Εκατομμύρια φορολογούμενοι δικαιούνται και φέτος εκπτώσεις φόρου και απαλλαγές, βάσει των διατάξεων του ισχύοντος Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος.
Για τους μισθωτούς, τους συνταξιούχους αλλά και τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες ισχύουν πρόσθετες εκπτώσεις φόρου κλιμακούμενες ανάλογα με τον αριθμό των τέκνων που τους βαρύνουν. Επίσης, οι ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων ακινήτων μπορούν να απαλλαγούν πλήρως από τον φόρο εισοδήματος για τα ενοίκια που δεν κατάφεραν να εισπράξουν από τους ενοικιαστές τους κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους. Σημαντικές απαλλαγές και μειώσεις φόρων δικαιούνται και οι ανάπηροι.
Γιώργος Παλαιτσάκης
Αναλυτικά
Τα 5 σημεία του βασικού εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης, που πρέπει να εντοπίσουν και να συμπληρώσουν οι φορολογούμενοι για να εξασφαλίσουν εκπτώσεις φόρου και απαλλαγές είναι οι εξής:
1 Κωδικοί 013-014 του πίνακα 2: Για τους συνταξιούχους, οι οποίοι εντός του 2022 ήταν άνω των 65 ετών, δηλαδή γι’ αυτούς που γεννήθηκαν μέχρι και την 31η-12-1957, προβλέπεται μείωση κατά 30% των τεκμηρίων διαβίωσης (για τη χρήση κατοικιών, Ι.Χ. αυτοκινήτων κ.λπ.). Προκειμένου να κατοχυρώσουν το δικαίωμα της σημαντικής αυτής έκπτωσης, οι συνταξιούχοι άνω των 65 ετών θα πρέπει να συμπληρώσουν τους κωδικούς 013-014 του πίνακα 2 του Ε1.
2 Κωδικοί 001-002, 005-006 και 009-010 του πίνακα 3: Προβλέπεται πρόσθετη μείωση φόρου ποσού 200 ευρώ προβλέπεται για το φορολογούμενο και τα εξαρτώμενα μέλη της οικογενείας του εφόσον είναι:
α) Πρόσωπα με τουλάχιστον 67% αναπηρία.
β) Ανάπηροι αξιωματικοί και οπλίτες, οι οποίοι έχουν αποστρατευτεί.
γ) Θύματα πολέμου ή τρομοκρατικών ενεργειών που δικαιούνται να λαμβάνουν σύνταξη από πολεμική αιτία.
δ) Πρόσωπα που δικαιούνται σύνταξη από το δημόσιο ταμείο ως ανάπηροι ή θύματα εθνικής αντίστασης ή εμφυλίου πολέμου.
Για να κατοχυρώσει μια οικογένεια με ανάπηρο των παραπάνω κατηγοριών το δικαίωμα έκπτωσης φόρου 200 ευρώ, ο υπόχρεος υποβολής της δήλωσης θα πρέπει:Να συμπληρώσει την ένδειξη «ΝΑΙ» στον κωδικό 001 του πίνακα 3 στην 1ησελίδα του Ε1 εφόσον είναι ανάπηρος ο ίδιος.
Να συμπληρώσει την ένδειξη «ΝΑΙ» στον κωδικό 002 του ιδίου πίνακα εφόσον είναι ανάπηρη η σύζυγός του υποχρέου και υποβάλουν από κοινού τη δήλωση.
Εάν ένα ή περισσότερα από τα τέκνα της οικογένειας έχουν αναπηρία 67% και άνω, τότε ο υπόχρεος θα πρέπει να αναγράψει τον αριθμό τους στον κωδικό 005 του πίνακα 3 και να συμπληρώσει Χ πάνω στην ένδειξη «ΝΑΙ» στον κωδικό 009, ακριβώς από κάτω. Αν τα ανάπηρα μέλη της οικογένειας έχουν συγγένεια με τη σύζυγο και υποβάλλεται κοινή δήλωση θα πρέπει να αναγραφεί ο αριθμός των μελών αυτών στον κωδικό 006 και να συμπληρωθεί Χ πάνω στην ένδειξη «ΝΑΙ» στον κωδικό 010.
