Μάχη με τον θάνατο δίνουν καθημερινά οι ασθενείς που αναζητούν επειγόντως ένα κρεβάτι εντατικής θεραπείας. Τα κλειστά κρεβάτια ΜΕΘ στη Θεσσαλονίκη και τη Βόρεια Ελλάδα μπορεί να αποβούν μοιραία για τη ζωή των ασθενών, οι οποίοι συχνά «ταξιδεύουν» από νοσοκομείο σε νοσοκομείο μέχρι να βρεθεί άδειο κρεβάτι.
Της Νικολέττας Μπούκα
nikolettabouka@yahoo.gr
Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές που τελικά πεθαίνουν περιμένοντας, καθώς, σύμφωνα με τους εντατικολόγους, ένας στους δύο βαριά πάσχοντες που μένουν εκτός ΜΕΘ είναι καταδικασμένος να πεθάνει. Αντίθετα, σχεδόν οκτώ στους δέκα ασθενείς που καταφέρνουν να βρουν έγκαιρα ένα κρεβάτι εντατικής ξεπερνούν τον κίνδυνο και γίνονται καλά.
Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές που τελικά πεθαίνουν περιμένοντας, καθώς, σύμφωνα με τους εντατικολόγους, ένας στους δύο βαριά πάσχοντες που μένουν εκτός ΜΕΘ είναι καταδικασμένος να πεθάνει. Αντίθετα, σχεδόν οκτώ στους δέκα ασθενείς που καταφέρνουν να βρουν έγκαιρα ένα κρεβάτι εντατικής ξεπερνούν τον κίνδυνο και γίνονται καλά.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση συμπολίτη μας ο οποίος εδώ και λίγες ημέρες αδυνατεί να βρει κρεβάτι εντατικής θεραπείας, προκειμένου να εισαχθεί η άρρωστη μητέρα του που νοσηλεύεται σε ιδιωτική κλινική της Θεσσαλονίκης, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η ζωή της. «Αν ήμασταν τώρα στη Γαλλία, θα νοσηλευόταν από την πρώτη στιγμή και θα είχε ελπίδα να ζήσει», λέει χαρακτηριστικά.
Δυστυχώς, όπως ομολογούν ασθενείς και γιατροί, παρόμοια περιστατικά συμβαίνουν σε καθημερινή βάση. Μάλιστα, όταν ένας ασθενής χρειάζεται να νοσηλευτεί σε ΜΕΘ στη Θεσσαλονίκη αλλά δεν υπάρχει κρεβάτι, τότε οι γιατροί αναζητούν κρεβάτι σε όλη την επικράτεια, από τα Γιαννιτσά μέχρι την Αλεξανδρούπολη και τα... Χανιά της Κρήτης. Αυτό σημαίνει ότι διακομίζεται με ασθενοφόρο και υπό συνθήκες δύσκολες και ιδιαίτερα επικίνδυνες.
«Είναι τραγικό να βλέπεις συγγενείς ασθενών σε απόγνωση. Συνήθως στο ΕΚΑΒ υπάρχει σε καθημερινή βάση λίστα αναμονής 3-4 ατόμων, η οποία σε κάποιες περιόδους φτάνει και τα 30 άτομα. Τελικώς, εκτιμάται ότι θα βρεθεί κρεβάτι για λιγότερους από δέκα. Επίσης, στα μεγάλα νοσοκομεία συναντάμε σχεδόν σε καθημερινή βάση 1-2 αρρώστους οι οποίοι είναι σε αναμονή για να αδειάσει κρεβάτι στη ΜΕΘ, αφού δεν υπάρχει η δυνατότητα να διακομιστούν σε άλλο νοσοκομείο», δηλώνει στη «Θ» ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Εντατικής Θεραπείας, Απόστολος Αρμαγανίδης, και προσθέτει ότι το 30% των αρρώστων στις ΜΕΘ έρχονται συνήθως από άλλο νοσοκομείο απ’ αυτό της πόλης όπου ζουν.
