Στο τραπέζι της υγιεινής διατροφής επιχειρεί να επαναφέρει τα ελληνικά όσπρια το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, υποστηρίζοντας την καλλιέργεια των ψυχανθών, εξαιτίας της πολυδιάστατης σημασίας τους τόσο για τη διατροφή του ανθρώπου όσο και για την κτηνοτροφία ως εξαιρετικής ποιότητας ζωοτροφές, αλλά και για την αειφορία του περιβάλλοντος.
Το υπουργείο χαρακτήρισε το 2014 «έτος ψυχανθών» και εφαρμόζει συντονισμένες δράσεις πάνω σε τρεις βασικούς άξονες για την οικονομική ενίσχυση των παραγωγών.
«Γνωρίζοντας πολύ καλά ότι ζωική παραγωγή, κτηνοτροφία και ζωοτροφές πάνε χέρι χέρι, προσπαθούμε να αντιστρέψουμε τις λανθασμένες πολιτικές ετών και να δώσουμε νέα ώθηση στην καλλιέργεια των ψυχανθών, επαναφέροντας ταυτόχρονα και τα ελληνικά όσπρια στο τραπέζι μας και στο τραπέζι της υγιεινής διατροφής», τόνισε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Αθανάσιος Τσαυτάρης, στη διάρκεια ημερίδας που έγινε προχθές στην Αθήνα με θέμα «ο ρόλος των ψυχανθών στη βιώσιμη γεωργία και οι επερχόμενες κλιματικές αλλαγές». Ο υπουργός έκανε εκτενή αναφορά στην ιστορία των ψυχανθών και ειδικότερα στη σπουδαιότητα των οσπρίων στη διατροφή των αρχαίων Ελλήνων. Στη συνέχεια ανέλυσε διεξοδικά τα πολύ μεγάλα οφέλη της κατανάλωσης των οσπρίων για τον άνθρωπο στο πλαίσιο της μεσογειακής διατροφής αλλά και ως αναπόσπαστο τμήμα της ελληνικής γαστρονομικής παράδοσης, ενώ τόνισε και τη μεγάλη σημασία που μπορεί να διαδραματίσουν τα ψυχανθή στην επίλυση ενός από τα μεγαλύτερα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής κτηνοτροφίας, όπως η έλλειψη της ντόπιας παραγωγής πρωτεϊνούχων ζωοτροφών. Επιπλέον, σημαντικό τμήμα της ομιλίας του επικεντρώθηκε στα πολύ σημαντικά οφέλη της καλλιέργειας των ψυχανθών για την αειφορία του περιβάλλοντος, ιδιαίτερα σήμερα που η γεωργία σε παγκόσμιο επίπεδο καλείται να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της επερχόμενης κλιματικής αλλαγής. Τα οφέλη αυτά επικεντρώνονται τόσο στη μειωμένη χρήση λιπασμάτων εξαιτίας της ικανότητας των ψυχανθών φυτών να δεσμεύουν ατμοσφαιρικό άζωτο και να το χρησιμοποιούν τόσο για τις δικές τους ανάγκες όσο και για τις επόμενες καλλιέργειες, καθώς και στην προστασία του εδάφους από τη διάβρωση λόγω του γεγονότος ότι η καλλιέργεια ειδικά με πολυετή ψυχανθή, όπως η μηδική και το τριφύλλι, εξασφαλίζει υψηλό ποσοστό εδαφοκάλυψης για μεγάλο χρονικό διάστημα, προστατεύοντας τη δομή του εδάφους.
ΒΑΣΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ
Ο κ. Τσαυτάρης τόνισε ότι για πρώτη φορά εφαρμόζεται μια στοχευόμενη πολιτική για την υποστήριξη της καλλιέργειας των ψυχανθών, που κινείται σε τρεις άξονες, τους οποίους περιέγραψε ως εξής:
1. Σε αυτά που μπορούν άμεσα να γίνουν για να στηριχτούν τα ψυχανθή κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, δηλαδή με τη λήξη της ΚΑΠ 2007 - 2013. Σε αυτό το πλαίσιο:
Ολοκληρώθηκε και δημοσιεύτηκε υπουργική απόφαση που περιγράφει για πρώτη φορά όλα τα είδη και τις ποικιλίες των ψυχανθών, οσπρίων και κτηνοτροφικών, που μπορούν να καλλιεργηθούν με άριστες αποδόσεις στη χώρα μας, όπως έγινε ήδη για τα δενδροκηπευτικά και ετοιμάζεται για τα αρωματικά φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά μας. Η Τεχνική Επιτροπή Πολλαπλασιαστικού Υλικού (ΤΕΠΥ) του υπουργείου ενέκρινε το σχέδιο τεχνικού κανονισμού ελέγχου και πιστοποίησης σπόρων προς σπορά οσπρίων (φακή, ρεβίθι, βρώσιμο κουκί κ.ά.), καθώς και άλλων ειδών ψυχανθών όπως: κτηνοτροφικό λαθούρι, κτηνοτροφικό ρεβίθι, ρόβη, τριφύλλι υπόγειο, αγριοτρίφυλλο, δενδρώδης μηδική και μελίλωτος. Μέχρι σήμερα δεν υπήρχε ειδικός τεχνικός κανονισμός ελέγχου και πιστοποίησης σπόρων σποράς για τα εν λόγω είδη. Επισημαίνεται ότι τα όσπρια περιλαμβάνονται στα προωθούμενα είδη στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ.
Στηρίζονται οι υγιείς προσπάθειες σύστασης συνεργατικών σχημάτων που δραστηριοποιούνται στην καλλιέργεια των ψυχανθών. Ήδη, οργανώθηκε η πρώτη ομάδα παραγωγών ρεβιθιού, που ασχολείται αποκλειστικά με την καλλιέργεια, τη συγκομιδή, τη συσκευασία και διακίνηση ρεβιθιού όπως και οι αντίστοιχοι συνεταιρισμοί για τα φασόλια Πρεσπών, οι ομάδες παραγωγών για τα κατεψυγμένα φασολάκια μπιζέλια κ.ά. Αυξήθηκε ο ειδικός φόρος κατανάλωσης πετρελαιοειδών κατά 5 ευρώ σε όσους ασχολούνται με τη σποροπαραγωγή σπόρων ψυχανθών στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου. Κατοχυρώθηκαν συγκεκριμένα είδη εξαιρετικής ποιότητας οσπρίων που καλλιεργούνται στη χώρα μας, όπως: φάβα Σαντορίνης, φασόλια Πρεσπών κ.ά. με συγκεκριμένους δείκτες ποιότητας όπως ΠΟΠ και ΠΓΕ.
2. Στήριξη των ψυχανθών με τη νέα ΚΑΠ 2014-2020.
Έγινε ομόφωνα αποδεκτή από τους ευρωπαίους εταίρους η πρόταση του υπουργείου έτσι ώστε η καλλιέργεια των ψυχανθών να ικανοποιεί πλήρως τον κανόνα του «πρασινίσματος», δίνοντας τη δυνατότητα στον παραγωγό να λάβει τις προβλεπόμενες άμεσες ενισχύσεις. Το ποσοστό της συνδεδεμένης ενίσχυσης για τη χώρα μας, ειδικά για τις περιπτώσεις καλλιέργειας πρωτεϊνούχων φυτών δηλαδή ψυχανθών, αυξάνεται κατά 2% επιπλέον του 8% που ισχύει για τις υπόλοιπες περιπτώσεις συνδεμένης ενίσχυσης, προσεγγίζοντας το 10%.