3 Κωδικοί 125-126 του πίνακα 4Δ2: Τα ποσά των οφειλόμενων ενοικίων τα οποία δεν κατάφερε να εισπράξει εντός του 2022 φορολογούμενος-ιδιοκτήτης εκμισθούμενων ακινήτων δεν θα συνυπολογιστούν στο συνολικό φορολογητέο εισόδημά του και δεν θα επιβαρυνθούν με φόρο εισοδήματος, εφόσον:
α) Μέχρι την προθεσμία υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, έχει εκδοθεί διαταγή πληρωμής ή διαταγή απόδοσης χρήσης μισθίου ή δικαστική απόφαση αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων ή έχει ασκηθεί εναντίον του μισθωτή αγωγή αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων και έχει προσκομιστεί πριν την υποβολή της δήλωσης, το κατά περίπτωση ευκρινές αντίγραφο αυτών στη ΔΟΥ. Δηλαδή ο ιδιοκτήτης θα πρέπει, πριν την υποβολή της δήλωσης, να προσκομίσει ή να αποστείλει ηλεκτρονικά στην αρμόδια ΔΟΥ ευκρινή φωτοαντίγραφα των διαταγών, δικαστικών αποφάσεων ή ασκηθεισών αγωγών που κατά περίπτωση υπάρχουν.
β) Δηλωθούν ξεχωριστά στο έντυπο Ε2 και στο έντυπο Ε1. Συγκεκριμένα, στο Ε2 τα ανείσπρακτα ενοίκια πρέπει να δηλωθούν στην στήλη 16 της πρώτης σελίδας, και στο Ε1 πρέπει να αναγραφούν στους κωδικούς 125-126 του πίνακα 4Δ2.
4 Κωδικοί 049-050 του πίνακα 7: Κάθε φορολογούμενος ηλικίας κάτω των 70 ετών, που δεν υπάγεται σε ορισμένες ειδικές κατηγορίες για τις οποίες ισχύουν εξαιρέσεις (φυλακισμένοι, στρατευθέντες, νοσηλευόμενοι κ.λπ.) οφείλει και φέτος να συμπληρώσει στον κωδικό 049 του πίνακα 7 της φορολογικής δήλωσης το συνολικό ποσό των δαπανών για αγορές αγαθών και λήψη υπηρεσιών που εξόφλησε το 2022 μέσω πιστωτικών ή χρεωστικών καρτών ή άλλων ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής. Ειδικά οι δαπάνες που κατέβαλε ο φορολογούμενος για αμοιβές σε ιατρούς, οδοντίατρους, ορθοδοντικούς, οστεοπαθητικούς, χειροπράκτες, οφθαλμίατρους, χειροποδιστές και ποδολόγους υπολογίζονται εις διπλούν, στο 200% της αξίας τους. Οι συνολικές δαπάνες που θα δηλώσει ο φορολογούμενος θα πρέπει να καλύπτουν τουλάχιστον το 30% του συνολικού πραγματικού εισοδήματος που απέκτησε το 2022 από μισθούς, συντάξεις, επιχειρηματικές-αγροτικές δραστηριότητες και εκμετάλλευση ακινήτων. Στον κωδικό 050 πρέπει να συμπληρώσει αντίστοιχο ποσό για τη σύζυγο, εφόσον υποβάλλουν από κοινού τη δήλωση. Αν οι δαπάνες που θα δηλωθούν δεν καλύπτουν το 30% του ετησίου ατομικού εισοδήματος από τις παραπάνω πηγές, τότε ο φορολογούμενος θα κληθεί να καταβάλει επιπλέον φόρο 22% επί της ακάλυπτης διαφοράς.
