ΤΟΥ ΗΛΙΑ Π. ΓΕΩΡΓΑΚΗ
Εκρηκτικό μίγμα για τη νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας δημιουργούν η οικονομική ασφυξία στα ασφαλιστικά ταμεία, η έκρηξη της ανεργίας αλλά και η κατάσταση που επικρατεί στην αγορά εργασίας με τις μειώσεις μισθών και την αύξηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης και των ατομικών συμβάσεων εργασίας.
Οι δεσμεύσεις που απορρέουν από τη δανειακή σύμβαση προβλέπουν και νέες περικοπές σε μισθούς, εφάπαξ και επιδόματα, ενώ θα συνεχιστεί η μείωση (σε οκτώ ισόποσες δόσεις) των συντάξεων που άρχισε τον περασμένο μήνα.
Ειδικότερα στο «μέτωπο» της ανεργίας η κατάσταση είναι δραματική και οι προβλέψεις ακόμη πιο οδυνηρές. Η ΓΣΕΕ εδώ και καιρό έχει εκτιμήσει ότι, αν δε ληφθούν άμεσα και επείγοντα μέτρα στο τέλος του 2012, η ανεργία θα αφορά 1.500.000 άτομα. Τα τραγικά αποτελέσματα της παρατεταμένης ύφεσης στην Ελλάδα αποτυπώνονται στα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για την αγορά εργασίας κατά το πρώτο τρίμηνο του 2012. Η ανεργία -σύμφωνα με τα νέα στοιχεια της ΕΛΣΤΑΤ- εκτοξεύτηκε πανελλαδικά στο 22,6%, που «μεταφράζεται» σε 1.120.097 ανέργους, από 20,7% που ήταν το προηγούμενο τρίμηνο και 15,9% το πρώτο τρίμηνο του 2011. Ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε κατά 9,2% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο και κατά 57,3% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2011. Η απασχόληση μειώθηκε κατά 2,4% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο και κατά 10,7% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2011, με τον αριθμό των απασχολουμένων να ανέρχεται σε 3.837.950 άτομα.

Μισθοί και
συμβάσεις
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με όσα περιλαμβάνονται στις δεσμεύσεις της χώρας και στη δανειακή σύμβαση την οποία έχει υπογράψει η πλειονότητα των κομμάτων στη Βουλή, μέχρι τον Ιούλιο θα υπάρξει και νέα παρέμβαση στους κατώτατους μισθούς, βάσει της επανεξέτασης όσων ισχύουν στην Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας. Η αγορά εργασίας βρίσκεται εκτός ελέγχου, με απλήρωτους εργαζομένους, έκρηξη της ανεργίας αλλά και της μείωσης μισθών παράλληλα με αύξηση της ανασφάλιστης εργασίας.

Τα στοιχεία του ΣΕΠΕ (Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας) καταγράφουν έκρηξη των ατομικών συμβάσεων εργασίας με μείωση μισθών κατά 22,9% αλλά και αύξηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης. Μεγάλη άνοδο κατέγραψε η ανασφάλιστη εργασία κατά το πρώτο τετράμηνο του 2012, σύμφωνα με το πόρισμα του ΣΕΠΕ. Οπως δείχνουν τα ίδια στοιχεία, η «μαύρη» εργασία διαμορφώθηκε στο 36,3%, σημειώνοντας αύξηση 7,7% έναντι του αντίστοιχου περσινού διαστήματος, όπου το ποσοστό ήταν 28,9%. Πάντως, απο τη δανειακή σύμβαση απορρέουν και άλλες δεσμεύσεις, όπως:

-Η περαιτέρω μείωση του κατώτερου μισθού σε περίπτωση που δεν έχει επιτευχθεί μία γενικευμένη περικοπή των μέσων αποδοχών. Σημειώνεται πως με τον τελευταίο νόμο από τις 14 Φεβρουαρίου ο κατώτερος μισθός μειώθηκε κατά 22%, με την περικοπή να φτάνει το 32% για τους νέους έως 25 ετών.

-Η κατάργηση του 14ου μισθού, εφόσον διαπιστωθεί πως το μισθολογικό κόστος στη χώρα μας δεν έχει υποχωρήσει. Πάντως, δεν αποκλείεται να δοθεί μία πίστωση χρόνου και το συγκεκριμένο θέμα να εξεταστεί στο τέλος του έτους. Σε περίπτωση που η μείωση των μισθών ικανοποιεί τους δανειστές, δε θα υπάρξει παρέμβαση στα δώρα και στο επίδομα άδειας. Ωστόσο, εάν αυτό δεν επιτευχθεί, φαίνεται πως θα διασωθεί μόνο το δώρο Χριστουγέννων.

- Η μεγαλύτερη ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας, με επέκταση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης. Για παράδειγμα, εξετάζονται εναλλακτικά σενάρια για το πώς μπορεί να είναι πιο… ελαστικό το ωράριο (π.χ. εφαρμογή σπαστού οκταώρου) αλλά και πώς μπορεί να μειωθεί περαιτέρω το κόστος της υπερωριακής απασχόλησης.

