Ένας ηλικιωμένος Έλληνας που πάσχει από διαβήτη πήρε μαζί του ιατρικές συνταγές σε ένα ταξίδι του στην Ιταλία. Άραγε όμως ο εκεί φαρμακοποιός θα δεχτεί τη συνταγή; Μια Πολωνή θα ήθελε να υποβληθεί σε επέμβαση στο ισχίο στη χώρα όπου ζουν και εργάζονται τα εγγόνια της, αλλά πώς θα το οργανώσει αυτό από την Πολωνία; Ένας Πορτογάλος επιθυμεί να υποβληθεί σε εγχείρηση καταρράκτη από έναν ειδικό γιατρό στην Ισπανία, αλλά θα του επιστραφούν τα ιατρικά έξοδα;
Της Νικολέττας Μπούκα
Απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα αναμένεται να δώσει η νέα νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη, η οποία αποσαφηνίζει και κατοχυρώνει τα δικαιώματα των ασθενών για πρόσβαση σε ασφαλή και ποιοτική θεραπεία σε άλλες χώρες της ΕΕ και για την επιστροφή των σχετικών δαπανών. Η νέα νομοθεσία έχει ήδη τεθεί σε ισχύ εδώ και 10 ημέρες, καθώς στις 25 Οκτωβρίου όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όφειλαν να ενσωματώσουν στο εθνικό τους δίκαιο την οδηγία 2011/24/ΕΕ περί εφαρμογής των δικαιωμάτων των ασθενών στο πλαίσιο της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης.
Με την οδηγία αυτή ανοίγει ουσιαστικά ο δρόμος ώστε οι ασθενείς που ταξιδεύουν σε άλλη χώρα της ΕΕ για ιατρική περίθαλψη να δικαιούνται την ίδια μεταχείριση με τους πολίτες της χώρας που παρέχει την περίθαλψη. Όπως προβλέπεται, αν έχουν δικαίωμα περίθαλψης στη χώρα τους, οι δαπάνες θα τους επιστραφούν απ’ αυτήν, ενώ η επιστροφή των δαπανών θα γίνει μέχρι του ποσού του κόστους της συγκεκριμένης αγωγής στη χώρα τους. Η οδηγία αφορά σε κάθε είδους παροχή υγειονομικής περίθαλψης, με εξαίρεση τη μακροχρόνια περίθαλψη, τη μεταμόσχευση οργάνων και τα δημόσια προγράμματα εμβολιασμού κατά λοιμωδών νόσων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειάζεται έγκριση πριν ένας ασθενής μεταβεί για θεραπεία σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, ιδίως αν η θεραπεία αυτή απαιτεί διανυκτέρευση σε νοσοκομείο ή υψηλή εξειδίκευση και δαπανηρή υγειονομική περίθαλψη. Το αίτημα σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να απορριφθεί, αν οι υπηρεσίες μπορούν να παρασχεθούν στη χώρα του ασθενούς μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα. Πάντως ο πολίτης έχει τη δυνατότητα να απευθυνθεί στα δικαστήρια, αν κρίνει ότι η αρμόδια αρχή της χώρας του έλαβε μια παράλογη απόφαση.
«Για τους ασθενείς αυτή η οδηγία είναι δύναμη. Παρέχει μεγαλύτερη επιλογή στο σύστημα υγείας, περισσότερες πληροφορίες, ευκολότερη αναγνώριση των ιατρικών συνταγών σε άλλο κράτος. Επιπλέον, αποτελεί μια καλή είδηση για τα συστήματα υγείας στην Ευρώπη, βελτιώνοντας τη συνεργασία των κρατών-μελών όσον αφορά τα διαλειτουργικά εργαλεία ηλεκτρονικής υγείας, την αξιολόγηση της χρήσης τεχνολογιών σε θέματα υγείας και τη συγκέντρωση της σπάνιας εμπειρογνωμοσύνης», δηλώνει ο ευρωπαίος επίτροπος για θέματα υγείας Τόνιο Μποργκ.
ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ ΣΗΜΕΡΑ
Η νέα νομοθεσία θα έχει για τους ασθενείς στην ΕΕ ποικίλα οφέλη και με διάφορους τρόπους. Το βασικό είναι ότι θα διευκολύνει την πρόσβαση των ασθενών σε πληροφορίες σχετικά με την υγειονομική περίθαλψη σε άλλη χώρα της ΕΕ, με αποτέλεσμα να διαθέτουν περισσότερες επιλογές θεραπείας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι ασθενείς προτιμούν να λαμβάνουν υγειονομική περίθαλψη στη χώρα τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ζήτηση για διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη αντιπροσωπεύει μόνο το 1% των δημόσιων δαπανών για υγειονομική περίθαλψη, που αντιστοιχεί αυτή τη στιγμή σε περίπου 10 δισεκατομμύρια ευρώ. Η εκτίμηση αυτή περιλαμβάνει τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη που οι ασθενείς δεν είχαν προγραμματίσει εκ των προτέρων (όπως η περίθαλψη έκτακτης ανάγκης για τους τουρίστες). Αυτό σημαίνει ότι, επί του παρόντος, πολύ λιγότερο από το 1% των παραπάνω δαπανών και μετακινήσεων ασθενών είναι για προγραμματισμένη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη, όπως οι επεμβάσεις ισχίου, γονάτου ή καταρράκτη.
Όπως προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία, αυτή τη στιγμή οι πολίτες που χρειάζονται περίθαλψη (συμπεριλαμβανομένης και της επείγουσας) όταν βρίσκονται προσωρινά στο εξωτερικό εξακολουθούν να καλύπτονται από τους υφιστάμενους κανονισμούς και την Ευρωπαϊκή Κάρτα Ασφάλισης Ασθένειας και να λαμβάνουν την περίθαλψη που χρειάζονται.
Για προγραμματισμένη περίθαλψη ο ασθενής μπορεί, βάσει του κανονισμού, να υποβάλει αίτηση για προηγούμενη έγκριση. Αυτή η έγκριση δεν μπορεί να μη του χορηγηθεί εφόσον δεν είναι δυνατόν να του παρασχεθεί η σχετική θεραπεία στη χώρα του εντός εύλογου, από ιατρική άποψη, χρονικού διαστήματος.
Βέβαια, οι κανονισμοί δεν καλύπτουν όλους τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, καθώς ορισμένοι ιδιωτικοί πάροχοι εξαιρούνται. Επιπλέον, βάσει αυτών των κανονισμών, οι ασθενείς συνήθως υποχρεώνονται να υποβάλλουν αίτηση για την έκδοση έγκρισης για κάθε θεραπευτική αγωγή.
ΝΕΑ ΟΔΗΓΙΑ: ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ
Η συγκεκριμένη οδηγία δεν θα επηρεάσει τα ευεργετήματα που ήδη παρέχονται στους πολίτες μέσω των υφιστάμενων κανονισμών περί κοινωνικής ασφάλισης και βασίζονται στο άρθρο της συνθήκης ΕΕ για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων. Ωστόσο αποσαφηνίζει τα δικαιώματα των ασθενών, τα οποία στηρίζονται στην ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών και τα οποία έχουν καθοριστεί σε διάφορες αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην περίπτωση νοσοκομειακής περίθαλψης, ένα από τα κύρια πλεονεκτήματα αυτής της νέας οδηγίας είναι ότι οι ασθενείς θα είναι σε θέση να επιλέγουν τον πάροχο της υγειονομικής τους περίθαλψης.
Άλλα πλεονεκτήματα της νέας νομοθεσίας είναι:
- Περισσότερες επιλογές, καθώς η οδηγία καλύπτει όλους τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης στην ΕΕ.
- Λιγότερη γραφειοκρατία για τους ασθενείς. Βάσει της οδηγίας, η εκ των προτέρων αίτηση έγκρισης πρέπει να αποτελεί την εξαίρεση κι όχι τον κανόνα.
- Πληροφόρηση των ασθενών. Οι ασθενείς θα λαμβάνουν όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται για να κάνουν τις επιλογές τους πλήρως ενημερωμένοι, για παράδειγμα σχετικά με την ποιότητα και την ασφάλεια της υγειονομικής περίθαλψης, μέσω των εθνικών σημείων επαφής, τα οποία θα δημιουργηθούν σε κάθε κράτος-μέλος. Επιπλέον, η οδηγία εισάγει νέα μέτρα για να βοηθηθούν όλοι οι ασθενείς να κάνουν την βέλτιστη δυνατή χρήση των δικαιωμάτων τους στο πλαίσιο και των δύο νομοθετικών πράξεων.
