Ο Νίτσε έλεγε ότι “όταν είσαι στην άκρη του γκρεμού και τον κοιτάζεις για πολύ ώρα κάποια στιγμή είναι επικίνδυνο να σε κοιτάξει και ο γκρεμός.” Ελπίζω να μη συμβεί αυτό στην ελληνική κοινωνία.
Στην παρούσα φάση και λίγες μέρες πριν από τις εκλογές της 17ης Ιουνίου ακούγονται διάφορες βερμπαλιστικού Τύπου προσεγγίσεις όσον αφορά το ζήτημα της ανάπτυξης,, ένα ζήτημα που συνδέεται προφανώς με την παραγωγική βάση της οικονομίας.
Εάν όμως ακούει κανείς τους πολιτικούς να μιλούν περί ανασύστασης της παραγωγικής βάσης της οικονομίας και ενίσχυση του παραγωγικού ιστού της ,είναι αυτονόητο ότι όλο αυτό απαιτεί πάρα πολύ χρόνο, απαιτεί τουλάχιστον πέντε χρόνια. Αυτή τη στιγμή αυτό που πρέπει να καταλάβουν όλοι ,είναι ότι το κυρίαρχο πρόβλημα της αγοράς και της πραγματικής οικονομίας είναι η ζήτηση, οτι δεν υπάρχει ζήτηση στην αγορά. Σοβαροί οικονομολόγοι επικαλούνται αυτό ακριβώς : δηλαδή πώς θα μπορέσουμε να αναθερμάνουμε την ζήτηση και να μπορέσουμε να αποκαταστήσουμε αυτό το κακό κλίμα που υπάρχει….
Από πέρυσι μέχρι φέτος έχουν κλείσει 68000 επιχειρήσεις στο χώρο του Εμπορίου ,που αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της οικονομίας, ενω φέτος προβλέπεται να κλείσουν άλλες 65000 επιχειρήσεις. Οι θέσεις εργασίας από το 2003 έως το 2008 στο εμπόριο έφθαναν τις 800000, ενώ μέσα σε δύο χρόνια έχουν χαθεί πάνω από 300000 θέσεις εργασίας.
Αν διαβάσει κανείς την έρευνα του Μc Kinsey, η οποία είχε βγει για την Ελλάδα δέκα χρόνια μετά ,θα δει ποιοι είναι οι στρατηγικοί τομείς που πρέπει να εστιάσουμε ως οικονομία και ανάμεσα σε αυτούς είναι : η ενέργεια, η πράσινη ανάπτυξη, το εμπόριο, ο τουρισμός, η ναυτιλία και η αγροτική οικονομία. Η αγροτική οικονομία θέλει βέβαια το χρόνο της, το εμπόριο είναι αλήθεια ότι δημιουργεί μεγέθυνση και αυτό πρέπει να το πούμε, δεν δημιουργεί ανάπτυξη, δημιουργεί μια πρόσκαιρη ανάκαμψη και είναι γεγονός ότι και η αύξηση της κατανάλωσης σε ένα μεγάλο βαθμό στηριζόταν στο δανεισμό από το εξωτερικό ή το εύκολο χρήμα που περνάμε εσωτερικά από τις τράπεζες. Όμως αυτό έχει σταματήσει σήμερα εντελώς.
Στην οικονομία δυστυχώς τα πράγματα δεν ακολουθούν μία γραμμική πορεία όπως στα μαθηματικά.
Αξίζει όμως να αναφερθούμε στο τι συνέβη και ποιο ήταν το μεγάλο λάθος των αποφάσεων που πήραν οι πολιτικοί μας.
Το μεγάλο λάθος ήταν ότι έπρεπε να προηγηθούν οι μεταρρυθμίσεις με το πρώτο μνημόνιο δηλαδή οι απελευθερώσεις επαγγελμάτων με βάση τις κοινοτικές οδηγίες, η αποσυμφόρηση του Δημοσίου με τις τεράστιες λειτουργικές και μισθολογικές δαπάνες τις οποίες έχει, να συρρικνωθούν επίσης ακόμα και με απολύσεις οι ΔΕΚΟ. Έρευνα έδειξε ότι υπάρχουν γύρω στους χίλιους φορείς από τους οποίους οι μισοί πιστεύω πρέπει να κλείσουν διότι είναι αντιπαραγωγικοί.
