Η άρθρωση μιας νέας κοινωνικής πολιτικής της ΕΕ εκτιμάται ότι δεν μπορεί να προκύψει “εκ των άνω”. Η κοινωνία των πολιτών είναι ο άλλος “παίκτης”, μα η ωριμότητά της δεν είναι ισόρροπη στα 28 κράτη-μέλη.
Οι διάσπαρτες σήμερα πρωτοβουλίες λειτουργούν περισσότερο σαν ομάδες πίεσης και εντέλει συσκοτίζουν τις μεγάλες δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία και το διαδίκτυο.
“Το επιτελείο του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ έχει κάθε λόγο να αισιοδοξεί. Άλλωστε η θητεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα λήξει το 2019 πανηγυρικά: οι επόμενες ευρωεκλογές θα έχουν χρώμα προεδρικών εκλογών ΗΠΑ, καθώς θα διεξαχθούν με παρεμφερή τρόπο! Το στοίχημά μας είναι η αξιολόγηση με ΑΑΑ σε κοινωνικό επίπεδο, μία πρόκληση που επαναφέρει τον Ευρωπαίο πολίτη στο προσκήνιο”.
Ωραίες προβλέψεις, σεβαστές εκτιμήσεις από τον πυρήνα της νέας Κομισιόν. Είναι όμως ο ευρωβουλευτής Γιώργος Γραμματικάκης (S&D, Ποτάμι) που θέτει εν αμφιβόλω αυτή την ατμόσφαιρα: “Δεν είμαι βέβαιος ότι σε αυτή τη συγκυρία, με τις πολυδαίδαλες ευρωπαϊκές δομές, μπορεί η νέα ηγεσία να επηρεάσει και να αξιοποιήσει αποτελεσματικά τις εξάρσεις της Ιστορίας”. Ο ομόλογος του Μανώλης Κεφαλογιάννης (PPE, ΝΔ) χαρακτηρίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση «ημιτελή οργανισμό», τόσο σε οικονομικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. “Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες πέρασαν την παγκόσμια κρίση με το μικρότερο δυνατό κόστος, είναι γιατί έχουν ομοσπονδιακό προϋπολογισμό έξι φορές μεγαλύτερο απ' αυτόν που έχει η EE. Tυπώνουν την περίοδο της κρίσεως έστω και λίγο πληθωριστικό χρήμα. Έχουν τα ομοσπονδιακά ομόλογα, εμείς δεν έχουμε τίποτα. Δεν έχουμε καν πολιτική να τυπώσουμε χαρτονόμισμα του ενός και των δύο ευρώ”.
Οι Έλληνες ευρωβουλευτές έχουν στην πλειονότητά τους ορίζοντα εξαμήνου. Βλέπουν ότι οι εξελίξεις θα είναι πυκνές στη διαδρομή προς την εκλογή νέου Προέδρου Δημοκρατίας. Ελάχιστοι βλέπουν μακρύτερα. Εκλεγμένοι σε μια χώρα που βιώνει συνθήκες κοινωνικού κανιβαλισμού και οικονομικής αποσύνθεσης, είναι θεμιτό να γνωρίζουμε τις δικές τους «ατζέντες» για το έργο που προτίθενται να επιτελέσουν στα “μέτωπα” της Ευρωβουλής. Για την ώρα η Μαρία Σπυράκη (ΡΡΕ, ΝΔ) βλέπει θετικά το γεγονός ότι δημιουργήθηκαν “clusters πολιτικής”, που θα συντονίζονται από τους αντιπροέδρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ ο Νίκος Ανδρουλάκης (S&D, ΠΑΣΟΚ-Ελιά), με αφορμή την αντιμετώπιση της τρομοκρατικής δράσης των τζιχαντιστών, είναι ανήσυχος για τους “τακτικισμούς προς όφελος εθνικών και περιφερειακών συμφερόντων” που μπορεί να ακυρώσουν κοινά σχέδια δράσης. Ο Μανώλης Γλέζος (GUE/NGL-ΣΥΡΙΖΑ) αναρωτιέται: “Πού είναι η Δημοκρατία και η εφαρμογή της, όταν παραβιάζεται συνεχώς από παντού και από όλους; Το πρόβλημα της Δημοκρατίας είναι το μεγαλύτερο από όλα. Η Ιστορία μας χτυπάει την πόρτα”. Η Εύα Καϊλή (S&D, ΠΑΣΟΚ-Ελιά) υποστηρίζει ότι “η ψηφιακή εποχή είναι εδώ, δεν πρέπει να μας ξεπεράσουν πάλι οι εξελίξεις. Πρέπει να συνδέσουμε τα ευρωπαϊκά κεφάλαια με τον ιδιωτικό τομέα ενισχύοντας την καινοτομία, να ομολογήσουμε πως ο παραδοσιακός τρόπος αντιμετώπισης της ανεργίας επιτρέπει ακόμη αυτή να αυξάνεται και οι ανισότητες να διευρύνονται. Και αν ο Βορράς αντέχει, ο Νότος εξοντώνεται”. Η Ελίζα Βόζεμπεργκ (PPE, ΝΔ) ζητά μια “ευρωπαϊκή συμπαγή πολιτική που θα καθορίζει και θα θωρακίζει τη νόμιμη μετανάστευση”. O καθείς κι η οπτική του!
