Εξορμήσεις στις πιάτσες των χρηστών ναρκωτικών ετοιμάζει το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) Θεσσαλονίκης. Μία κινητή μονάδα παρέμβασης, πλήρως εξοπλισμένη και στελεχωμένη, θα επισκέπτεται τα σημεία της πόλης όπου συχνάζουν οι χρήστες παράνομων ουσιών, όπως είναι οι περιοχές της Αναγεννήσεως, της Γιαννιτσών, της Καμάρας και του ΑΠΘ.
Της Νικολέττας Μπούκα
nikolettabouka@yahoo.gr
Της Νικολέττας Μπούκα
nikolettabouka@yahoo.gr
Εκεί θα παρεμβαίνει (street work) παρέχοντας ιατρική φροντίδα στους χρήστες και χορηγώντας προφυλακτικά και καθαρές σύριγγες. Η πρωτοποριακή αυτή για τα δεδομένα της Θεσσαλονίκης πρωτοβουλία θα γίνει πράξη χάρη στο Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», το οποίο δώρισε την κινητή μονάδα στο ΚΕΘΕΑ. Η διάρκεια του προγράμματος θα είναι τριετής και αναμένεται να αρχίσει άμεσα.
Επίσης, έχει ήδη εγκριθεί για το ΚΕΘΕΑ Θεσσαλονίκης κι ένα άλλο πρόγραμμα διετούς διάρκειας, με χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ, που προβλέπει τη λειτουργία πολυδύναμου ψυχοδιαγνωστικού κέντρου, το οποίο θα απευθύνεται σε ανθρώπους που είναι εξαρτημένοι και έχουν ταυτόχρονα ψυχικές διαταραχές.
Άνθρωποι-ράκη
Την ίδια στιγμή, πιο βαθιά στην εξαθλίωση ρίχνει τους χρήστες η οικονομική κρίση. Άνθρωποι-ράκη που όχι μόνο ζουν υπό τα δεσμά των εξαρτήσεων, αλλά είναι αντιμέτωποι και με την πείνα, την έλλειψη στέγης και αρρώστιες όπως η ηπατίτιδα και το AIDS. Επιπλέον, πολλοί είναι αυτοί που μένουν σε γειτονικές πόλεις και εξαιτίας της κρίσης δεν έχουν χρήματα ούτε καν για να πληρώσουν το εισιτήριο του ΚΤΕΛ, προκειμένου να έρθουν στα προγράμματα του ΚΕΘΕΑ Θεσσαλονίκης.
«Υπάρχει μεγάλη εξαθλίωση στους χρήστες. Έχει αλλάξει το προφίλ τους σε σύγκριση με πριν από τρία χρόνια. Τότε είχαν τουλάχιστον σπίτι να μείνουν, τώρα είναι άστεγοι. Τώρα δεν έχουν να φάνε, ενώ κινδυνεύουν από διάφορες αρρώστιες. Ευτυχώς στη Θεσσαλονίκη δεν έχουμε έξαρση ηπατίτιδας και AIDS, όπως συμβαίνει στην Αθήνα. Επιπλέον, οι χρήστες δεν αρκούνται στην ηρωίνη, αλλά κάνουν πολυχρήση ουσιών, δηλαδή ό,τι βρουν», δηλώνει στη «ΜτΚ» ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ Βορείου Ελλάδος, Φαίδων Καλοτεράκης, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, που είναι η 26η Ιουνίου, και προσθέτει ότι «όταν ένας άνθρωπος στα 30 του έχει φάει τη μισή του ζωή στη χρήση και ξαφνικά μένει και άνεργος, χωρίς εισόδημα, είναι δύσκολο να ενταχθεί σε πρόγραμμα απεξάρτησης, διότι αυτό που τον ενδιαφέρει είναι να βρει τροφή και στέγη. Είναι ζοφερή η εικόνα».
Σύμφωνα με τον ίδιο, στις μικρές ηλικίες κυριαρχεί το χασίς, ενώ καταγράφεται μεγάλη στροφή στο αλκοόλ και κυρίως στα φθηνά ποτά.
