Βασανιστήρια που παραπέμπουν στις φρικτές ανακριτικές μεθόδους των Ες-Ες την περίοδο της Κατοχής οδήγησαν στο θάνατο του αλβανού βαρυποινίτη Ιλίε Καρέλι μέσα στα κελιά των φυλακών Νιγρίτας, τον περασμένο Μάρτιο.
Του Κώστα Καντούρη
Το βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Σερρών, με το οποίο παραπέμπονται για κακούργημα 13 δεσμοφύλακες και για πλημμέλημα ο διευθυντής των φυλακών (υπόθαλψη εγκληματία), περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα τις συνθήκες διαρκούς βασανισμού του κρατούμενου.
Φάλαγγα στα πέλματα των ποδιών και στις γάμπες με αυτοσχέδιο βούρδουλα, συνεχή χτυπήματα σε όλο του το σώμα, ακόμη και στα σημεία όπου ήδη είχε κακώσεις, και ταυτόχρονο βρέξιμο με παγωμένο νερό μεταξύ των χτυπημάτων αλλά και ένα χτύπημα εν είδει λαβής στο στέρνο περιλάμβανε το “μενού” του βασανισμού του 42χρονου από τους σωφρονιστικούς μέσα στην αίθουσα αναμονής, το χαρακτηριζόμενο “ψυγείο” των φυλακών, όπως περιγράφεται στο βούλευμα. Και τα βασανιστήρια είχαν και συνέχεια: τον τοποθετούν στο κελί του σοβαρά τραυματισμένο πλέον σε σημείο που να μην έχει τη δυνατότητα να σταθεί στα πόδια του, ούτε καν να ξαπλώσει από τους αφόρητους πόνους, ημίγυμνο και βρεγμένο, την ώρα που η θερμοκρασία στον χώρο δεν ξεπερνούσε τους 10 βαθμούς Κελσίου. “Στην κατάσταση στην οποία ευρίσκετο, που δεν έφερε κανένα ρούχο προστατευτικό από το ψύχος, ακόμη και απολύτως υγιής άνθρωπος θα κατέληγε από υποθερμία”, σημειώνεται.
Το δικαστικό συμβούλιο με το βούλευμα των 60 σελίδων αποδίδει σαφώς τον βασανισμό στην εκδίκηση των σωφρονιστικών υπαλλήλων για τη δολοφονία συναδέλφου τους, λίγες ημέρες νωρίτερα, στις φυλακές Μαλανδρίνου. Ο Καρέλι είχε σκοτώσει στις 25 Μαρτίου τον σωφρονιστικό Γιώργο Τσιρώνη, πλήττοντάς τον με πολλαπλά τραύματα μέσα από το κελί του και χρησιμοποιώντας ένα αυτοσχέδιο μαχαίρι. Οι φυλακές εκείνη την περίοδο έβραζαν και ήταν ορατός ο κίνδυνος εκδίκησης από την πλευρά σωφρονιστικών υπαλλήλων σε ένδειξη “συναδελφικής αλληλεγγύης”. Άλλωστε, κατά τη διάρκεια της σύλληψης στις φυλακές Μαλανδρίνου και των προσαγωγών του κρατούμενου διαπιστώνεται ότι κακοποιείται, αντικείμενο που εξετάζεται από τις δικαστικές αρχές της Άμφισσας.
Αυτός είναι ο λόγος που το υπουργείο Δικαιοσύνης αποφασίζει τη μεταγωγή του στη Νιγρίτα δύο ημέρες αργότερα, στις 27 Μαρτίου. Κανείς όμως δεν φανταζόταν πως το κατάστημα κράτησης Κεντρικής Μακεδονίας ΙΙΙ θα μετατρεπόταν σε τάφο για τον 42χρονο βαρυποινίτη, αντί να τον προστατεύσει. Στο βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Σερρών οι δικαστές έκριναν ότι οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι έχουν βαρύτατες ποινικές ευθύνες, που τιμωρούνται μέχρι και με ισόβια κάθειρξη. Η κατηγορία με την οποία παραπέμπονται είναι “διακεκριμένη περίπτωση βασανιστηρίων, συνέπεια των οποίων επήλθε ο θάνατος ατόμου, κατά συναυτουργία”.