- Διαδικαστικές εγγυήσεις. Όλοι οι ασθενείς έχουν δικαίωμα σε δεόντως αιτιολογημένες αποφάσεις και σε άσκηση έφεσης, αν θεωρούν ότι τα δικαιώματά τους δεν έχουν γίνει σεβαστά. Όλοι οι ασθενείς έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν καταγγελία και να επιζητούν αποζημίωση (και κάθε θεραπεία πρέπει να καλύπτεται από ασφάλιση αστικής ευθύνης ή ανάλογη εγγύηση). Επίσης, οι ασθενείς δικαιούνται αντίγραφο του ιατρικού τους φακέλου.
ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΡΩΤΟΥΝ, ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΑΠΑΝΤΟΥΝ
Πότε χρειάζομαι εκ των προτέρων έγκριση από την εθνική μου αρχή;
Οι εθνικές αρχές μπορούν να θεσπίσουν ένα σύστημα «προέγκρισης» για τη μετάβαση σε άλλο κράτος-μέλος για θεραπεία σε τρεις περιπτώσεις: για υγειονομική περίθαλψη η οποία συνεπάγεται διανυκτέρευση τουλάχιστον μίας νύχτας σε νοσοκομείο, για πολύ εξειδικευμένη και δαπανηρή υγειονομική περίθαλψη και για σοβαρές και συγκεκριμένες περιπτώσεις που αφορούν στην ποιότητα ή την ασφάλεια της περίθαλψης, την οποία παρέχει ο συγκεκριμένος φορέας παροχής υπηρεσιών.
Στις τρεις αυτές περιπτώσεις οι ασθενείς ενδέχεται να πρέπει να ζητούν εκ των προτέρων έγκριση από την εθνική τους υγειονομική αρχή, η οποία είναι αρμόδια για την επιστροφή δαπανών. Τα κράτη-μέλη οφείλουν να καθορίσουν δημόσια ποιες θεραπείες υπόκεινται σε τέτοια έγκριση.
Μπορεί να μη δοθεί η έγκριση αυτή;
Οι εθνικές υγειονομικές αρχές μπορούν να αρνηθούν τη χορήγηση έγκρισης, αν η συγκεκριμένη θεραπεία ή ο συγκεκριμένος πάροχος υγειονομικής περίθαλψης αποτελεί ενδεχομένως κίνδυνο για τον ασθενή. Αν η υγειονομική περίθαλψη μπορεί να παρασχεθεί στη χώρα του ασθενούς εντός ευλόγου από ιατρική άποψη χρονικού διαστήματος, τότε η έγκριση μπορεί επίσης να μη δοθεί. Ωστόσο, τα κράτη-μέλη οφείλουν να εξηγούν τους λόγους για τους οποίους έπρεπε να ληφθεί αυτή η αρνητική απόφαση και να τεκμηριώνουν το τι είναι «εύλογο από ιατρική άποψη» σε σχέση με την περίπτωση κάθε ασθενή.
Τι γίνεται αν δεν δοθεί η έγκριση;
Οι ασθενείς έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν την επανεξέταση κάθε διοικητικής απόφασης που τους αφορά σχετικά με διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη.
Τι ποσό θα μου επιστραφεί μετά τη θεραπεία μου στο εξωτερικό;
Στους ασθενείς επιστρέφεται το ίδιο ποσό που θα λάμβαναν στη χώρα τους για το ίδιο είδος υγειονομικής περίθαλψης. Τα κράτη-μέλη στα οποία η υγειονομική περίθαλψη είναι δωρεάν επί τόπου πρέπει να ενημερώνουν τους ασθενείς σχετικά με τα ισχύοντα τιμολόγια επιστροφής δαπανών. Αν η θεραπεία στο εξωτερικό είναι φθηνότερη από ό,τι στη χώρα προέλευσης, η επιστροφή γίνεται σύμφωνα με την πραγματική τιμή της θεραπείας.
Μπορώ να αναζητήσω υγειονομική περίθαλψη στο εξωτερικό, αν η συγκεκριμένη θεραπεία δεν υπάρχει στη χώρα μου;
Ναι, αλλά θα δικαιούστε επιστροφής δαπανών μόνο εφόσον η θεραπεία αυτή εμπίπτει στη «δέσμη παροχών» που δικαιούστε, σύμφωνα με τη νομοθεσία ή τους κανόνες της χώρας προέλευσής σας. Το εθνικό σας σημείο επαφής θα σας συμβουλεύσει πώς να εξακριβώσετε αν μια δεδομένη θεραπεία εμπίπτει στη «δέσμη παροχών» σας.