5 Πίνακας 8: Οι φορολογούμενοι με εξαρτώμενα τέκνα που απέκτησαν το 2022 εισοδήματα από μισθούς ή συντάξεις καθώς και όσοι άσκησαν κατά τη διάρκεια του 2022 αγροτικές δραστηριότητες ως κατ’ επάγγελμα αγρότες δικαιούνται πρόσθετης ετήσιας έκπτωσης φόρου, πέραν της βασικής έκπτωσης των 777 ευρώ που ισχύει γενικά γι’ αυτές τις κατηγορίες. Η πρόσθετη αυτή έκπτωση ανέρχεται σε 33 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 1 εξαρτώμενο τέκνο, μέχρι τα 123 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 2 εξαρτώμενα τέκνα και σε 343 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 3 εξαρτώμενα τέκνα. Για κάθε εξαρτώμενο τέκνο πέραν των τριών, ισχύει επιπλέον έκπτωση φόρου 220 ευρώ. Για να κατοχυρώσουν την πρόσθετη αυτή έκπτωση οι εν λόγω φορολογούμενοι θα πρέπει να δηλώσουν τα στοιχεία των τέκνων τους στον πίνακα 8, στην τελευταία σελίδα του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης. Αμέσως μόλις αναγραφούν στον πίνακα αυτό τα στοιχεία των τέκνων, «ενημερώνεται» και συμπληρώνεται αυτόματα με τον αριθμό των συγκεκριμένων τέκνων ο κωδικός 003 για τον υπόχρεο ή ο κωδικός 004 για τη σύζυγο.
» Ως «εξαρτώμενα τέκνα» τα οποία βαρύνουν τον φορολογούμενο και του δίνουν το δικαίωμα προσαυξημένης έκπτωσης φόρου θεωρούνται φέτος:Τα άγαμα τέκνα που γεννήθηκαν από 1/1/2004 έως 31/12/2022.
Τα άγαμα τέκνα που γεννήθηκαν από 1/1/1997 και φοιτούν σε σχολές ή σχολεία ή ινστιτούτα επαγγελματικής εκπαίδευσης ή κατάρτισης του εσωτερικού ή του εξωτερικού ή είναι εγγεγραμμένα στα μητρώα ανέργων του ΟΑΕΔ ή υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία.
Τα άγαμα τέκνα που παρουσιάζουν ποσοστό νοητικής ή σωματικής αναπηρίας τουλάχιστον 67%.
Τα τεκμήρια διαβίωσης κρύβουν 4 παγίδες υπερφορολόγησης
Τέσσερις παγίδες που προκαλούν υπέρμετρη φορολογική επιβάρυνση σε εκατοντάδες χιλιάδες οικονομικά αδύναμους φορολογούμενους κρύβουν οι διατάξεις για τα τεκμήρια διαβίωσης που εφαρμόζονται και στην εκκαθάριση των φετινών δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων. Θύματα των παγίδων αυτών είναι κυρίως χαμηλόμισθοι, οικογένειες φοιτητών, νέοι που υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία, ζημιογόνες ατομικές επιχειρήσεις περιστασιακά απασχολούμενοι, ακόμη και ανάπηροι.
Τι προβλέπεται
Οπως είναι γνωστό, τα τεκμήρια διαβίωσης είναι συγκεκριμένα ποσά δαπανών διαβίωσης που, σύμφωνα με την Φορολογική Διοίκηση, προσδιορίζουν με αντικειμενικό τρόπο ένα ελάχιστο ποσό φορολογητέου εισοδήματος για κάθε φυσικό πρόσωπο. Το σύστημα του τεκμαρτού προσδιορισμού του φορολογητέου εισοδήματος με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης προβλέπει, καταρχήν, ένα ελάχιστο ποσό ετήσιας δαπάνης διαβίωσης ύψους 3.000 ευρώ για κάθε άγαμο φορολογούμενο και 5.000 ευρώ για τα ζευγάρια εγγάμων ή συναψάντων σύμφωνα συμβίωσης φορολογουμένων – 2.500 ευρώ για τον κάθε σύζυγο ή μέρος συμφώνου συμβίωσης. Προβλέπει επίσης συγκεκριμένα ποσά αντικειμενικών (τεκμαρτών) δαπανών διαβίωσης που αντιστοιχούν στα ετήσια έξοδα χρήσης και συντήρησης κατοικιών, Ι.Χ. αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής, δεξαμενών κολύμβησης και αεροσκαφών, ενώ λαμβάνει υπόψη και τις πραγματικές δαπάνες για την πληρωμή διδάκτρων ιδιωτικής εκπαίδευσης και αμοιβών υπηρετικού προσωπικού.