«Ουσιαστικά, αφήνουν το ουίσκι και πίνουν ούζο και τσίπουρο. Η κρίση, που μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη, ενισχύει την τάση για κατανάλωση αλκοόλ. Η πρόσβαση στο φθηνό αλκοόλ είναι πιο εύκολη, ενώ αύξηση καταγράφεται και στην εξάρτηση από τον τζόγο, με τα προποτζίδικα να έχουν μετατραπεί σε... καφενεία. Μεγάλο είναι και το πρόβλημα με τον εθισμό στο ίντερνετ, που πλέον το συναντάμε και σε παιδιά γυμνασίου», εξηγεί ο κ. Καλοτεράκης.
Η προχειρότητα της πολιτείας
Για τον ίδιο, πάντως, η αντιμετώπιση του φαινομένου της εξάρτησης από την πολιτεία έγινε με τρομερή προχειρότητα. Άλλωστε, όπως λέει, δεν είναι λύση η δημιουργία μονάδων υποκατάστασης στα νοσοκομεία, και μάλιστα για να θριαμβολογεί ο τέως υπουργός Υγείας.
«Με τον τρόπο αυτό δεν λύσαμε το πρόβλημα. Ναι μεν μειώνεται η βλάβη, αλλά παραμένει η εξάρτηση, ενώ ευνοείται ακόμη και η παράλληλη χρήση. Η λύση για μας είναι ο άνθρωπος να είναι ελεύθερος και όχι σκλάβος ενός φαρμάκου, ακόμη κι αν αυτό είναι πιο ελαφρύ. Η βουπρενορφίνη και η μεθαδόνη είναι η εύκολη λύση, η οποία μείωσε την προσέλευση στα προγράμματα απεξάρτησης. Χρειάζεται και η χορήγηση υποκατάστατων, αλλά δεν πρέπει να είναι ο κυρίαρχος άξονας», επισημαίνει ο κ. Καλοτεράκης.
«Αγκάθι» η υποχρηματοδότηση
«Αγκάθι» όμως αποτελεί και η υποχρηματοδότηση του ΚΕΘΕΑ. Πανελλαδικά λειτουργούν 110 δομές, όπου απασχολούνται 550 εργαζόμενοι, ενώ στη Βόρεια Ελλάδα λειτουργούν 25 μονάδες που εξυπηρετούν περίπου 4.000 ανθρώπους ετησίως. Η πολιτεία έχει ζητήσει να γίνουν νέες περικοπές και το ΚΕΘΕΑ παλεύει να τα βγάλει πέρα με αυτοχρηματοδότηση, μέσω προγραμμάτων ΕΣΠΑ και δωρεών.
«Ανάδυση»
Το πρόγραμμα εξωτερικής παρακολούθησης εφήβων Θεσσαλονίκης ΚΕΘΕΑ «Ανάδυση» (2310-253534, 2310-253537-8) λειτουργεί από το 2001, είναι δωρεάν και δέχεται παιδιά ηλικίας 13-21 ετών που κάνουν χρήση ουσιών απ’ όλη τη Βόρεια Ελλάδα. Παρέχει ενημέρωση, συμβουλευτική, θεραπεία και νομική συμβουλευτική σε ημερήσια βάση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του προγράμματος για το 2011, οι έφηβοι έχουν την πρώτη τους επαφή με τα ναρκωτικά στην ηλικία των 14,7 ετών, ενώ ξεκινούν συνήθως με χασίς (90,4%). Ωστόσο, η προσέλευσή τους στο πρόγραμμα γίνεται συνήθως στην ηλικία των 17,8 ετών.
