Την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα για την αντιμετώπιση της ύφεσης και της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα προτείνουν νέοι αγρότες, επιστήμονες του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Κεντρικής Μακεδονίας και γεωπόνοι του συλλόγου Μακεδονίας-Θράκης.
Του Φώτη Κουτσαμπάρη
Παράλληλα επισημαίνουν ότι τα κονδύλια της νέας ΚΑΠ, η οποία οριστικοποιείται τον ερχόμενο Οκτώβριο, πρέπει να αξιοποιηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση, ώστε να μη μιλάμε πάλι για χαμένες ευκαιρίες.
Επεξεργαζόμενοι προτάσεις και θέσεις σε θέματα αγροτικής πολιτικής υποστηρίζουν ότι η αύξηση της αξίας του προϊόντος της ελληνικής γεωργίας κατά 1% μπορεί να επιφέρει αύξηση του συνολικού ΑΕΠ κατά 5% και πως με την επανεκκίνηση της γεωργίας μπορεί να γίνει και πάλι πλεονάζον το ισοζύγιο αγροτικών συναλλαγών, όπως το 1981 -σήμερα το έλλειμμα υπολογίζεται στα 2,3 δισ. ευρώ και ποσοστιαία στο 50%. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα εισάγει τα 2/3 των βασικών διατροφικών αγαθών, όπως μαλακά σιτηρά, όσπρια, βοδινό και χοιρινό κρέας.
Οι αγρότες, οι επιστήμονες του Επιμελητηρίου και γεωπόνοι συγκρότησαν στην Κεντρική Μακεδονία κοινή επιτροπή και στηριζόμενοι σε σχετική εισήγηση της Πανελλήνιας Ένωσης Νέων Αγροτών (ΠΕΝΑ) επεξεργάζονται θέσεις για τη χάραξη μιας εθνικής στρατηγικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη της ελληνικής υπαίθρου και την τοπική και εθνική αυτάρκεια σε τρόφιμα. Μότο της προσπάθειας επιστημόνων και αγροτών είναι οι στίχοι του Κωστή Παλαμά «δε φτάνει ήλιος μοναχά/ η γη σοδειά να δώσει/ χρειάζονται κι άλλα πολλά/ και προ παντός η γνώση».
Η Ελλάδα μετά την είσοδό της στην ευρωπαϊκή κοινότητα το 1981 δεν αξιοποίησε επαρκώς τους πόρους της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ), γιατί δεν υπήρχε ένα παράλληλο εθνικό σχέδιο για την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προβλημάτων της ελληνικής αγροτικής παραγωγής. «Από το 1981 ο προσανατολισμός των συνιστωσών του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας ήταν στραμμένος στην είσπραξη των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων. Επαναπαυτήκαμε στις επιδοτήσεις και δεν κάναμε ανταγωνιστική τη γεωργία μας. Οι αγρότες έμειναν χωρίς επιστημονική στήριξη, καθώς οι γεωπόνοι αποτραβήχτηκαν στα γραφεία και ασχολούνταν μόνο με τον έλεγχο των επιδοτήσεων, αντί να ενημερώνουν τους παραγωγούς και να παρακολουθούν τις παραγωγές», ανέφερε ο πρόεδρος του παραρτήματος Κεντρικής Μακεδονίας του ΓΕΩΤΕΕ Αθανάσιος Συρόπουλος κατά την παρουσίαση της πρότασης «Ύπαιθρος 2020» στα γραφεία του Επιμελητηρίου στη Θεσσαλονίκη. Ο ίδιος υπογράμμισε ότι πρέπει να συσταθεί μία αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία δημοσίου συμφέροντος από το ΓΕΩΤΕΕ, την ΠΕΝΑ και άλλους συλλογικούς φορείς με περιφερειακή διάρθρωση και χρηματοδότηση από σχετικά προγράμματα, η οποία θα προωθεί τις γεωργικές εφαρμογές και την τεχνογνωσία στον πρωτογενή τομέα.