Για να προσδιοριστεί το τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα κάθε φυσικού προσώπου, προστίθενται στο ελάχιστο ποσό ετήσιας δαπάνης διαβίωσης -των 3.000 ευρώ αν πρόκειται για άγαμο ή των 2.500 ευρώ αν πρόκειται για έγγαμο ή μέρος συμφώνου συμβίωσης- τα ποσά των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης για τις κατοικίες, τα Ι.Χ. αυτοκίνητα, τις πισίνες, τα σκάφη αναψυχής και τα αεροσκάφη που κατέχει καθώς και τυχόν πραγματικές δαπάνες για δίδακτρα ιδιωτικής εκπαίδευσης και αμοιβές υπηρετικού προσωπικού. Ετσι προκύπτει ένα συνολικό ποσό τεκμαρτού φορολογητέου εισοδήματος, το οποίο συγκρίνεται με το συνολικό πραγματικό δηλωθέν εισόδημα του φυσικού προσώπου. Αν το τεκμαρτό ποσό εισοδήματος είναι μεγαλύτερο από το συνολικό πραγματικό εισόδημα τότε ο φορολογούμενος καλείται να πληρώσει τον φόρο που αναλογεί στο πραγματικό του εισόδημα προσαυξημένο κατά τον φόρο που αναλογεί στην πρόσθετη διαφορά μεταξύ πραγματικού και τεκμαρτού εισοδήματος. Μπορεί ωστόσο ο φορολογούμενος να αποφύγει την πληρωμή επιπλέον φόρου επί της προστιθέμενης διαφοράς τεκμαρτού εισοδήματος εάν επικαλεστεί εισοδήματα και έσοδα παρελθόντων ετών που αναλώθηκαν κατά το έτος για το οποίο υποβάλλει την δήλωση τα οποία υπερκαλύπτουν την προκύψασα διαφορά τεκμαρτού εισοδήματος. Η μέθοδος αυτή, που χρησιμοποιείται για την κάλυψη των τεκμηρίων ονομάζεται «ανάλωση κεφαλαίου».
ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ
Η ισχύουσα νομοθεσία για τα τεκμήρια διαβίωσης, όπως την περιγράψαμε, κρύβει ωστόσο τέσσερις παγίδες υπερφορολόγησης για εκατομμύρια φορολογούμενους με χαμηλά πραγματικά εισοδήματα. Ας τις δούμε αναλυτικά:
ΠΑΓΙΔΑ 1Η
Τα τεκμήρια διαβίωσης προκαλούν υπερφορολόγηση των χαμηλόμισθων εργαζομένων. Λόγω της σημαντικής συρρίκνωσης των πραγματικών εισοδημάτων, την οποία έχει προκαλέσει η πολυετής οικονομική κρίση σε εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά, πολλά φυσικά πρόσωπα θα φορολογηθούν και φέτος όχι με βάση τα πολύ χαμηλά εισοδήματα που απέκτησαν το 2022 από μισθούς αλλά με βάση τα πολύ πιο υψηλά, εξωπραγματικά ποσά τεκμαρτών εισοδημάτων που θα τούς προσδιορίσει η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) με βάση το σύστημα των τεκμηρίων διαβίωσης. Σε πολλές περιπτώσεις, οι διαφορές μεταξύ των πολύ χαμηλών εισοδημάτων από μισθούς, που αποκτήθηκαν το 2022 και των πολύ υψηλών τεκμαρτών εισοδημάτων που προκύπτουν για το ίδιο έτος με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης είναι αδύνατο να καλυφθούν με περισσεύματα εισοδημάτων ή εσόδων από παρελθόντα έτη, καθώς τα ποσά αυτά έχουν χρησιμοποιηθεί σχεδόν στο σύνολό τους για την κάλυψη τεκμηρίων στα προηγούμενα 9 – 10 χρόνια.
