"Παράθυρο" για να νομιμοποιηθούν τα "φακελάκια" στο δημόσιο φοβούνται δικαστές και εισαγγελείς ότι ανοίγει τροπολογία που πέρασε στον τελευταίο νόμο για τα ναρκωτικά, σύμφωνα με την οποία "δεν συνιστά δωροδοκία η απλή υλική παροχή προς έκφραση ευγνωμοσύνης".
Του Κώστα Καντούρη
kantouris@hotmail.com
Το συγκεκριμένο άρθρο έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις σε κύκλους νομικών, οι οποίοι θεωρούν ότι με τον τρόπο αυτό ακυρώνονται ακόμη και οι αυστηροποιημένες διατάξεις του ποινικού κώδικα περί διαφθοράς στο δημόσιο.
Η συγκεκριμένη διάταξη των δέκα λέξεων περιλήφθηκε την τελευταία στιγμή στις τροποποιήσεις του ποινικού κώδικα. Δεν πέρασε, όπως το υπόλοιπο νομοσχέδιο, από νομοπαρασκευαστική επιτροπή, ούτε γίνεται αναφορά στην αιτιολογική έκθεση, στην οποία πάντως αναλύονται οι άλλες παράγραφοι του ίδιου άρθρου για αυστηροποίηση των διατάξεων που αφορούν την παθητική δωροδοκία, ειδικά των υπαλλήλων του υπουργείου Οικονομικών. Μάλιστα, το άρθρο ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία, μόνο ένας βουλευτής δήλωσε παρών, και δεν έγινε ουσιαστικά συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής επί της παραγράφου αυτής.
Ο ασαφής προσδιορισμός της διάταξης (που πλέον αποτελεί προσθήκη στο άρθρο 235 του Ποινικού Κώδικα ως τρίτη παράγραφος), σχετικά με τις "απλές παροχές προς έκφραση ευγνωμοσύνης", είναι αυτό που έχει ξεσηκώσει τις αντιδράσεις στους κύκλους των δικαστηρίων, αφού "δεν αποκλείεται ως υλική παροχή ευγνωμοσύνης και ένα φακελάκι 300 ευρώ", όπως επισήμαναν νομικοί που μίλησαν στη "Μ". Εξέφραζαν μάλιστα φόβους πως η διάταξη μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εκμετάλλευσης ειδικά από γιατρούς, των οποίων οι υποθέσεις για "φακελάκια" κυρίως μικρών ποσών βρίσκονται σε εκκρεμότητα.
Την πρόταση για να προστεθεί η συγκεκριμένη παράγραφος στο άρθρο 68 του νομοσχεδίου για την παθητική δωροδοκία έκανε στη Βουλή ο βουλευτής της ΔΗΜΑΡ και εγκληματολόγος Γιάννης Πανούσης. Μόνο που ο καθηγητής Πανεπιστημίου διευκρίνισε στην πρότασή του πως πρόκειται για "υλική παροχή ευγνωμοσύνης χωρίς χρηματική αξία", παραπέμποντας ουσιαστικά στα δώρα που δέχονται κυρίως γιατροί ύστερα από εγχειρήσεις, όπως γλυκά, αυγά και ποτά. "Υπάρχει μία θεωρία που μιλάει για την υλική εύνοια που δεν συνιστά δωροδοκία και περιλαμβάνεται στο ποινικό και διοικητικό δίκαιο", είπε μιλώντας στη "Μ" ο κ. Πανούσης, επαναλαμβάνοντας πως στην πρότασή του τόνισε ότι αναφέρθηκε σε υλικές παροχές χωρίς χρηματική αξία. Αυτό άλλωστε φαίνεται και από τα πρακτικά της Βουλής στη συζήτηση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου. "Μη φτάνουμε στα άκρα. Αυτό το politically correct μάς καταστρέφει σε αυτή τη χώρα. Δεν συνιστά δωροδοκία η απλή παροχή ευγνωμοσύνης χωρίς χρηματική αξία. Σε λίγο θα πιάνουν κάποιον, επειδή τους πήγε γλυκά", ανέφερε κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου.
Πάντως, είπε ότι δεν υπήρχε οποιαδήποτε άλλη αναγκαιότητα που επιτάσσει τη συγκεκριμένη διάταξη, καθώς παραδέχτηκε πως πράξεις ευγνωμοσύνης με δώρα τύπου γλυκών ή αυγών δεν έχουν ποτέ καταγγελθεί στις αρχές ούτε εκκρεμεί ποινική υπόθεση με κατηγορούμενο δημόσιο λειτουργό για τέτοιο δώρο.
