Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε η πρώτη πανελλαδική απογραφή πελεκάνων σε 30 υγροτόπους της χώρας.
Του Κώστα Σιαμέλη
R2unit@hotmail.com
Η απογραφή έγινε σε συνεργασία με δέκα φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών: Φ.Δ. Δέλτα Έβρου, Φ.Δ. Δέλτα Νέστου - Βιστωνίδας - Ισμαρίδας, Φ.Δ. Λιμνών Κορώνειας - Βόλβης, Φ.Δ. Λίμνης Κερκίνης, Φ.Δ. Δέλτα Αξιού - Λουδία - Αλιάκμονα, Φ.Δ. Εθνικού Πάρκου Πρεσπών, Φ.Δ. Λίμνης Παμβώτιδας, Φ.Δ. Κάρλας - Μαυροβουνίου - Κεφαλόβρυσου - Βελεστίνου, Φ.Δ. Υγροτόπων Αμβρακικού, Φ.Δ. Υγροτόπων Κοτυχίου-Στροφυλιάς και Φ.Δ. Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου. Συνολικά στην καταγραφή συμμετείχαν περισσότερα από 40 άτομα, στελέχη των φορέων διαχείρισης, μέλη των δύο μη κυβερνητικών οργανώσεων και εθελοντές ορνιθοπαρατηρητές.
Στόχος της απογραφής ήταν να καταμετρηθεί ο συνολικός αριθμός πελεκάνων που χρησιμοποιεί τους υγρότοπους της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου. Τα δεδομένα που προέκυψαν συμβάλλουν στο σχεδιασμό μέτρων προστασίας, διατήρησης και διαχείρισης των πελεκάνων της χώρας, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό στην περίπτωση του αργυροπελεκάνου. Πρόκειται για ένα είδος διεθνούς ενδιαφέροντος, για το οποίο η Ελλάδα φέρει μεγάλη ευθύνη, καθώς φιλοξενεί στη λίμνη Μικρή Πρέσπα τη μεγαλύτερη αποικία του είδους στον κόσμο (περίπου 1.200 ζευγάρια) και σε εθνικό επίπεδο πάνω από το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Συνολικά καταγράφηκαν 3.564 αργυροπελεκάνοι σε 16 υγροτόπους της χώρας και 684 ροδοπελεκάνοι σε 9 υγροτόπους, ενώ παρουσία και των δύο ειδών καταγράφηκε σε 8 από τους 30 υγροτόπους, στους οποίους πραγματοποιήθηκε η απογραφή. Κεντρική σημασία στην προστασία και διατήρηση των δύο ειδών έχουν οι υγρότοποι όπου αυτά αναπαράγονται (λίμνη Μικρή Πρέσπα, υγρότοποι Αμβρακικού, λίμνη Κερκίνη, λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου και ταμιευτήρας Κάρλας) κι όπου, ως αναμενόταν, καταγράφηκαν σημαντικοί αριθμοί.
Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει στην πιο πρόσφατα εγκαθιδρυμένη αποικία του αργυροπελεκάνου, αυτήν στον ταμιευτήρα της Κάρλας. Η περιοχή έχει ήδη μεγάλη σημασία για τους αργυροπελεκάνους, αλλά η διατήρηση της αναπαραγωγής τους εκεί θα εξασφαλιστεί μόνο όταν αποκατασταθεί πλήρως και όπως πρέπει το υγροτοπικό κομμάτι της λίμνης, καθώς σε λίγους μήνες η υφιστάμενη νησίδα φωλιάσματος θα πάψει να υπάρχει λόγω της ανόδου της στάθμης.