Οκτώ στους 10 εφήβους που ήρθαν στο πρόγραμμα είναι αγόρια. Κύρια ουσία κατάχρησης ήταν για το 89,2% το χασίς και για το 8,1% η ηρωίνη. Παράλληλα με τη χρήση, το 23,3% είχε προβλήματα σωματικής υγείας και το 16,7% διαγνωσμένα προβλήματα ψυχικής υγείας. Εξάλλου, το 5,5% έπινε καθημερινά αλκοόλ, το 32,9% δεν έπινε καθόλου, ενώ το 61,6% έπινε από 1 έως 5 ποτά την εβδομάδα. Επίσης, το 33,8% κάπνιζε πάνω από 20 τσιγάρα καθημερινά και το 12,2% δεν κάπνιζε καθόλου.
«Το 2011 ήρθαν σ’ εμάς 91 έφηβοι, οι οποίοι δέχτηκαν υπηρεσίες συμβουλευτικής ή θεραπείας. Μάλιστα, καταγράφεται αύξηση στον αριθμό των ατόμων κατά 60% σε σύγκριση με το 2007, οπότε είχαν δεχτεί υπηρεσίες 57 άτομα. Επίσης, έλαβαν ενημέρωση και συμβουλευτική υποστήριξη και 270 γονείς, αριθμός αυξημένος κατά 70% σε σύγκριση με το 2007, οπότε είχαν έρθει 159 γονείς. Για μας είναι σημαντικό η αντιμετώπιση της χρήσης να γίνεται στα πρώτα στάδια, γι’ αυτό είναι καλό οι έφηβοι χρήστες να έρχονται στο πρόγραμμα όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα», δηλώνει στη «ΜτΚ» ο υπεύθυνος του ΚΕΘΕΑ «Ανάδυση», ψυχολόγος-συστημικός θεραπευτής Δημήτρης Θεοδωρίδης.
«Ιθάκη»
Το θεραπευτικό πρόγραμμα ΚΕΘΕΑ «Ιθάκη» (2310-212030,031 και 2310-797662) άρχισε να λειτουργεί το 1983 και αποτελεί το πρώτο πρόγραμμα απεξάρτησης στην Ελλάδα. Είναι πρόγραμμα διαμονής για ενήλικες χρήστες ηλικίας κυρίως άνω των 20 ετών και τους γονείς τους. Τα βασικά χαρακτηριστικά του είναι ο εθελοντικός χαρακτήρας (όποιος το επιθυμεί από την ομάδα-στόχο μπορεί να έρθει στο θεραπευτικό πρόγραμμα και ανά πάσα στιγμή μπορεί να αποχωρήσει με τη θέλησή του), είναι στεγνό πρόγραμμα και παρέχεται δωρεάν.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΘΕΑ «Ιθάκη» για το 2011, το 83,9% των προσερχόμενων ήταν άνδρες, ο μέσος όρος ηλικίας τους ήταν τα 30,47 έτη, ενώ 8 στους 10 ήταν άνεργοι. Η πρώτη επαφή τους με τα ναρκωτικά ήταν στην ηλικία των 15,14 ετών (μέσος όρος) και η ουσία με την οποία ξεκίνησαν τη χρήση ήταν το χασίς (78,3%). Κύρια ουσία κατάχρησης ήταν για το 84,4% η ηρωίνη και για το 5% το χασίς, ενώ το 90,6% είχε εμπειρία ενέσιμης χρήσης.
Επίσης, το 45% είχε προβλήματα με τη σωματική του υγεία και το 12,2% διαγνωσμένα προβλήματα με την ψυχική του υγεία. Το 13,9% έπινε καθημερινά αλκοόλ, ενώ το 51,7% δεν έπινε καθόλου. Το 46,1% κάπνιζε πάνω από 20 τσιγάρα καθημερινά και το 1,7% δεν κάπνιζε καθόλου.