Η ΝΕΑ ΚΑΠ
«Είμαστε σε μία κατάσταση όπως ακριβώς μετά τον πόλεμο. Η γεωργία είναι κατεστραμμένη... Τις τελευταίες δεκαετίες εισέρευσαν πολλά χρήματα από την Ε.Ε. στην Ελλάδα, αλλά, αντί να αξιοποιηθούν για τον εκσυγχρονισμό και τον εξορθολογισμό της γεωργικής παραγωγής μας, επί της ουσίας δόθηκαν για την εξαγορά της ψήφου των αγροτών. Επίσης το μεγαλύτερο μέρος των κοινοτικών κονδυλίων κατευθυνόταν σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές, που είχαν πλούσιους αγρότες, και δεν δίνονταν σε όσους πραγματικά τα είχαν ανάγκη. Η νέα ΚΑΠ κλειδώνει τον Οκτώβριο και θα έρθουν και πάλι κονδύλια. Η ανάπτυξη της γεωργίας σε υγιή βάση, που θα καταστήσει και τη χώρα αυτάρκη, θα εξαρτηθεί από το πώς θα τα διαχειριστούμε», υπογράμμισε ο Γρηγόρης Νικολαΐδης, πρόεδρος του Γεωπονικού Συλλόγου Μακεδονίας-Θράκης. «Εμείς θα καταθέσουμε συγκεκριμένες προτάσεις, με στόχο να δοθεί σε νέους γεωπόνους η δυνατότητα να πρωτοστατήσουν σε επιχειρηματικότητα και καινοτομία και ως ‘οδηγοί’ να πάνε μπροστά την ανταγωνιστικότητα της γεωργίας την επόμενη δεκαετία», πρόσθεσε, ενώ χαρακτήρισε σαθρό το σημερινό καθεστώς της ΠΑΣΕΓΕΣ. «Στις 7 Σεπτεμβρίου λήγει η διαβούλευση για τη νέα ΚΑΠ και πρέπει να κατατεθούν οι προτάσεις μας, οι οποίες θα παρουσιαστούν στο Πανελλήνιο Συνέδριο Νέων Αγροτών, που αρχίζει αύριο στο Ελατοχώρι Πιερίας», ανέφερε ο Δημήτρης Μιχαηλίδης, εκπρόσωπος των Νέων Αγροτών. Σημείωσε ότι στο πλαίσιο των εργασιών του συνεδρίου δεκαοκτώ νέοι και πετυχημένοι αγρότες θα εξηγήσουν πώς κατάφεραν να ζουν τις οικογένειές τους από τη γεωργία. Οι προτάσεις των Νέων Αγροτών, των γεωπόνων και του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίο συνοψίζονται σε δεκαέξι άξονες που αφορούν την έρευνα, τη διαχείριση της αγροτικής γης με σεβασμό στο περιβάλλον, την αναβίωση του θεσμού των γεωργικών συνεταιρισμών.
«ΥΠΑΙΘΡΟΣ 2020» Οι 16 προτάσεις
Πιο συγκεκριμένα το σχέδιο «Ύπαιθρος 2020» προβλέπει:
1. Γεωργικές εφαρμογές: Είναι απαραίτητη η εγκατάσταση δοκιμαστικών, πειραματικών και αποδεικτικών αγρών ή πειραματικών εκτροφών σε όλη την επικράτεια.
2. Γεωργικοί σύμβουλοι - ηλεκτρονική συνταγογράφηση γεωργικών φαρμάκων: Ανάπτυξη δικτύου γεωργικών συμβούλων με άδεια συνταγογράφησης, ανεξάρτητου από τους διανομείς γεωργικών φαρμάκων, υπό τον έλεγχο και την εποπτεία των αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών.
3. Αγροτική εκπαίδευση: Πρέπει να εισαχθεί το μάθημα της «Πρωτογενούς παραγωγής» στην πρωτοβάθμια υποχρεωτική εκπαίδευση. Προτείνεται επίσης σε πρώτη φάση η δημιουργία δεκατριών γεωργικών σχολείων. Τα πρώην ΚΕΓΕ να διδάσκουν εξειδικευμένα θέματα κατάρτισης των αγροτών.
4. Αγροτική έρευνα: Η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού δικτύου εφαρμοσμένης αγροτικής έρευνας πρέπει να βασίζεται στην αμφίδρομη σχέση ερευνητών και αγροτών.
5. Εμπορία αγροτικών προϊόντων: Στην Ελλάδα οι παραγωγοί πουλάνε φθηνά και οι καταναλωτές αγοράζουν πολύ ακριβά. Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με την άμεση επαφή παραγωγών-καταναλωτών, με συνεργατικές δομές (παραγωγών ή και καταναλωτών), με αγορές αγροτών (μόνο επαγγελματίες αγρότες), καθώς και με δημοπρατήρια (θα λειτουργούν από πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς). Απαραίτητη κρίνεται επίσης η δημιουργία στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης (όπως σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη) μιας επαρκώς στελεχωμένης υπηρεσίας, που κύριο σκοπό θα έχει την παρακολούθηση τιμών και της παγκόσμιας ζήτησης.
6. Συλλογικές δράσεις: Με μέση εκμετάλλευση τα 48 στρέμματα και μέσο μέγεθος αγροτεμαχίου τα 7 στρέμματα (από τα χαμηλότερα στην Ε.Ε.) ο μικρός και πολυτεμαχισμένος γεωργικός κλήρος στην Ελλάδα αυξάνει το κόστος παραγωγής (είναι διπλάσιο στην Ελλάδα από το μέσο όρο της Ε.Ε.). Η μείωσή του μπορεί να επιτευχθεί με το συνεργατισμό και τις ομαδικές-συλλογικές δράσεις των αγροτών.
7. Ηλικιακή κατανομή των αγροτών: Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής μόνον το 15,7% των κατόχων αγροτικών εκμεταλλεύσεων ανήκει στην ηλικιακή κατηγορία 15-39 ετών. Ποσοστό 53,2% ανήκει στην ηλικιακή κατηγορία 40-64 και το 31% άνω των 65. Η πολιτεία οφείλει να βοηθήσει τους νέους αγρότες, θεσπίζοντας αυξημένη μοριοδότηση-κινητροδότηση, απλοποιώντας την αγροτική επιχειρηματικότητα και ενισχύοντας τη συμμετοχή τους στις αποφάσεις που τους αφορούν.