ΠΡΟΤΙΜΟΥΝ, ΚΥΡΙΩΣ, ΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Συγχρόνως, η απογραφή αποκάλυψε τον πολύ σημαντικό ρόλο κάποιων υγροτόπων, οι οποίοι χρησιμοποιούνται ως τόποι διατροφής και κουρνιάσματος από μεγάλο αριθμό πελεκάνων. Οι υγρότοποι αυτοί βρίσκονται σε σχετικά μικρή απόσταση από τους τόπους αναπαραγωγής και συμβάλλουν καταλυτικά στην κάλυψη των αυξημένων αναγκών τροφής κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου. Τέτοιοι είναι οι λίμνες της Δυτικής Μακεδονίας Βεγορίτιδα, Χειμαδίτιδα και ο ταμιευτήρας Πολυφύτου, η λίμνη Βόλβη στην Κεντρική Μακεδονία και οι λιμνοθάλασσες Κοτυχίου και Προκόπου στη Δυτική Πελοπόννησο. Παράλληλα, οι υγρότοποι αυτοί αποτελούν ασφαλείς και πλούσιες σε τροφή περιοχές, που εξασφαλίζουν τη διαβίωση και των μη αναπαραγόμενων ατόμων. Επιπλέον, κάποιοι από αυτούς πιθανώς να αποτελέσουν και μελλοντικούς τόπους φωλιάσματος για τα δύο είδη.
Από την πρώτη πανελλαδική απογραφή πελεκάνων αναδείχθηκε η επιτακτική ανάγκη για ολοκληρωμένη προστασία και σωστή διαχείριση του συνόλου των υγροτόπων της χώρας, αυτών των πολύ παραγωγικών και πλούσιων σε βιοποικιλότητα οικοσυστημάτων που προσφέρουν αναρίθμητα αγαθά και υπηρεσίες στον άνθρωπο. Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς και μη κυβερνητικές οργανώσεις προσβλέπουν στην επανάληψη της απογραφής και τα επόμενα χρόνια.
ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΑ ΚΑΙ ΤΑΥΤΙΣΜΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΥΣΗ
Ο αργυροπελεκάνος (Pelecanus crispus) είναι το δεύτερο σε μέγεθος είδος πουλιού στον κόσμο, με ύψος που φτάνει το 1,20 μ., άνοιγμα φτερών έως 3,20 μ. και βάρος από 6 έως 10 κιλά. Το χρώμα του φτερώματός του είναι σταχτί, το ράμφος του φέρει διαστελλόμενο σάκο κίτρινου χρώματος στο κάτω μέρος και τα δάχτυλά του είναι συνενωμένα μεταξύ τους με μεμβράνη.
Θεωρείται ένα από τα σπανιότερα είδη πουλιών και προστατεύεται από διεθνείς συνθήκες και από την ελληνική νομοθεσία, η οποία απαγορεύει το κυνήγι του και την ενόχλησή του στους τόπους αναπαραγωγής του.
Ευρύτατα εξαπλωμένος στην Ευρώπη και την Ασία μέχρι και τον 19ο αιώνα, ο πληθυσμός των αργυροπελεκάνων περιορίστηκε σταδιακά σε ορισμένους υγρότοπους των Βαλκανίων. Έχει συνολικό πληθυσμό από 10.400 - 13.900 σε 19 αποικίες από την Ελλάδα μέχρι την Κίνα. Ο αργυροπελεκάνος είναι πουλί που τρέφεται με ψάρια αλλά δεν ανταγωνίζεται τους ψαράδες, γιατί η τροφή του αποτελείται κυρίως από ψάρια που αφθονούν και έχουν μικρή εμπορική αξία και από άρρωστα ή και νεκρά ψάρια, που τα πιάνει πολύ εύκολα.
Ο ροδοπελεκάνος είναι λίγο μικρότερος από τον αργυροπελεκάνο. Το όνομά του οφείλεται στο γεγονός ότι την εποχή της αναπαραγωγής αποκτά μια ροδόχρωμη απόχρωση. Οι ροδοπελεκάνοι φτάνουν στην Ελλάδα μετά τα μέσα του Μάρτη. Φωλιάζουν σε ομάδες, σχηματίζοντας μικρές αποικίες. Οι ροδοπελεκάνοι ψαρεύουν πάντα ομαδικά, προχωρώντας σε ημικύκλια. Μετά την ανακήρυξη της Μικρής Πρέσπας ως εθνικού δρυμού το 1974 και την απαγόρευση του κυνηγιού των πελεκάνων σε όλη την Ελλάδα στα 1977, οι ροδοπελεκάνοι έπαψαν να απειλούνται άμεσα.