» Ας δούμε όμως ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα εργαζομένου με χαμηλό εισόδημα από μισθούς, που υπερφορολογείται φέτος λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων διαβίωσης:
Εγγαμος φορολογούμενος με 2 ανήλικα παιδιά εργάζεται ως μισθωτός στον ιδιωτικό τομέα και λαμβάνει μηνιαίως 800 ευρώ. Διαμένει σε ιδιόκτητη μονοκατοικία 90 τ.μ. και κατέχει κι ένα Ι.Χ. αυτοκίνητο 1.750 κ.εκ. 9ετίας. Το εισόδημα που δηλώνει φέτος στην Εφορία για το έτος 2022 ανέρχεται σε 11.200 ευρώ (800 ευρώ Χ 14 = 11.200 ευρώ). Το τεκμαρτό εισόδημα που προσδιορίζει η Εφορία με την εφαρμογή των τεκμηρίων διαβίωσης προκύπτει ως εξής: 2.500 ευρώ το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης για τον έγγαμο + 4.620 ευρώ το τεκμήριο για τη χρήση της μονοκατοικίας των 90 τ.μ. {[(40 ευρώ ανά τ.μ. Χ 80 τ.μ.) + (65 ευρώ ανά τ.μ. Χ 10 τ.μ.)]*1,2 = 4.620 ευρώ} + 5.320 ευρώ το τεκμήριο για τη χρήση του Ι.Χ. αυτοκινήτου = 12.940 ευρώ. Για τον υπολογισμό του φόρου εισοδήματος, στην περίπτωση του συγκεκριμένου φορολογούμενου, λαμβάνεται υπόψη το τεκμαρτό εισόδημα των 12.940 ευρώ, επειδή αυτό είναι μεγαλύτερο από το δηλωθέν των 11.200 ευρώ. Ως εκ τούτου ο συγκεκριμένος φορολογούμενος φορολογείται για «εισόδημα» μεγαλύτερο κατά 1.740 ευρώ, από αυτό που απέκτησε στην πραγματικότητα. Στο ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα των 12.940 ευρώ αντιστοιχεί φόρος εισοδήματος 646,80 ευρώ, ο οποίος υπολογίζεται λαμβανομένου υπόψη αφορολογήτου ορίου 10.000 ευρώ και με συντελεστή φόρου 22%, στο πέραν του ορίου αυτού ποσό. Αν λαμβανόταν υπόψη το δηλωθέν εισόδημα των 11.200 ευρώ, ο εν λόγω φορολογούμενος θα πλήρωνε μόλις 264 ευρώ.