«Δεν είμαστε θεοί»
Άγχος και αγωνία -σε συνδυασμό με τις «εκρήξεις» των συγγενών των ασθενών- βιώνουν οι εντατικολόγοι, οι οποίοι καλούνται να αποφασίσουν για την τύχη των σοβαρών περιστατικών που χρήζουν άμεσης νοσηλείας σε ΜΕΘ και φυσικά να βρουν το πολυπόθητο κρεβάτι. Οι ίδιοι ξεκαθαρίζουν ότι προσπαθούν να σώσουν όσες ανθρώπινες ζωές μπορούν, αλλά τονίζουν ότι δεν είναι θεοί που θα κρίνουν ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει.
«Εργάζομαι 25 χρόνια στη ΜΕΘ του Ιπποκράτειου νοσοκομείου Θεσσαλονίκης. Έχω ζήσει φοβερά περιστατικά. Αγωνία. Άγχος για τους ασθενείς που έρχονται και πρέπει να νοσηλευτούν σε μονάδα εντατικής. Φανταστείτε να διακομιστούν τρεις σοβαρά τραυματίες από τροχαίο και στο νοσοκομείο να υπάρχει μόνο ένα άδειο κρεβάτι εντατικής. Τι μπορείς να κάνεις τότε; Αναγκαστικά επιλέγεις να εισαγάγεις στην εντατική τον ασθενή με τις περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης και για τα άλλα δύο περιστατικά αναζητάς κρεβάτι εντατικής σε άλλα νοσοκομεία», λέει χαρακτηριστικά στη «Θ» η χειρουργός εντατικολόγος Μαρίλυ Πασακιώτου.
Παράλληλα, θυμάται κάποια δύσκολα περιστατικά που αντιμετώπισε η ίδια, όταν στη μονάδα εντατικής θεραπείας του νοσοκομείου δεν υπήρχε ούτε μία άδεια κλίνη. Τότε είχε αναγκαστεί να διασωληνώσει σε φορείο εντός ΜΕΘ τόσο έναν ασθενή που είχε υποβληθεί σε μεταμόσχευση ήπατος όσο κι έναν νεαρό που είχε κατάγματα στα άνω και κάτω άκρα, προκειμένου να μπορέσει να τους κρατήσει στη ζωή.
Σύμφωνα με την κ. Πασακιώτου, η διάρκεια νοσηλείας ενός ασθενούς σε ΜΕΘ είναι περίπου 7-10 ημέρες. Βέβαια, υπάρχουν και χρόνια βαριά περιστατικά τα οποία μπορεί να νοσηλευτούν και επί έτη. Επιπλέον, σε καθημερινή βάση, κάθε νοσοκομείο ενημερώνει ανά οκτάωρο το ΕΚΑΒ για τα διαθέσιμα κρεβάτια εντατικής.
Τα περιστατικά
Όπως εξηγεί η κ. Πασακιώτου, η λίστα αναμονής ασθενών που αναζητούν κρεβάτι σε ΜΕΘ αφορά στα βαριά χειρουργεία που χρειάζονται οπωσδήποτε εντατική. Τέτοια είναι εγχειρήσεις κοιλιάς με ανεύρυσμα, καρκίνος στην κοιλιά, νευροχειρουργικές επεμβάσεις (όγκος), βαριά ορθοπεδικά χειρουργεία, αλλά ακόμη και απλές επεμβάσεις στις οποίες όμως ο ασθενής μπορεί να αντιμετωπίζει ταυτόχρονα καρδιακά ή αναπνευστικά προβλήματα.
«Ένα τροχαίο ή ένα έμφραγμα, που είναι επείγοντα περιστατικά, αντιμετωπίζονται αμέσως, όπου κι αν βρεθεί κρεβάτι», επισημαίνει η κ. Πασακιώτου.