Η φάλαγγα
Στο σκεπτικό τους οι δικαστές των Σερρών επικεντρώνονται στη μέθοδο του βασανισμού “φάλαγγα” και στο νομικό σκέλος του βουλεύματος αναλύεται και τονίζεται πως “πρόκειται για χρήση συστηματικών τρόπων βασανισμού”. Συγκεκριμένα επικεντρώνονται οι ευθύνες, για τη χρήση της συγκεκριμένης μεθόδου, σε όλους τους δεσμοφύλακες, ο ένας εκ των οποίων μάλιστα είναι συνδικαλιστής και εκπρόσωπος των υπολοίπων στη φυλακή. “Χρησιμοποίησαν μία αυτοσχέδια πλεξούδα με σεντόνι, η οποία είχε κατασχεθεί στο παρελθόν από έρευνες σε κελιά κρατουμένων. Με αυτή επέφεραν πολλαπλά χτυπήματα, με μεθοδικότητα και οργανωμένο τρόπο σε χώρο, ο οποίος δεν βιντεοσκοπούνταν, καταδήλως διότι δεν θα ήταν δυνατόν ευχερώς να διερευνηθεί εκ των υστέρων ποιος προέβη σε συγκεκριμένες πράξεις, τόσο στις γάμπες όσο στα οπίσθια και στα πέλματα”, αναφέρεται στη δικαστική απόφαση. Μάλιστα, προσθέτουν πως οι υπάλληλοι που κτύπησαν τον κρατούμενο υποδεικνύονται από τρεις εκ των κατηγορουμένων, οι οποίοι ομολόγησαν και υπέδειξαν και τους συναδέλφους τους.
Σαφώς εννοείται στο βούλευμα πως η απόφαση για τον βασανισμό του κρατούμενου ήταν προμελετημένη από τους κατηγορούμενους σωφρονιστικούς υπαλλήλους. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την “υποδοχή” που επιφύλαξαν τόσο αυτοί όσο και συνάδελφοί τους, οι οποίοι στη συνέχεια αποχώρησαν στην είσοδο των φυλακών Νιγρίτας. Καταλυτική είναι η κατάθεση του αστυνομικού της Άμφισσας, επικεφαλής της μεταγωγής, ο οποίος αντιδρά έντονα στις κινήσεις σωφρονιστικών να χτυπήσουν τον κρατούμενο την ώρα που τον βρίζουν χυδαία όταν εμφανίζεται η συνοδεία. Και οι φόβοι ορισμένων για το αιματηρό επεισόδιο που ακολούθησε επιβεβαιώνονται από την κίνηση να φωτογραφηθεί αμέσως ο κρατούμενος, προκειμένου να μη “χρεωθούν” τα προηγούμενα χτυπήματα στους υπαλλήλους της Νιγρίτας, αλλά και του διευθυντή των φυλακών να τοποθετήσει ειδικά στο κελί όπου θα οδηγούνταν σύστημα κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης, πάλι για τον ίδιο φόβο. Τα 97 λεπτά όμως μέσα στο “ψυγείο” των φυλακών ήταν αρκετά για να βασανιστεί μέχρι θανάτου και τελικά τόσο οι φωτογραφίες που τραβήχτηκαν στην είσοδο όσο και το υλικό από τις κάμερες λειτούργησαν αντίθετα με τον σχεδιασμό τους και αποτελούν τα κύρια αποδεικτικά στοιχεία, μαζί με την έκθεση του ιατροδικαστή Μηνά Γεωργιάδη.
Ο Καρέλι δεν πρόλαβε να ζήσει πάνω από 7,5 ώρες μέσα στο κατάστημα των φυλακών Νιγρίτας, δηλαδή από την ώρα εισαγωγής του στις 15.40 το απόγευμα μέχρι την ώρα που βρέθηκε νεκρός 23.15, παρότι δεν αποκλείεται να πέθανε νωρίτερα, αφού στο κελί του οδηγήθηκε σερνόμενος και χτυπημένος στις 18.38. Οι ώρες αυτές ήταν κυριολεκτικά βασανιστικές για τον βαρυποινίτη και μετατράπηκαν σε “πράσινο μίλι”, καθώς καταδικάστηκε χωρίς απόφαση σε θανατική ποινή. “Ανηύραν την ευκαιρία να εκφράσουν τα βάρβαρα ένστικτά τους, εναντίον ενός ατόμου, το οποίο ευρίσκετο υπό την εξουσία τους και ουδεμία δίοδο ή δυνατότητα διαφυγής είχε”, υπογραμμίζεται στην απόφαση του δικαστικού συμβουλίου Σερρών.