Συντάξεις
και εφάπαξ
Στο μεταξύ, παρόλο που στο μνημόνιο δεν αναφέρεται ρητά, είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο νέων περικοπών σε κύριες συντάξεις σε ταμεία με μεγάλα ελλείμματα. Σημειώνεται ότι το ΙΚΑ, κατά το πρώτο δίμηνο του έτους, εξάντλησε περισσότερο από το 60% της κρατικής χρηματοδότησής του. Στο ίδρυμα εκτιμάται ότι απαιτούνται 1,4 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του χρόνου, ενώ προβλήματα αντιμετωπίζει και ο Οργανισμός Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών. Οι ανάγκες του ΟΑΕΕ για τις συντάξεις του Ιουλίου, στα τέλη του τρέχοντος μήνα, ανέρχονται σε 365 εκατ. ευρώ, όταν τα ταμειακά διαθέσιμα του Οργανισμού είναι 93 εκατ. ευρώ, ενώ τα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές δεν αναμένεται να ξεπεράσουν τα 50 εκατ. ευρώ!
Παράλληλα, τα 6 στα 10 ταμεία που χορηγούν εφάπαξ εκπέμπουν «σήμα κινδύνου». Οπως προβλέπεται στο μνημόνιο, εντός του καλοκαιριού πρέπει να γίνουν νέες περικοπές στα εφάπαξ, αν και διατυπώνονται προτάσεις οι περικοπές να... αντισταθμιστούν με αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών. Ειδικά για το ελλειμματικό Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλληλων (ΤΠΔΥ), οι προτάσεις που αναμένεται να τεθούν στο τραπέζι του διαλόγου μετά τις εκλογές προβλέπουν τα εξής:

1. νέα περικοπή του εφάπαξ των δημόσιων υπαλλήλων από 15%-22%,

2. επιβολή νέας εισφοράς ή παρακράτηση μέρους της εισφοράς αλληλεγγύης,

3. αύξηση των απαιτούμενων ετών ασφάλισης για την καταβολή του βοηθήματος.

Πάντως, η αντίστροφη μέτρηση για το «κούρεμα» στην εφάπαξ αποζημίωση (ή την αύξηση των αντίστοιχων εισφορών) -του Δημοσίου αλλά και των λογαριασμών του ιδιωτικού τομέα, των ελεύθερων επαγγελματιών, των ΔΕΚΟ και των τραπεζών- έχει ήδη αρχίσει. Οι διοικήσεις των ταμείων έστειλαν στη Γενική Γραμματεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων στοιχεία με την «ακτινογραφία» των καταβαλλόμενων παροχών. Σημειώνεται ότι με βάση το νόμο 4046/12 του μνημονίου που έχει ψηφίσει η Βουλή, τα ποσά των εφάπαξ θα πρέπει να είναι πλήρως ανταποδοτικά σε σχέση με τις εισφορές που καταβάλλονται. Οι προσαρμογές, ωστόσο, θα γίνουν και με βάση την οικονομική κατάσταση των επιμέρους τομέων - πρώην ταμείων πρόνοιας που έχουν συγχωνευτεί στα ενιαία ταμεία. Πρόκειται για τα παρακάτω ασφαλιστικά ταμεία:

-Το Ταμείο Πρόνοιας Ιδιωτικού Τομέα (ΤΑΠΙΤ).

- Το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ).

-Το Ενιαίο Ταμείο Ασφάλισης Προσωπικού Εργαζομένων στα ΜΜΕ (ΕΤΑΠ-ΜΜΕ).

-Το Ταμείο Ασφάλισης Υπαλλήλων Τραπεζών και Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας (ΤΑΥΤΕΚΩ).

-Το Ενιαίο Ταμείο Ανεξάρτητα Απασχολουμένων (ΕΤΑΑ).

- Το Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Πρόνοιας Απασχολούμενων στα Σώματα Ασφαλείας (ΤΕΑΠΑΣΑ).

- Το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας:

-Είκοσι ένα ταμεία ή τομείς Πρόνοιας (ποσοστό 60%) χορηγούν ποσά εφάπαξ μεγαλύτερα κατά 2% - 83% σε σχέση με τις εισφορές που κατέβαλαν οι ασφαλισμένοι στη διάρκεια του εργασιακού τους βίου. Στα ταμεία στα οποία υπάρχει απόκλιση εισφορών και παροχών, και κατά συνέπεια ο κίνδυνος νέων περικοπών, περιλαμβάνονται ταμεία όπου έχουν ήδη γίνει μειώσεις (όπως το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων με απόκλιση 22,67%), τα Ταμεία Πρόνοιας των εργαζομένων στις φαρμακευτικές εταιρίες (διαφορά 63,91%), των ξενοδοχοϋπαλλήλων (απόκλιση 46,63%), των κληρικών (36,94%), της ΕΡΤ, των υπαλλήλων του ΙΚΑ κ.ά.

- Δεκατέσσερα Ταμεία ή Τομείς Πρόνοιας (ποσοστό 40%) που αποδίδουν χαμηλότερα σε σχέση με τις εισφορές ποσά εφάπαξ (απόκλιση από 5,25% έως 126%). Ανάμεσά τους είναι και το Ταμείο της Εμπορικής Τράπεζας (μετά τις μειώσεις που έγιναν, τα στοιχεία δείχνουν ότι το εφάπαξ που χορηγείται είναι οριακά μικρότερο κατά 2,31%).
Επικουρικό
και επιδόματα
«Στον αέρα» βρίσκεται και το νέο επικουρικό ταμείο, που βάσει νόμου θα έπρεπε να λειτουργήσει την 1η Ιουλίου. Μέχρι σήμερα, κανένα ταμείο δεν έχει ενταχθεί στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης, ενώ πληθαίνει η λίστα αυτών που αιτούνται τη μη ένταξή τους. Εάν λειτουργήσει, σύμφωνα με ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης, θα είναι ο νέος ΕΟΠΥΥ, το ταμείο που στην πράξη κατέρρευσε πριν καλά καλά λειτουργήσει.

Τέλος, η νέα ηγεσία του υπουργείου Εργασίας καλείται να προχωρήσει στη δραστική μείωση των 89 κοινωνικών επιδομάτων και των βοηθημάτων, καθώς είναι απαραίτητο να εξοικονομηθεί 1,2 δισ. ευρώ έως το 2015.