Όσο για τα περιστατικά που συνήθως νοσηλεύονται σε ΜΕΘ είναι τα τροχαία (κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, κακώσεις στον θώρακα κλπ.), οι μεταμοσχεύσεις ήπατος, οι καρδιοπάθειες, οι πνευμονοπάθειες, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
Την περίοδο αυτή, την... τιμητική της έχει και η εποχική γρίπη, η οποία στέλνει στην εντατική συνανθρώπους μας, κυρίως ηλικιωμένους και με υποκείμενα νοσήματα.
«Τα αυξημένα κρούσματα γρίπης σίγουρα ανεβάζουν τις ανάγκες για ΜΕΘ, αφού ήδη σήμερα 58 κρεβάτια καλύπτονται από ασθενείς. Ευτυχώς φέτος είμαστε καλύτερα από πέρυσι», εξηγεί ο κ. Αρμαγανίδης και προσθέτει ότι στα κριτήρια επιλογής, εκτός από τη σοβαρότητα της κατάστασης και την ηλικία, είναι και η δυνατότητα διακομιδής του περιστατικού από το ΕΚΑΒ και κάλυψής του από το νοσοκομείο όπου βρέθηκε η άδεια κλίνη.
Λουκέτο σε έξι κλίνες εντατικής στο «Παπαγεωργίου»
Απογοητευτική είναι η εικόνα που επικρατεί στις μονάδες εντατικής θεραπείας των νοσοκομείων της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας. Στο «ΑΧΕΠΑ», από τα 15 κρεβάτια εντατικής που υπήρχαν λειτουργούν τα δέκα, ενώ από τις αρχές Μαρτίου λουκέτο μπήκε στα έξι κρεβάτια από τα συνολικά 16 που λειτουργούσαν στη ΜΕΘ του «Παπαγεωργίου», καθώς έληξαν οι συμβάσεις 17 εργαζομένων.
Κλειστά κρεβάτια υπάρχουν και στη ΜΕΘ του Ιπποκράτειου νοσοκομείου, όπου λειτουργούν οι εννέα από τις συνολικά 12 κλίνες, ενώ με οκτώ κρεβάτια λειτουργεί εδώ και χρόνια η ΜΕΘ Παίδων, η μοναδική σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα. Επίσης, στο «Γ. Γεννηματάς» λειτουργούν δέκα κλίνες εντατικής, στο «Θεαγένειο» και τον «Άγιο Παύλο» από οκτώ κλίνες, ενώ στον «Άγιο Δημήτριο» η ΜΕΘ λειτουργεί με οκτώ κρεβάτια.
Δύο μονάδες εντατικής θεραπείας έχει το «Γ. Παπανικολάου», την Α’ ΜΕΘ με 19 κλίνες που λειτουργούν όλες και τη Β’ ΜΕΘ με δέκα κλίνες, που αυτή τη στιγμή είναι κλειστή λόγω εργασιών.
«Γίνονται εργασίες ανακαίνισης της Β’ ΜΕΘ, οι οποίες χρηματοδοτούνται μέσω ΕΣΠΑ, και αναμένεται να ολοκληρωθούν στις αρχές Μαΐου. Έχει ανοίξει όμως και λειτουργεί στην καρδιοχειρουργική κλινική Μονάδα Μετεγχειρητικής Παρακολούθησης δυναμικότητας έξι κλινών, ενώ το νοσοκομείο μας διαθέτει και Μονάδα Αναπνευστικής Ανεπάρκειας επτά κλινών. Συνεπώς, όταν τελειώσουν και οι εργασίες, θα έχουμε αυξήσει τα κρεβάτια εντατικής», εξηγεί στη «Θ» ο διοικητής του «Γ. Παπανικολάου», Γιώργος Καλτσίδης.
Κλειστές ΜΕΘ σε Μακεδονία και Θράκη
Τραγική είναι η εικόνα που επικρατεί στις μονάδες εντατικής θεραπείας και των άλλων νοσοκομείων της Μακεδονίας και της Θράκης. Το νοσοκομείο του Κιλκίς δεν έχει ΜΕΘ, ενώ στη Χαλκιδική η ΜΕΘ του νοσοκομείου Πολυγύρου απέκτησε τον δικό της χώρο, αλλά δεν λειτουργεί εξαιτίας έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού.