Ιατροδικαστής: Το κομβικό χτύπημα στο στέρνο
Ο ιατροδικαστής Σερρών Μηνάς Γεωργιάδης, στην έκθεσή του, που περιλαμβάνεται στην απόφαση του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Σερρών, είναι καταπέλτης για τις ευθύνες των σωφρονιστικών υπαλλήλων της Νιγρίτας. Είναι εκείνος ο οποίος κάνει τη σύγκριση των επτά φωτογραφιών που είχαν ληφθεί όταν ο κρατούμενος εισήλθε στο κατάστημα των Σερρών με τις φωτογραφίες που έλαβε ο ίδιος από τη σορό του Καρέλι.
Χαρακτηριστικό είναι ότι αναφέρει δώδεκα διαφορετικά είδη χτυπημάτων που δέχτηκε ο κρατούμενος “κατά την παραμονή του στο χώρο αναμονής”, όπως αναφέρεται στο βούλευμα. Τα δεκάδες χτυπήματα αυτά, μόνο δώδεκα είναι οι θλαστικές επιμήκεις εκχυμώσεις του κορμού ραχιαία, ήταν καταλυτικά να επιφέρουν τον θάνατό του. Κυρίως όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα δημιουργήθηκε με το κάταγμα στο στέρνο του. “Οι κακώσεις αυτές και ιδιαιτέρως το κάταγμα του στέρνου, το οποίο είναι χρονικά συμβατό με τον θάνατο του κρατούμενου, είναι δυνατό να προκαλέσουν αρρυθμιογόνο θάνατο, συνεπεία του οποίου κατέληξε αυτός”, σημειώνει ο ιατροδικαστής στην έκθεσή του, που περιλαμβάνεται στο βούλευμα.
Ο ιατροδικαστής παρατηρεί δύο αιτιογόνες συνιστώσες θανάτου, τα χτυπήματα (κακώσεις και στέρνο) και το πρόβλημα καρδιάς που είχε ο κρατούμενος και συγκεκριμένα υπερτροφία της αριστερής κοιλίας, στεφανιαία νόσο. Το καρδιακό πρόβλημα που αντιμετώπιζε και το ισχαιμικό επεισόδιο που ακολούθησε μέσα στο κελί χαρακτηρίστηκε από τους κατηγορούμενους μοναδική και κύρια θανάτου του. Μάλιστα αυτό υποστηρίζουν τρεις ιατροδικαστές, οι οποίοι κλήθηκαν από τους κατηγορούμενους και κατέθεσαν στην ανάκριση ως τεχνικοί σύμβουλοί τους. “Ο επελθών θάνατός του ήταν απότοκος των τραυμάτων αυτών και όχι άλλης αιτίας. Ο θάνατός του λόγω του επεισοδίου αυτού δεν είναι βέβαιο ότι θα επερχόταν αν δεν μεσολαβούσε ο ξυλοδαρμός του”, ξεκαθαρίζει το δικαστικό συμβούλιο.
Διευθυντής: “Δυσχέρανε τις έρευνες”
Σοβαρές είναι οι ευθύνες που επιρρίπτει το δικαστικό συμβούλιο Σερρών στον τότε διευθυντή των φυλακών Νιγρίτας, ο οποίος παραπέμπεται στην ίδια δίκη, όμως για πλημμέλημα και συγκεκριμένα για υπόθαλψη εγκληματία κατά συρροή. Όπως επισημαίνεται στο βούλευμα, ο διευθυντής των φυλακών ήταν παρών κατά τη διάρκεια της εισόδου του βαρυποινίτη στη Νιγρίτα, όπως και εισέπραξε το κλίμα που επικρατούσε σε βάρος του. Μάλιστα σε ένα από τα πλάνα του κλειστού κυκλώματος εμφανίζεται να συγκρατεί έναν σωφρονιστικό που στρέφεται εναντίον του κρατούμενου, ενώ κατηγορείται ότι προσπάθησε να καλύψει τις πράξεις των υφισταμένων του.