Το λάθος που έγινε οφείλεται στο ότι ενώ έπρεπε να προχωρήσουμε στις διαρθρωτικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις εμείς προχωρήσαμε σε οριζόντιες περικοπές μισθών και συντάξεων μέσω της εσωτερικής υποτίμησης με αποτέλεσμα να παγώσει η αγορά, να στεγνώσει η κατανάλωση και το χειρότερο οι διαρθρωτικές αλλαγές να μην γίνουν. Αυτό που έπρεπε να γίνει ήταν να προχωρήσουμε πρώτα στις αλλαγές και όχι να περικόψουμε τους μισθούς. Θα μπορούσαμε να τους περικόψουμε αργότερα μετά τις διαρθρωτικές αλλαγές ,και τούτο για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα σοβαρό αντίβαρο στην μείωση της εσωτερικής κατανάλωσης και της ζήτησης. Εμείς αντίθετα προχωρήσαμε στην εσωτερική υποτίμηση ενώ ταυτόχρονα δεν έγιναν και οι διαρθρωτικές αλλαγές. Από την άλλη δεν έχει γίνει καμία σοβαρή προσπάθεια ούτε στο κομμάτι της φοροδιαφυγής ούτε στο κομμάτι της συρρίκνωσης της Δημόσιας διοίκησης και ως εκ τούτου λογικό είναι να αναζητούνται οι εύκολες λύσεις που είναι η εσωτερική υποτίμηση δηλαδή η μείωση μισθών και συντάξεων. Δεν αναζητούμε λύσεις μέσα από τις περικοπές των εξόδων αλλά μέσα από τους γνωστούς τρόπους αύξησης των εσόδων που συνήθως είναι και οι εύκολες λύσεις. Υπάρχει ένα ντόμινο το οποίο είναι πάρα πολύ δύσκολο να σταματήσει. Αυτή τη στιγμή το μεγάλο πρόβλημα της χώρας μας είναι σε ποιο χρόνο θα βγει στις αγορές. Το πρόβλημα στην ελληνική οικονομία και στην πραγματική οικονομία, στην αγορά δηλαδή ,θα λυθεί με την ταχύτατη έξοδο στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου και χρήματος ,να μπορούν δηλαδή οι τράπεζες μάς να δανείζονται. Αυτό φυσικά δεν θα μπορέσει να γίνει με αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του μηδέν και του 1%.
Τι χρειάζεται όμως τελικά να γίνει ;
Αυτό που χρειάζεται είναι μια μεταρρυθμιστική θα έλεγα επανάσταση για να αποκαταστήσουμε τη δημοσιονομική σταθερότητα και αυτό που λέμε το αξιόχρεο του χρέους. Το μεγάλο πρόβλημα της οικονομίας δεν ήταν η έλλειψη ρευστότητας αλλά η έλλειψη φερεγγυότητας και το ότι ήμασταν ασυνεπείς στις αγορές. Αρα η βιωσιμότητα της εξυπηρέτησης του χρέους και η παραμονή της χώρας στο ευρώ είναι συνάρτηση της τάχιστης εξόδου της οικονομίας μας και των τραπεζών στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου.
Αυτό που δεν καταφέραμε εμείς εσωτερικά να κάνουμε ως κοινωνία θα γίνει διά της επιβολής, διαφορετικά δεν γίνεται. Αυτή τη στιγμή με το δεύτερο πακέτο χρηματοδότησης των 130 δις, αν καταφέρουμε και δημιουργήσουμε μία έξωθεν καλή εικόνα στις διεθνείς αγορές, θα υπάρξει επιστροφή των 70 δις κεφαλαίων που έφυγαν από τις ελληνικές τράπεζες. Αν πέσουν και τα χρήματα που χρωστά το δημόσιο σε ιδιώτες ,τότε θα υπάρξει καλύτερο κλίμα για την κινητικότητα στην αγορά .