Η άρθρωση μιας νέας κοινωνικής πολιτικής της ΕΕ εκτιμάται ότι δεν μπορεί να προκύψει “εκ των άνω”. Η κοινωνία των πολιτών είναι ο άλλος “παίκτης”, μα η ωριμότητά της δεν είναι ισόρροπη στα 28 κράτη-μέλη. Ισπανοί ευρωβουλευτές αναγνωρίζουν ότι στις χώρες του Βορρά υπάρχει μια παιδεία συμμετοχής στα τοπικά ζητήματα, που δεν είναι ορατή ακόμα και στη Βαρκελώνη, που έχει κατακτήσει μια διακριτή θέση στον σκληρό ανταγωνισμό των πόλεων, εκείνων που προσφέρουν “γη και ύδωρ” για να προσελκύσουν την “creative class”: τους νέους δημιουργούς, αυτούς που θα κτίσουν τη σύγχρονη επιχειρηματικότητα. Πώς όμως θα υπάρξει μια αυθεντική, αφιλτράριστη έκφραση των ενεργών πολιτών που σκέφτονται θετικά για το μέλλον της Ευρώπης;
Οι διάσπαρτες σήμερα πρωτοβουλίες λειτουργούν περισσότερο σαν ομάδες πίεσης και εντέλει συσκοτίζουν τις μεγάλες δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία και το διαδίκτυο. Και στις μέρες μας δεν αρκεί να καταγράφεις απόψεις. Η σύνθεσή τους, ο συντονισμός ενός παραγωγικού διαλόγου και η διαρκής επανιεράρχηση προτεραιοτήτων αποτελούν δεοντολογική προϋπόθεση για μια αξιόπιστη έκφραση της κοινής γνώμης, πέρα από λαϊκιστικές κορώνες και ξύλινες εμμονές. Η Δημοσιογραφία μπορεί να έχει περιπέσει στην πλήρη ανυποληψία, ωστόσο μόνον έργο δημοσιογράφων μπορεί να είναι η διαχείριση ενός ενιαίου κοινωνικού δικτύου για την Ευρώπη. Για να αποτυπώνονται αντιθέσεις, να εκλαϊκεύονται πολιτικές, να ανοίγουν δημιουργικές προοπτικές.
“Στην Ευρώπη το 2020 υπολογίζουμε ότι θα έχουμε έλλειμμα σχεδόν ενός εκατομμυρίου ‘ψηφιακών’ θέσεων εργασίας” ανέφερε πρόσφατα η Μαρία Σπυράκη. Από αυτές κάποιες θα πρέπει να καλυφθούν από συντονιστές της Ηλεκτρονικής Δημοκρατίας. Εκείνους που θα κληθούν να διατηρήσουν τη ψυχραιμία και τη νηφαλιότητά τους, την αμεροληψία τους, μέσα σε κοινωνίες που θα σαρώνονται από ευρωφοβικά ρεύματα, διευρυνόμενες ανισότητες και ψηφιακά χάσματα.
Το 2019 είναι αύριο και η δική μας “Aτζέντα” έχει για την ώρα λευκές σελίδες. Να ανταλλάξουμε λοιπόν πρακτικές σκέψεις, να σχεδιάσουμε τα ‘εργαλεία’ μας, να επιδράσουμε δημιουργικά στους άνωθεν προγραμματισμούς. Μπορούμε ευτυχώς ακόμη να γράφουμε δίχως δεσμεύσεις κι εξαρτήσεις. Με σεβασμό στον ’άλλον’. Αυτές οι σελίδες είναι κοινόχρηστες, γεμάτες με δυναμικές προτάσεις. Ας τις γράψουμε μαζί.
* Ο Λάζαρος Χατζηνάκος (lazaros.chatzinakos@gmail.com) είναι δημοσιογράφος - μέλος της ΕΣΗΕΜ-Θ. Έκτακτος απεσταλμένος του EBR στο Στρασβούργο.