Ωστόσο, την ώρα των βασανιστηρίων του Ιλίε Καρέλι, ο διευθυντής των φυλακών πέρασε τρεις φορές έξω από το “ψυγείο” των φυλακών, το οποίο οι δεσμοφύλακες είχαν κλείσει για να μην ακούγονται τα ουρλιαχτά του 42χρονου. Όπως αναφέρεται στο βούλευμα, περπάτησε στον διάδρομο για να επιτηρήσει τις εργασίες που γίνονταν στο κελί όπου θα κρατούνταν στη συνέχεια. Δεν αντέδρασε όμως. Επίσης επιρρίπτονται ευθύνες, επειδή έχοντας στον υπολογιστή του σύστημα team viewer είχε τη δυνατότητα παρακολούθησης των εικόνων από τις 290 κάμερες που υπήρχαν εντός και εκτός των φυλακών. “Υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις ότι έλαβε γνώση του ξυλοδαρμού, καθώς έχοντας πρόσβαση σε όλες τις κάμερες μπορούσε να παρακολουθήσει και να διαπιστώσει την κατάσταση του κρατούμενου τόσο κατά τη μεταφορά του στο κελί όσο και την παραμονή του εκεί”, σημειώνεται στο βούλευμα.
Ιδιαίτερα επιβαρυντικά είναι αυτά αναφέρονται για τα όσα έκανε αμέσως μετά το θάνατο Καρέλι ο διευθυντής. Στο βούλευμα τονίζεται πως έδωσε εντολή να καθαριστεί ο χώρος των βασανιστηρίων, “ώστε να δυσχεράνει τις έρευνες των αρχών για τις συνθήκες βασανισμού και να καλύψει τις πράξεις των σωφρονιστικών υπαλλήλων”. Επίσης, στις καταθέσεις που έδωσε κατά τη διάρκεια της έρευνας ισχυρίστηκε ότι δεν αντιλήφτηκε απολύτως τίποτε για τον βασανισμό, ενώ υποστήριξε ότι οι σωφρονιστικοί ενήργησαν “στα πλαίσια των καθηκόντων τους, επιχειρώντας τοιουτοτρόπως να συγκαλύψει το γεγονός”, καταλήγουν οι δικαστές των Σερρών.
Δεσμοφύλακες: Η ομερτά της αλληλεγγύης
Τόσο στην περίπτωση του βασανισμού μέχρι θανάτου του βαρυποινίτη στη Νιγρίτα όσο και σε άλλα περιστατικά που έχουν καταγραφεί με καταγγελίες κρατουμένων, παρατηρείται ένα ιδιότυπο καθεστώς αλληλοκάλυψης των σωφρονιστικών υπαλλήλων. “Έχουν ομερτά μεταξύ τους” παρατηρεί πρώην κρατούμενος, ο οποίος επιβεβαίωσε στη “ΜτΚ” ότι οι κρατούμενοι δέχονται επιθέσεις ξυλοδαρμών στα κελιά τους όταν αντιδρούν για διάφορες καταστάσεις μέσα στις φυλακές. “Εντάξει, δεν φτάνουν σε σημείο να σε στείλουν στο νοσοκομείο, όμως ότι χτυπούν είναι γεγονός”, συμπλήρωσε.
Στις φυλακές οι σωφρονιστικοί λειτουργούν υπό καθεστώς απόλυτης εξουσίας, σχεδόν ανεξέλεγκτοι. Δεν είναι τυχαίο πως σε όλες τις φυλακές πωλούνται ναρκωτικά, κινητά και αλκοόλ, όπως και “προνόμια” σε κρατούμενους. “Αυτά δεν γίνονται χωρίς τη συμβολή των σωφρονιστικών. Μπορεί οι επίορκοι να είναι κάποιοι, όμως και οι υπόλοιποι έχουν ευθύνες, επειδή γνωρίζουν και κάνουν τα στραβά μάτια”, παρατηρούν κρατούμενοι.
Ακόμη και οι ίδιοι οι σωφρονιστικοί αποδέχονται ότι βίαια περιστατικά σε βάρος κρατουμένων παρατηρούνται διαρκώς στις φυλακές. “Είναι αδικαιολόγητο. Εμείς πιστέψαμε ότι αυτά τα φαινόμενα με την είσοδο νέων και μορφωμένων παιδιών θα σταματούσαν, διαψευστήκαμε”, είπε στη “ΜτΚ” συνταξιούχος σωφρονιστικός, ο οποίος… κατηγορούνταν από τους συναδέλφους του για ήπια συμπεριφορά. “Δεν μπορεί ο καθένας να κουβαλάει στη φυλακή τα κατάλοιπα που έχει από το σπίτι και το περιβάλλον του. Η θέση μας είναι πολύ ευαίσθητη, γι’ αυτό η αξιολόγηση πρέπει να γίνεται με αυστηρά κριτήρια”, συμπλήρωσε.