ΠΑΓΙΔΑ 2Η
Το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης των 3.000 ευρώ και το τεκμήριο διαβίωσης της μισθωμένης κατοικίας του ενηλίκου τέκνου, που σπουδάζει ή υπηρετεί την στρατιωτική του θητεία μακριά από την οικογένειά του, γίνεται αιτία το συνολικό εισόδημα της οικογένειας (στην οποία περιλαμβάνεται και το τέκνο αυτό ως εξαρτώμενο) να εμφανίζεται πλασματικά αυξημένο, εξέλιξη που έχει πολλαπλές δυσμενείς οικονομικές συνέπειες γι’ αυτήν. Σε κάθε περίπτωση κατά την οποία ενήλικο εξαρτώμενο τέκνο του φορολογούμενου μισθώνει κατοικία διαφορετική από αυτήν της κύριας κατοικίας της οικογένειας (π.χ. φοιτητής που σπουδάζει σε διαφορετικό τόπο, τέκνο που υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία, κ.λπ.) και ταυτόχρονα έχει δική του υποχρέωση υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, λόγω απόκτησης εισοδήματος, οποιουδήποτε ύψους και από οποιανδήποτε πηγή, εντός του 2022, το τεκμήριο διαβίωσης της μισθωμένης κατοικίας βαρύνει το τέκνο, όχι τους γονείς! Έτσι, σε κάθε τέτοια περίπτωση, το ενήλικο τέκνο -όσο πενιχρό κι αν είναι το πραγματικό εισόδημα που απέκτησε το 2022- εμφανίζεται με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης με ένα εξωπραγματικό τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα μεγαλύτερο των 3.000 ευρώ, συνήθως κυμαινόμενο μεταξύ 3.500 και 6.000 ευρώ, το οποίο προσαυξάνει το συνολικό εισόδημα της οικογένειας και το εκτινάσσει σε ύψος μεγαλύτερο από τα ισχύοντα εισοδηματικά όρια για την είσπραξη διαφόρων κοινωνικών επιδομάτων, όπως το επίδομα τέκνων και το επίδομα στέγασης. Έτσι, εξαιτίας ενός ανύπαρκτου τεκμαρτού εισοδήματος του ενηλίκου τέκνου η οικογένεια μπορεί να χάσει αυτά τα σημαντικά επιδόματα. Για τον ίδιο λόγο, εξάλλου, μια οικογένεια μπορεί να χάσει και την απαλλαγή από το 50% του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων που ισχύει για φορολογούμενους με χαμηλά εισοδήματα.
ΠΑΓΙΔΑ 3η
Φορολογούμενοι με πενιχρά εισοδήματα προερχόμενα είτε από ενοίκια είτε από τόκους καταθέσεων είτε από γεωργικές εκμεταλλεύσεις οι οποίοι εισέπραξαν παράλληλα ακόμη πιο χαμηλά ποσά είτε από περιστασιακή απασχόληση είτε από επιδόματα παιδιών που χορήγησε ο ΟΠΕΚΑ επιβαρύνονται με υπέρογκα ποσά φόρου εισοδήματος. Οι φορολογούμενοι που υπάγονται σ’ αυτές τις περιπτώσεις υποχρεούνται να πληρώσουν ποσά φόρων πολλαπλάσια των πραγματικών τους εισοδημάτων, εξαιτίας του προσδιορισμού του συνολικού φορολογητέου εισοδήματος με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης και του υπολογισμού του οφειλόμενου φόρου με βάση την κλίμακα που εφαρμόζεται για τους επιχειρηματίες και τους ελεύθερους επαγγελματίες, στην οποία δεν ισχύει αφορολόγητο όριο εισοδήματος.
Συγκεκριμένα, στις περιπτώσεις αυτές, επειδή τα δηλούμενα εισοδήματα είναι πάρα πολύ χαμηλά, οι υπηρεσίες της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων κατά την εκκαθάριση των δηλώσεων που υποβάλλουν οι συγκεκριμένοι φορολογούμενοι, προσδιορίζουν το ύψος των φορολογητέων εισοδημάτων με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης. Δηλαδή, σε κάθε τέτοια περίπτωση, λαμβάνουν υπόψη τους το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης των 3.000 ευρώ που ισχύει για τον άγαμο φορολογούμενο, ή των 2.500 ευρώ, που ισχύει για τον έγγαμο ή το μέρος συμφώνου συμβίωσης, και προσθέτουν στο ποσό αυτό τυχόν επιπλέον ποσά τεκμηρίων διαβίωσης για σπίτι ή και ΙΧ αυτοκίνητο, εφόσον ο φορολογούμενος διέμεινε, κατά τη διάρκεια του 2022, σε κατοικία ιδιόκτητη, ενοικιαζόμενη ή δωρεάν παραχωρηθείσα ή εφόσον κατείχε και κάποιο Ι.Χ. αυτοκίνητο.
