματα, η πόλη μας το ίδιο. Ευτυχώς δεν ήταν αντίστοιχα των διάσημων διεθνών ατυχημάτων. Γι’ αυτό σήμερα θα ξαναμιλήσουμε για τη διαχείριση της επικινδυνότητας, για τα σύγχρονα εργαλεία και τις οδηγίες, για αυτό το σύνθετο πρόβλημα-πρόκληση με τις ιδιαίτερες απαιτήσεις: εκτίμηση επιπτώσεων, σχεδιασμός δράσεων, ανάπτυξη μηχανισμών επιχειρησιακής ετοιμότητας, συντονισμός υπουργείων, οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, βιομηχανικών φορέων, παραγωγικών μονάδων και πολιτών», ανέφερε ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ Τάσος Κονακλίδης, ανοίγοντας τις εργασίες της ημερίδας.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην επέκταση των βιομηχανιών αλλά και των οικισμών στις προβληματικές περιοχές της Θεσσαλονίκης, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος μεγάλων ατυχημάτων, τόνισε η χημικός μηχανικός του Οργανισμού Θεσσαλονίκης (ΟΡ.ΘΕ.) Μίρκα Ράδου. Η ίδια επισήμανε την αναγκαιότητα θεσμοθέτησης ενός πολεοδομικού-χωροταξικού εργαλείου στις ζώνες επικινδυνότητας εγκαταστάσεων Sevezo, ενώ πρόσθεσε ότι επιβάλλεται να ληφθούν μέτρα μείωσης του κινδύνου με παρεμβάσεις τόσο εντός των εγκαταστάσεων όσο και στον πολεοδομικό ιστό. Αναγκαία είναι επίσης η ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών για τους κινδύνους και τους τρόπους αντιμετώπισής τους. Με βάση τις ζώνες που διερευνήθηκαν η κ. Ράδου σημείωσε ότι στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν περιοχές με μηδαμινά ή αντιμετωπίσιμα προβλήματα, όπως η Σίνδος, η Νέα Μαγνησία, τα Διαβατά και το Καλοχώρι, αλλά και άλλες με πιο σοβαρά, όπως το Ελευθέριο Κορδελιό (όπου υπάρχει πολύ μεγάλη γειτνίαση αστικού ιστού με τη βιομηχανική περιοχή) και ο Δενδροπόταμος. Προβλήματα εντοπίζονται τέλος στο οικοσύστημα του Γαλλικού ποταμού (ποιότητα υδάτων, χλωρίδα-πανίδα).
«Οι μελέτες ασφαλείας και τα σχέδια έκτακτης ανάγκης για τα μεγάλα βιομηχανικά ατυχήματα γενικά συντάχθηκαν πριν από σχεδόν δέκα χρόνια και έκτοτε δεν είχαμε κάποια εξέλιξη, π.χ. δοκιμή της αποτελεσματικότητάς τους στην πράξη», σημείωσε από την πλευρά της η υποδιευθύντρια διαχείρισης υγιεινής και ασφάλειας των Ελληνικών Πετρελαίων (ΕΛΠΕ) Βάσω Μουγκριώτου. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τα ΕΛΠΕ, επισήμανε ότι ο όμιλος, οι εγκαταστάσεις του οποίου εντάσσονται στη Sevezo λόγω των εύφλεκτων υλικών, έχει βασική προτεραιότητα την ασφάλεια και την υγεία και στο πλαίσιο αυτό μελετά δεκάδες σενάρια ατυχημάτων, μεταξύ των οποίων και τα χειρότερα δυνατά (και λιγότερο πιθανά), ώστε να βρίσκεται σε πλήρη ετοιμότητα.
Τα χειρότερα σενάρια βιομηχανικού ατυχήματος σε μία εγκατάσταση πετρελαιοειδών σύμφωνα με την κ. Μουγκριώτου είναι: 1. Φωτιά στις δεξαμενές υγραερίου, σενάριο που συγκεντρώνει μεν πολύ μικρές πιθανότητες να συμβεί, αλλά, αν συμβεί, μπορεί να είναι καταστροφικό, καθώς προκαλεί έκρηξη της δεξαμενής και σχηματισμό πύρινης σφαίρας (BLEVE). 2. Φωτιά σε δεξαμενή αργού πετρελαίου. Λόγω του αναβρασμού (boil-over) και της εξαέρωσης του νερού στον πυθμένα της δεξαμενής προκαλείται επίσης πύρινη σφαίρα, με φλόγα που φτάνει σε ύψος έως και τα 300 μέτρα. Το καλό σε αυτήν την περίπτωση ατυχήματος είναι ότι το πύρινο μέτωπο κινείται προς τον πυθμένα της δεξαμενής με ταχύτητα μόλις μέτρου/ώρα, δίνοντας μεγάλο χρόνο αντίδρασης. 3. Διαρροές αερίου, που, αν δεν αντιμετωπιστούν, μπορεί το νέφος να αναφλεγεί και να προκληθεί ωστικό κύμα. Οι δεξαμενές των ΕΛΠΕ έχουν μόνιμα συστήματα ψύξης, ώστε σε περίπτωση ατυχήματος να μη χρειάζεται να εμπλακεί προσωπικό.
ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗΣ
Στην αντιμετώπιση και τα μέτρα αυτοπροστασίας σε περίπτωση τεχνολογικών ατυχημάτων αναφέρθηκε ο προϊστάμενος της διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας Μακεδονίας-Θράκης Κώστας Κοκολάκης.
Διευκρίνισε ότι τόσο τα τεχνολογικά όσο και τα βιομηχανικά ατυχήματα μεγάλης έκτασης: Δεν έχουν εποχικό χαρακτήρα και δεν προβλέπονται, μπορεί να έχουν πολύ εκτεταμένες και σοβαρές επιπτώσεις στον πληθυσμό και στο περιβάλλον, εκτός του άμεσου αριθμού θυμάτων (νεκρών και τραυματιών) μπορεί να υπάρξουν και μακροπρόθεσμες συνέπειες στην υγεία των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, έχουν μεγάλο εύρος διάρκειας.
Σε πλήρη ετοιμότητα βρίσκεται η Πυροσβεστική υπηρεσία για την αντιμετώπιση μεγάλων ατυχημάτων, καθώς έχει εκπονήσει σχέδια επέμβασης σε μεγάλες εγκαταστάσεις και τεχνικά έργα που παρουσιάζουν αυξημένο ρίσκο, όπως μεγάλα νοσοκομεία, πολυώροφα κτίρια, οδικές σήραγγες, φυλακές ή κατασκηνώσεις και φυσικά βιομηχανικές και πετρελαϊκές εγκαταστάσεις. Τα παραπάνω υποστήριξε ο αντιπύραρχος Δημήτριος Τσατσούλας, δρ. πολιτικός μηχανικός. Απευθύνοντας χαιρετισμό στην εκδήλωση ο δήμαρχος Κορδελιού-Ευόσμου Στάθης Λαφαζανίδης υπογράμμισε την ανάγκη για άμεση χωροθέτηση ειδικής περιοχής -μακριά από κατοικημένες- όπου θα συγκεντρώνονται οι επικίνδυνες βιομηχανικές εγκαταστάσεις.