ΣΕ ΓΙΑΤΡΟΥΣ ΠΑΡΕΠΕΜΨΕ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ
Από την πλευρά του, ο υπουργός Δικαιοσύνης Αντώνης Ρουπακιώτης, όπως φαίνεται από τα πρακτικά της Βουλής, έκανε ευθέως λόγο για "ευγνωμοσύνη σε γιατρούς", αφού δέχτηκε να περιληφθεί η συγκεκριμένη διάταξη στον ποινικό κώδικα. "Δηλαδή, αν θέλεις να κάνεις ένα δώρο στον γιατρό σου που έκανε μία πετυχημένη εγχείρηση, δικαιούσαι να στείλεις ένα αντικείμενο. Θα θεωρείται δωροδοκία αυτό; Αυτό, λοιπόν, το εξαιρούμε", είπε ο υπουργός, χωρίς όμως η άποψή του να αποτυπωθεί επακριβώς στη διάταξη του νόμου.
"Όπως είναι διατυπωμένη η διάταξη, περιλαμβάνει στην 'απλή υλική παροχή' και το χρήμα, δεν χωράει αμφιβολία αυτό", τόνιζαν δικαστές και εισαγγελείς, που ήδη έχουν θέσει το ζήτημα στα συλλογικά τους όργανα, κάνοντας μάλιστα λόγο για "σκανδαλώδη διάταξη σε μία εποχή που γίνεται αγώνας ενάντια στη διαφθορά". Υπογράμμιζαν επίσης πως σε κανένα δικαστήριο μέχρι τώρα δεν έχει φτάσει υπόθεση για παροχή ενός μικρού δώρου, τύπου γλυκών ή λουλουδιών, σε δημόσιους λειτουργούς από πολίτες. "Καταρχήν εάν κάποιος εκφράσει πραγματικά την ευγνωμοσύνη του για κάτι, είναι δυνατόν να πάει να καταγγείλει τέτοια ενέργεια και όταν αφορά τέτοιου είδους δώρα;", διερωτήθηκαν.
ΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΒΛΕΠΟΥΝ ΜΟΝΟ ΤΟΝ ΝΟΜΟ
Οι ενστάσεις για την προσθήκη της συγκεκριμένης διάταξης «περί ευγνωμοσύνης» ενισχύονται και από επιστημονική άποψη από το ότι στον ποινικό κώδικα «από συστημικής πλευράς προσδιορίζεται ποιο είναι το έγκλημα και όχι ποιο δεν είναι. Αυτό κρίνεται από τα δικαστήρια», επισήμαναν νομικοί, οι οποίοι πληροφορήθηκαν την ψήφιση της συγκεκριμένης παραγράφου που προστίθεται στο άρθρο για την παθητική δωροδοκία. Πάντως, καθηγητές της Νομικής σημείωναν πως υπάρχουν διατάξεις του ποινικού κώδικα με τις οποίες αποκλείονται αδικήματα.
Ιδιαίτερα όμως τόνιζαν πως το γεγονός ότι στη Βουλή, κατά τη συζήτηση της πρότασης, έγινε αναφορά σε «δώρα χωρίς χρηματική αξία», δεν σημαίνει τίποτε για τον δικαστή, που καλείται να εφαρμόσει αυτό που γράφηκε στο νόμο και όχι όσα συζητήθηκαν στο κοινοβούλιο. «Ασφαλώς, με τον νόμο δικάζουν τα δικαστήρια, αλλά όλοι καταλαβαίνουμε πότε στοιχειοθετείται ένα αδίκημα», είπε από την πλευρά του ο κ. Πανούσης.
Επιφυλάξεις ως προς την εφαρμογή του νόμου, εξέφρασε, μιλώντας στη «Μ», ο καθηγητής της Νομικής του ΑΠΘ Λάμπρος Μαργαρίτης. «Ο συνδυασμός της γραμματικής διατύπωσης της διάταξης, της αιτιολογίας που συνοδεύει την τροπολογία και της συζήτησης που διεξήχθη στη Βουλή, θέτουν φραγμό σε οποιαδήποτε ερμηνευτική προσπάθεια που δεν θα ανταποκρινόταν στη βούληση του νομοθέτη. Ωστόσο, επειδή ο εποπτικός έλεγχος όλων των παραπάνω κειμένων δεν είναι σύνηθες φαινόμενο στον νομικό κόσμο, ο κίνδυνος παρερμηνείας, δυστυχώς, δεν μπορεί να αποκλειστεί», υπογράμμισε.