3. Στήριξη των ψυχανθών μέσα από την έρευνα και την καινοτομία. Σε αυτό το πλαίσιο:
«Ενσωματώνουμε σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ένα ψυχανθές στο μείγμα των τριών φυτών, στην επιχειρούμενη αναχλόαση των βοσκοτόπων των νησιών μας αλλά και άλλων περιοχών, βοηθώντας τους κτηνοτρόφους μας να αποκτήσουν πρόσβαση σε ζωοτροφές υψηλής ποιότητας, με ουσιαστικά μηδενικό κόστος. Και να δείτε τα πρώτα αποτελέσματα στα νησιά μας, δείτε τα βοσκοτόπια μας που ξαναζωντανεύουν και πάλι στη Λήμνο και την Αστυπάλαια, αλλά και σε άλλες περιοχές όπως την Καρδίτσα, ενώ επεκτείνουμε το εν λόγω πρόγραμμα και στα νησιά Λέσβο, Χίο, Ικαρία, Κέα και Ρόδο», όπως περιέγραψε ο κ. Τσαυτάρης. «Στηρίξαμε ερευνητικές προσπάθειες που κατάφεραν στηριζόμενοι στο DNA των ψυχανθών να μπορέσουμε να θωρακίσουμε την ποιότητα των εξαιρετικών μας οσπρίων και να αποτρέψουμε φαινόμενα παραπλάνησης του καταναλωτή, με το σύστημα ιχνηλασιμότητας DNA», πρόσθεσε.
ΨΥΧΑΝΘΗ
Τα ψυχανθή αποτελούν μια μεγάλη οικογένεια φυτών με 14.000 περίπου είδη και ανήκουν στην τάξη Rosales. Τα εκμεταλλεύεται ο άνθρωπος για τη διατροφή του και για τη διατροφή αγροτικών ζώων. Είναι φυτά δικοτυλήδονα, ετήσια, διετή ή πολυετή και παρουσιάζουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά: Τα φύλλα τους είναι συνήθως σύνθετα. Τα σπέρματά τους ωριμάζουν μέσα σε λοβούς. Τα άνθη τους μοιάζουν με ψυχές εντόμων. Τα φυτά έχουν την ικανότητα να αναπτύσσουν συμβιωτικές σχέσεις με τα βακτήρια του γένους Rhizobium, τα καλούμενα και αζωτοβακτήρια.
Τα καλλιεργούμενα ψυχανθή, ανάλογα με το είδος ή τις οικολογικές απαιτήσεις τους καλλιεργούνται για διάφορους σκοπούς. Μερικά από αυτά όπως η μηδική ή τα τριφύλλια καλλιεργούνται αποκλειστικά και μόνο για το χόρτο τους, που υπό διάφορες μορφές χρησιμοποιούνται στη διατροφή των ζώων. Άλλα πάλι, όπως τα ρεβίθια ή τα φασόλια, καλλιεργούνται για τα ξερά σπέρματά τους που είναι γνωστά με τη γενική ονομασία όσπρια, χωρίς βέβαια για μερικά από αυτά να αποκλείεται η καλλιέργειά τους και για τους χλωρούς λοβούς.
Τα ψυχανθή κτηνοτροφικά φυτά περιλαμβάνουν δέντρα (όπως η χαρουπιά και η ψευδακακία), θάμνους (όπως η δενδρώδης μηδική), αλλά τα πλέον σημαντικά είδη είναι τα ποώδη ψυχανθή, τόσο ετήσια και όσο και τα πολυετή. Τέλος, αρκετά ψυχανθή καλλιεργούνται για διάφορες άλλες εξειδικευμένες χρήσεις, όπως ένα είδος κροταλαρίας για τις ίνες της, ένα είδος γλυκύρριζας για τις γλυκές ρίζες της ή διάφορα είδη ακακίας για την παραγωγή αραβικού κόμεος, ενώ αρκετές εκτάσεις καλλιεργούνται με διάφορα ψυχανθή που αναστρέφονται εντός του εδάφους, με σκοπό τη βελτίωση της γονιμότητάς του.