8. Ένταξη των αγροτών στα τοπικά Επιμελητήρια: Οι έλληνες αγρότες πρέπει να ενταχθούν σε ξεχωριστό αγροτικό κλάδο των τοπικών Επιμελητηρίων, για να αποκτήσουν επαγγελματική υποστήριξη, καθώς κατά την εργασία τους αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα αυξημένους κινδύνους, μερικοί από τους οποίους προκαλούνται από ενέργειες εξωγενείς και απρόβλεπτες.
9. Συστηματική ανάπτυξη της ελληνικής κτηνοτροφίας με σκοπό την αυτάρκεια: Θέσπιση και εφαρμογή κανόνων για την περιοδική βόσκηση, τη λίπανση και τη βελτίωση των βοσκοτόπων με βάση διαχειριστικές μελέτες των δασαρχείων. Ενημέρωση των κτηνοτρόφων για την αύξηση των ιδιοπαραγόμενων ζωοτροφών. Διανομή στους κτηνοτρόφους της γεωργικής γης (για αποκλειστική κτηνοτροφική χρήση και όχι ως ιδιοκτησία) που βρίσκεται πλησίον των κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων. Υποστήριξη αδειοδότησης σταβλικών εγκαταστάσεων.
10. Δασοπονία: Η διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων να στηριχθεί και να αναπτυχθεί με βάση πάντα την προστασία του περιβάλλοντος, την αειφορία των καρπώσεων και τελικά την ανάπτυξη δασοπονίας πολλαπλών σκοπών σε συνέργια με την κτηνοτροφία, τον αγροτουρισμό και τον τουρισμό υπαίθρου.
11. Επαγγελματική αλιεία: Οι αλιείς στη θάλασσα και στα εσωτερικά νερά πρέπει να στηριχθούν με θεσμοθέτηση κριτηρίων επαγγελματικότητας, αύξηση της ιπποδύναμης των μικρών αλιευτικών μηχανών (15 ΗΡ), δημιουργία σύγχρονων ιχθυαγορών με συστήματα ηλεκτρονικής διαχείρισης, μελέτη και επίλυση των τοπικών προβλημάτων και ιδιαιτεροτήτων της κάθε αλιευτικής περιοχής.
12. Υδατοκαλλιέργειες: Απλούστευση της νομοθεσίας αδειοδότησης, καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των κατάλληλων για υδατοκαλλιέργεια περιοχών της χώρας, περιορισμός των προβλημάτων από ανταγωνιστικές με τις υδατοκαλλιέργειες δραστηριότητες και υποστήριξη ενεργειών για την απόκτηση ετικέτας με γεωγραφικό προσδιορισμό (π.χ. Μύδια Θερμαϊκού) και Ονοματεπώνυμο με σκοπό την αύξηση της προστιθέμενης αξίας του προϊόντος.
13. Αναδόμηση και αναβάθμιση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων: Επιβάλλεται η συγκέντρωση όλων των αντικειμένων της πρωτογενούς παραγωγής στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Αναβάθμιση του ρόλου του ΥΠΑΑΤ, ανάπτυξη και επαρκή στελέχωση τοπικών και περιφερειακών δομών με γεωτεχνικούς.
14. Γεωργική γη: Υιοθέτηση και εφαρμογή των προτάσεων του ΓΕΩΤΕΕ για την αποτελεσματική προστασία της γεωργικής γης από την αλλαγή χρήσης της ή από τη διάβρωση, την υποβάθμιση της οργανικής ύλης, την αλάτωση, την υποβάθμιση της εδαφικής βιοποικιλότητας και τη ρύπανση.
15. Αρδευτικό νερό: Η συστηματική μελέτη και παρακολούθηση του υδρολογικού κύκλου σε κάθε λεκάνη απορροής, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μεγάλων ή κυρίως μικρών έργων που θα αξιοποιήσουν τα αειφορικώς διαθέσιμα ύδατα, η τελειοποίηση των διαχειριστικών σχεδίων ανά υδατικό διαμέρισμα πρέπει να είναι προτεραιότητες στη νομοθεσία για το ενιαίο ΥΠΑΑΤ. Επίσης να εκπονηθούν μελέτες για τους υπόγειους υδροφορείς, οι οποίοι αλλού εξαντλούνται από την υπεράντληση των γεωτρήσεων και αλλού ρυπαίνονται από την αλόγιστη χρήση αγροχημικών και άλλων δράσεων.
16. Χρηματοπιστωτική υποστήριξη. Χρειάζεται ένα νέο χρηματοπιστωτικό εργαλείο της αλληλέγγυας οικονομίας, για να υποστηριχθούν αποτελεσματικά μία νέα αγροτική πολιτική και η αγροτική κοινωνία (η μόνη οργανική κοινωνία), ώστε οι αποφάσεις και οι παρεμβάσεις να μην επηρεάζονται από πελατειακές-κομματικές-προσωπικές σχέσεις, επιδιώξεις και σκοπιμότητες επίλεκτων ομάδων.