Επί σχεδόν δυόμισι χρόνια παραμένει κλειστή η ΜΕΘ του νοσοκομείου Κατερίνης, διότι δεν υπάρχουν γιατροί. Όμως ετοιμάζεται προκήρυξη για την πρόσληψη προσωπικού και η όλη διαδικασία αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του επόμενου μήνα.
«Η ΜΕΘ έχει έξι κλίνες, ενώ έχουμε και ΜΑΦ επίσης έξι κλινών, εκ των οποίων οι δύο είναι για απομόνωση που αφορά μολυσματικούς ασθενείς», τονίζει στη «Θ» ο διοικητής του νοσοκομείου Κατερίνης, Αστέριος Φαρμάκης.
Την ίδια στιγμή, στη ΜΕΘ του νοσοκομείου Έδεσσας λειτουργούν τρεις κλίνες εντατικής, του νοσοκομείου Γιαννιτσών έξι κλίνες, του νοσοκομείου Βέροιας δύο κλίνες και του νοσοκομείου Σερρών έξι κλίνες.
Στη Δυτική Μακεδονία, τα επτά κρεβάτια της ΜΕΘ του Μαμάτσειου νοσοκομείου Κοζάνης παραμένουν κλειστά εξαιτίας της έλλειψης προσωπικού. Λουκέτο έχει βάλει και η ΜΕΘ του νοσοκομείου Καστοριάς δυναμικότητας έξι κλινών, ενώ τα νοσοκομεία Γρεβενών και Φλώρινας δεν έχουν ΜΕΘ. Συνεπώς, όλα τα περιστατικά της Δυτικής Μακεδονίας καλείται να καλύψει η ΜΕΘ του Μποδοσάκειου νοσοκομείου Πτολεμαΐδας με έξι κρεβάτια.
Από τα νοσοκομεία της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, αυτό του Διδυμοτείχου δεν έχει ΜΕΘ, στο νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης από τα 16 κρεβάτια εντατικής λειτουργούν τα 12, στο νοσοκομείο Ξάνθης τα πέντε, στο νοσοκομείο Δράμας τρία από τα επτά, στο νοσοκομείο Καβάλας έξι κι άλλες φορές οκτώ, και στο Σισμανόγλειο νοσοκομείο Κομοτηνής λειτουργούν τέσσερα κρεβάτια εντατικής.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας, πανελλαδικά λειτουργούν 540 κλίνες ΜΕΘ, ενώ 154 παραμένουν κλειστές κι αναξιοποίητες. Μάλιστα, εντός του 2013 έχουν ήδη κλείσει και εκτιμάται ότι θα κλείσουν κι άλλες περίπου 40-50 κλίνες, εξαιτίας της έλλειψης προσωπικού. Η μοναδική λύση για να μην κλείσουν τα κρεβάτια αυτά είναι η προκήρυξη 230 θέσεων από το υπουργείο Υγείας, η οποία μπορεί να βοηθήσει αν η όλη διαδικασία «τρέξει».
Μηχανήματα σε κουτιά
Αγκάθι αποτελεί και το γεγονός ότι στις μονάδες εντατικής θεραπείας που παραμένουν κλειστές ο σύγχρονος εξοπλισμός τους σκουριάζει αχρησιμοποίητος. Μάλιστα, τα κλειστά και αχρησιμοποίητα κρεβάτια, μαζί με τα μηχανήματα που τα συνοδεύουν, υπολογίζεται ότι κοστίζουν τουλάχιστον 150.000 ευρώ το ένα.