«Η ‘Ιθάκη’ είναι ένα στεγνό πρόγραμμα, στη Σίνδο Θεσσαλονίκης, και ο μέσος όρος διάρκειας του βασικού σταδίου της θεραπείας είναι εννέα μήνες. Τα παιδιά που έρχονται εδώ ζουν σαν οικογένεια, κάνουν ομαδικές εργασίες, συμμετέχουν στα εργαστήρια ξυλουργικής, κεραμικής και στο αγρόκτημα, ενώ τους δίνεται η δυνατότητα εκπαίδευσης-κατάρτισης σε συνεργασία με ΙΕΚ. Στόχος είναι να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης και ζωής τους», εξηγεί στη «ΜτΚ» ο υπεύθυνος του προγράμματος ΚΕΘΕΑ «Ιθάκη», Βασίλης Καλαμπαλίκης, και προσθέτει ότι περισσότερα από χίλια άτομα ετησίως εξυπηρετούνται από 30 εργαζόμενους, εκ των οποίων 14 θεραπευτές.
Κέντρο υποδοχής και επανένταξης Θεσσαλονίκης
Το Κέντρο (2310-544939) απευθύνεται σε αποφυλακισμένους από όλα τα σωφρονιστικά ιδρύματα της χώρας, σε εργαζόμενους-χρήστες ουσιών και σε γονείς που κάνουν χρήση ουσιών. Πρόκειται για θεραπευτικό πρόγραμμα ημερήσιας φροντίδας με στόχο τη δωρεάν απεξάρτηση και την ομαλή κοινωνική επανένταξη.
«Είναι ανοιχτό πρόγραμμα, που σημαίνει ότι οι συμμετέχοντες έρχονται, κάνουν την ομάδα και μετά φεύγουν, επιστρέφοντας στο σπίτι τους ή σε όποιο υποστηρικτικό περιβάλλον έχουν. Η κύρια φάση θεραπείας διαρκεί έναν χρόνο, ενώ συνολικά το πρόγραμμα διαρκεί δυόμισι χρόνια», τονίζει στη «ΜτΚ» η υπεύθυνη του ΚΕΘΕΑ Κέντρου Υποδοχής και Επανένταξης Θεσσαλονίκης, Γιούλη Χαριτάκη.
Παράλληλα, αναφέρει ότι έμφαση δίνεται στην υγεία των χρηστών με τη διενέργεια δωρεάν ιατρικών εξετάσεων (για ηπατίτιδα, HIV, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα). Επίσης, οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να φροντίσουν την εμφάνισή τους, καθώς υπάρχει χώρος όπου μπορούν να κάνουν μπάνιο και να φορέσουν καθαρά ρούχα (προερχόμενα από δωρεές), ενώ υπάρχουν πλυντήρια και στεγνωτήρια και προσφέρεται και φαγητό (μπορούν να μαγειρέψουν και να φάνε). Επιπλέον, δέχονται και νομική υποστήριξη, ενώ στην κύρια φάση της θεραπείας τα δικαστήρια τα πληρώνει το ΚΕΘΕΑ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κέντρου για το 2011, το 84,8% των προσερχόμενων ήταν άνδρες και ο μέσος όρος ηλικίας τους ήταν τα 33,05 έτη. Η πρώτη επαφή τους με τα ναρκωτικά ήταν τα 16,43 έτη και η ουσία έναρξης για το 79,5% ήταν το χασίς. Η κύρια ουσία κατάχρησης για το 78,6% ήταν η ηρωίνη, για το 8,9% το χασίς και για το υπόλοιπο 8,9% η κοκαΐνη, ενώ το 68,8% έχει κάνει χρήση με ένεση.
Το 48,2% είχε σταθερή απασχόληση και το 41,8% ήταν άνεργοι. Εξάλλου, το 35,7% είχε προβλήματα με τη σωματική του υγεία και το 12,5% είχε διαγνωσμένα προβλήματα με την ψυχική του υγεία. Το 9% έπινε καθημερινά αλκοόλ, το 45,5% δεν έπινε καθόλου, ενώ το 40,2% έπινε από 1 έως 5 ποτά την εβδομάδα. Επίσης, το 52,7% κάπνιζε πάνω από 20 τσιγάρα καθημερινά, το 30,4% έως 20 τσιγάρα καθημερινά και το 7,1% δεν κάπνιζε καθόλου.