Χρειάζεται να πληρώσω προκαταβολικά για τη διασυνοριακή θεραπεία;
Ναι. Γενικά ο ασθενής πληρώνει προκαταβολικά και στη συνέχεια του επιστρέφεται η δαπάνη από την εθνική του αρχή το συντομότερο δυνατόν. Η νομοθεσία δίνει επίσης στα κράτη-μέλη τη δυνατότητα να επιβεβαιώνουν εκ των προτέρων, εγγράφως, το ύψος του ποσού που θα επιστραφεί. Τα κράτη-μέλη έχουν επίσης τη δυνατότητα να επιλέγουν αν θα καταβάλουν το σχετικό ποσό της υγειονομικής περίθαλψης απευθείας ή αν θα το επιστρέψουν στον ασθενή εκ των υστέρων.
Μπορώ να μεταφέρω τα ιατρικά μου δεδομένα στο κράτος-μέλος όπου θα υποβληθώ σε θεραπεία;
Έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε αντίγραφο των ιατρικών σας δεδομένων από τη χώρα σας πριν λάβετε υγειονομική περίθαλψη σε άλλο κράτος-μέλος, καθώς και από τον πάροχο της χώρας όπου σας παρασχέθηκε η περίθαλψη, προτού επιστρέψετε στη χώρα προέλευσής σας.
Τι πρέπει να κάνω αν κάτι δεν πάει καλά ενώ υποβάλλομαι σε θεραπεία στο εξωτερικό;
Το εθνικό σημείο επαφής της χώρας αυτής θα σας εξηγήσει τα δικαιώματά σας και θα σας πληροφορήσει ως προς το ισχύον καθεστώς στη χώρα παροχής της θεραπείας. Η χώρα σας υποχρεούται να σας παρέχει την ίδια μεταθεραπευτική αγωγή που θα σας παρείχε αν η θεραπεία γινόταν εντός της επικράτειάς της.
Πώς μπορώ να είμαι βέβαιος ότι η θεραπεία που μου παρασχέθηκε στο εξωτερικό θα τύχει της δέουσας παρακολούθησης μετά την επιστροφή στη χώρα μου;
Η χώρα σας έχει την υποχρέωση να μεριμνήσει ώστε η ιατρική παρακολούθηση να είναι της ίδιας ποιότητας, ανεξαρτήτως της χώρας της ΕΕ όπου παρασχέθηκε η θεραπεία.
Θα αναγνωρίζονται οι συνταγές μου σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ;
Μια συνταγή που εκδίδεται σε άλλη χώρα της ΕΕ πρέπει να αναγνωρίζεται από τη χώρα διαμονής του ασθενούς και αντιστρόφως. Αυτό εξασφαλίζει ότι η υγειονομική περίθαλψη που παρέχεται σε μια άλλη χώρα της ΕΕ συνεχίζεται με τον ενδεδειγμένο τρόπο μετά την επιστροφή του ασθενούς στην πατρίδα του. Ο ασθενής δικαιούται να λάβει το συνταγογραφημένο φάρμακο, εφόσον το φάρμακο αυτό έχει λάβει έγκριση προς πώληση και είναι διαθέσιμο στη χώρα όπου αυτός επιθυμεί να το προμηθευτεί. Από τις 25 Οκτωβρίου και μετά ο ασθενής μπορεί να ζητεί διασυνοριακή συνταγή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε άλλη χώρα της ΕΕ. Αυτή είναι σχεδιασμένη να βοηθά τον φαρμακοποιό να κατανοεί εύκολα τη συνταγή, τα συστατικά και τη δοσολογία.
Παρά το γεγονός ότι οι αρχές αυτές δεν είναι καινούργιες, στην πράξη η αναγνώριση συνταγών φαρμάκων μπορεί να παρουσιάζει δυσκολίες. Αν και δεν θα επιλύσουν το πρόβλημα από τη μια μέρα στην άλλη, οι διατάξεις της οδηγίας αναμένεται να αυξήσουν κατά πολύ την ικανότητα των φαρμακοποιών να κατανοούν συνταγές που έχουν εκδοθεί σε άλλα κράτη-μέλη και να χορηγούν τα σχετικά φάρμακα.
Info
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματα υγειονομικής περίθαλψης στο εξωτερικό θα βρείτε στον ιστότοπο http://europa.eu/youreurope/citizens/health/index_en.htm.