Ταυτόχρονα, σε πολλές μονάδες που λειτουργούν, τα μηχανήματα έχουν συμπληρώσει 25 χρόνια ζωής, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνουν το έργο των εντατικολόγων, οι οποίοι προσεύχονται να μη χαλάσουν, διότι ούτε οι εταιρείες είναι σε θέση να τα συντηρήσουν ή να τα αντικαταστήσουν. Γιατροί και διοικητές ψάχνουν απεγνωσμένα λύσεις εν μέσω οικονομικής κρίσης, προτείνοντας ακόμη και τον προσωρινό «δανεισμό» εξοπλισμού και κλινών εντατικής από νοσοκομεία που δεν τα αξιοποιούν.
«Έχουμε εκπονήσει μελέτη για σημαντική αύξηση των κλινών ΜΕΘ στα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης και της περιφέρειας της αρμοδιότητάς μας. Έχουμε κάνει και σχετική πρόταση για στελέχωσή τους με ιατρικό προσωπικό. Στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης των ΜΕΘ θα έχουμε λελογισμένη αξιοποίηση του υπάρχοντος εξοπλισμού, ανάλογα με τις ανάγκες. Ταυτόχρονα, αξιοποιούνται κονδύλια του ΕΣΠΑ και προκηρύσσονται προμήθειες ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού», δηλώνει στη «Θ» ο υποδιοικητής της 3ης ΥΠΕ, Παναγιώτης Νάνος.
Οι γκρίζες ζώνες
Για γκρίζες ζώνες στη νοσηλεία ασθενών σε ΜΕΘ κάνει λόγο στη «Θ» ο χειρουργός μεταμοσχεύσεων Δημήτρης Γάκης. Όπως εξηγεί, στο εξωτερικό η τελική επιλογή γίνεται από τριμελή επιτροπή, ενώ στη χώρα μας την ευθύνη αναλαμβάνει ο γιατρός της εντατικής.
«Στην Ελλάδα υπάρχει μια αυξημένη εύκολη εισαγωγή περιστατικών σε ΜΕΘ που όμως δεν χρειάζονται εντατική. Για παράδειγμα, μία περίπτωση ασθενούς με καρκίνο στον πνεύμονα τελικού σταδίου χαρακτηρίζεται ανήθικο να μπει σε ΜΕΘ, διότι παρατείνεται το μαρτύριο του ασθενούς. Όπως επίσης και σε περιπτώσεις εγκεφαλικά νεκρού ασθενούς, ο οποίος συντηρείται αποκλειστικά από μηχανήματα», τονίζει ο κ. Γάκης.
Παράλληλα, αναφέρει ότι στη χώρα μας δεν υπάρχουν κέντρα αποκατάστασης όπου θα λειτουργεί τμήμα διασωληνωμένων ασθενών για ανθρώπους με βαριά εγκεφαλική βλάβη, που δεν είναι νεκροί, αλλά μπορούν να ζήσουν 20-30 χρόνια.
«Αν υπήρχε οργάνωση και πρόβλεψη, θα άδειαζαν κρεβάτια ώστε να μπορέσουν να βρουν κλίνη επείγοντα περιστατικά και μάλιστα νεαρότερες ηλικίες. Χρειαζόμαστε περισσότερα κρεβάτια εντατικής. Επίσης, έχουμε πολλές ΜΕΘ μικρού μεγέθους, ενώ θα έπρεπε να έχουμε λιγότερες μονάδες, αλλά μεγαλύτερου μεγέθους, ώστε να είναι πιο αποτελεσματικές και με μικρότερο κόστος λειτουργίας», προτείνει ο κ. Γάκης.
Επίσης, πρέπει να προωθηθούν Μονάδες Ημερήσιας Νοσηλείας, όπου θα μπαίνουν ελαφρά περιστατικά και μικρά χειρουργεία κι έτσι δεν θα καταλαμβάνονται άσκοπα κλίνες ΜΕΘ. Επιπλέον, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν και μονάδες ενδιάμεσης νοσηλείας, ώστε μόλις βγει ένα περιστατικό από την εντατική, να νοσηλεύεται εκεί, χωρίς να καταλαμβάνει κρεβάτι ΜΕΘ εφόσον δεν το χρειάζεται πλέον.