Συντελεστής 9% από το πρώτο ευρώ
Περαιτέρω, η πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος, που προκύπτει λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων διαβίωσης, φορολογείται όχι με την ευνοϊκή κλίμακα υπολογισμού του φόρου, η οποία ισχύει για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους και προβλέπει αφορολόγητο όριο εισοδήματος 8.636 ευρώ (προσαυξανόμενο ανάλογα με τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων), αλλά με την κλίμακα φορολόγησης των εισοδημάτων από επιχειρηματικές δραστηριότητες, βάσει της οποίας το φορολογητέο εισόδημα υπόκειται σε φόρο υπολογιζόμενο με συντελεστή 9% από το πρώτο ευρώ. Ετσι, η πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος που προκύπτει βάσει των τεκμηρίων διαβίωσης σε όλες αυτές τις περιπτώσεις φορολογουμένων επιβαρύνεται με φόρο 9%. Στη συνέχεια επί του φόρου που προκύπτει επιβάλλεται και προκαταβολή φόρου με συντελεστή 55%. Συνολικά, δηλαδή για έναν φορολογούμενο με πολύ χαμηλό εισόδημα από ενοίκια ή από αγροτική δραστηριότητα ή από τόκους καταθέσεων και με ακόμη πιο χαμηλό εισόδημα από περιστασιακή απασχόληση ή από οικογενειακά επιδόματα, η πρόσθετη διαφορά εισοδήματος που προκύπτει βάσει των τεκμηρίων φορολογείται με τελικό συντελεστή 13,95%.
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, κατά την εκκαθάριση των δηλώσεων οι υπηρεσίες της ΑΑΔΕ εφαρμόζουν τις διατάξεις της παραγράφου 1β του άρθρου 34 του νόμου 4172/2013 (του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος), σύμφωνα με τις οποίες επί της πρόσθετης διαφοράς τεκμαρτού εισοδήματος εφαρμόζεται η κλίμακα φορολογίας εισοδήματος των αυτοαπασχολουμένων, στην οποία ισχύει συντελεστής 9% από το πρώτο ευρώ, επειδή το μεγαλύτερο μέρος του δηλωθέντος εισοδήματος δεν προκύπτει από μισθωτή εργασία ή συντάξεις.
ΠΑΓΙΔΑ 4Η
Οι ζημιογόνες ατομικές επιχειρήσεις εμφανίζονται υποχρεωτικά με τεκμαρτά κέρδη στην Εφορία, λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων διαβίωσης. Επιπλέον, χάνουν το δικαίωμα συμψηφισμού των ζημιών της χρήσης του προηγούμενου έτους με τα κέρδη του τρέχοντος και των αμέσως επομένων ετών. Η εφαρμογή των διατάξεων για τα τεκμήρια διαβίωσης (τις αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης) δεν επιτρέπει στις ατομικές επιχειρήσεις να δηλώνουν ζημιές στην Εφορία. Αν δηλώσουν ζημιές ενεργοποιούνται τα τεκμήρια διαβίωσης τα οποία προσδιορίζουν για τις συγκεκριμένες επιχειρήσεις τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα, σβήνοντας τις όποιες ζημιές. Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από τα όσα έχουν διευκρινιστεί με την υπ’ αριθμόν ΠΟΛ. 1088/2016 αναλυτική εγκύκλιο της πρώην ΓΓΔΕ και νυν ΑΑΔΕ, σε κάθε περίπτωση κατά την οποία ατομική επιχείρηση εμφάνισε ζημιά και για το έτος αυτό το εισόδημα του φορολογούμενου προσδιορίστηκε με βάση τις αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης, πιο γνωστές ως «τεκμήρια διαβίωσης», το επόμενο φορολογικό έτος ο φορολογούμενος εκ του γεγονότος αυτού και με βάση τις προηγούμενες διατάξεις, έχασε το δικαίωμα συμψηφισμού της εν λόγω ζημίας. Σύμφωνα με την ίδια εγκύκλιο, μόνο εφόσον ο φορολογούμενος με τροποποιητική δήλωση καλύψει την προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων με ανάλωση κεφαλαίου, τότε η δηλωθείσα ζημία μπορεί να μεταφερθεί για συμψηφισμό κατά τις κείμενες διατάξεις.
