Με εντεινόμενους ρυθμούς συνεχίζεται η εκροή καταθέσεων, η οποία αποδίδεται από τραπεζικούς κύκλους στην πολιτική αβεβαιότητα των τελευταίων εβδομάδων.
Του Γιώργου Παππού
Αν και υψηλόβαθμα τραπεζικά στελέχη χαρακτηρίζουν «υπερβολικές» τις εκτιμήσεις για «φυγή» 500 ή 800 εκατ. ευρώ την ημέρα, όπως ανέφεραν πηγές στο πρακτορείο Reuters, παραδέχονται ότι οι... συνήθεις εκροές του 1 δισ. ευρώ τον μήνα έχουν ξεπεραστεί μετά τις εκλογές της 6ης Μαΐου.
«Μετά τις εκλογές αυξήθηκε το κύμα φυγής…» αναφέρει στη «Μ» τραπεζικό στέλεχος,
συμπληρώνοντας πάντως ότι ο ρυθμός της απόσυρσης ρευστού από τα γκισέ των τραπεζών είναι, επί του παρόντος, σταθερός και δεν έχει σημειωθεί η «έκρηξη», που θα δικαιολογούσε τον όρο «bank run» (άτακτη «φυγή» καταθετών).
ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΜΙΚΡΟΙ
Χαρακτηριστικό γνώρισμα των τελευταίων ημερών είναι ότι δεν αδειάζουν μόνον οι λογαριασμοί των μεγάλων καταθετών αλλά και των μικρών, καθώς τα σενάρια περί επιστροφής στη δραχμή έχουν θορυβήσει και τους πλέον ψύχραιμους. Αν και επίσημα στοιχεία για τον Μάιο θα δημοσιοποιηθούν την επόμενη εβδομάδα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), παράγοντες από την Τράπεζα της Ελλάδας δεν κρύβουν τον προβληματισμό τους για τις έως τώρα εκτιμήσεις που αφορούν τη φυγή καταθέσεων, αποφεύγοντας -για ευνόητους λόγους- να ενισχύσουν το ήδη βαρύ κλίμα.
Σε κάθε περίπτωση, τα έως τώρα δεδομένα είναι εντυπωσιακά: από τον Δεκέμβριο του 2009 (όταν δηλαδή άρχισε να φουντώνει η ελληνική κρίση και το ελληνικό Δημόσιο άρχισε να βλέπει πιο κοντά την πόρτα της εξόδου από τις αγορές) και έως το τέλος Απριλίου είχαν κάνει «φτερά» από τις ελληνικές τράπεζες περίπου 72 δισ. ευρώ, τα οποία αφορούν καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Ειδικά, δε, όσον αφορά τα νοικοκυριά, «αποσύρθηκαν» από τις τράπεζες περίπου 57 δισ. ευρώ, με ένταση των ρυθμών απόσυρσης κάθε φορά που η ελληνική κυβέρνηση βρισκόταν σε κρίση με την τρόικα.
Είναι, δε, ενδεικτικό ότι από την αρχή του έτους έφυγαν από τις ελληνικές τράπεζες συνολικά 8,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 5 δισ. ευρώ ήταν καταθέσεις νοικοκυριών.
ΠΟΥ ΠΗΓΑΝ ΤΑ ΛΕΦΤΑ;
Το κρίσιμο ερώτημα, που απασχολεί και τις φορολογικές αρχές, είναι πού ακριβώς πήγαν όλα αυτά τα κεφάλαια, βγαίνοντας από τα θησαυροφυλάκια των τραπεζών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις υψηλόβαθμων τραπεζικών στελεχών, περίπου το 60% των κεφαλαίων που «έφυγαν» από την αρχή της κρίσης πέρασε τα σύνορα. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ότι περίπου 45 δισ. ευρώ βγήκαν από τις ελληνικές τράπεζες, με κατεύθυνση τράπεζες του εξωτερικού.
Αυτομάτως ανακύπτει το δεύτερο ερώτημα, που αφορά τον προορισμό αυτών των 45 δισ. ευρώ: αν και πολλοί πιστεύουν ότι ο πλέον δημοφιλής προορισμός είναι οι ελβετικές τράπεζες, τα ανεπίσημα στοιχεία καταρρίπτουν αυτόν τον μύθο, καθώς οι πιο περιζήτητοι προορισμοί -μετά την Κύπρο, λόγω... ευκολίας πρόσβασης- είναι οι γερμανικές και οι βρετανικές τράπεζες!
ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Βάζουν στο στόχαστρο το real estate
Έχοντας αυτές τις ενδείξεις στα... υπόψιν, οι ελληνικές φορολογικές αρχές έχουν συγκεντρώσει έναν αρκούντως «βαρύ» φάκελο για όσους επένδυσαν (εντός ή εκτός εισαγωγικών) στο Λονδίνο, αγοράζοντας ως επί το πλείστον ακίνητα, τα οποία ήδη «χτενίζονται», προκειμένου να διαπιστωθεί αν τα κεφάλαια με τα οποία αγοράστηκαν είναι δηλωμένα στην Ελλάδα.
Πέρα από τις αγορές ακινήτων στο Λονδίνο, τα κεφάλαια που φυγαδεύτηκαν από την Ελλάδα επενδύονται κυρίως σε ομόλογα του γερμανικού Δημοσίου, ενώ πιο «εύκολη» -αλλά μάλλον ριψοκίνδυνη, αν λάβει κανείς υπόψιν τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών- χαρακτηρίζεται η τοποθέτηση σε προθεσμιακούς λογαριασμούς σε τράπεζες της Λευκωσίας.
Όσον αφορά τα υπόλοιπα 27 δισ. ευρώ που έμειναν εντός συνόρων, είτε αναλώθηκαν για την κάλυψη τρεχουσών αναγκών και υποχρεώσεων (φορολογικών, ασφαλιστικών κ.ά.) είτε βρίσκονται καταχωνιασμένα σε πατάρια και υπόγεια, όπως οι ίδιοι οι καταθέτες εκμυστηρεύονται στους υπαλλήλους των τραπεζών, από τους οποίους ζητούν να κλείσουν τους λογαριασμούς τους...
Η «σπείρα των αναλήψεων» βάζει στόχο το «κομπόδεμα»
Το «κομπόδεμα» μικροκαταθετών τραπεζών -ορισμένοι εκ των οποίων, φοβούμενοι κατάρρευση του συστήματος, έσπευσαν άρον άρον να αποσύρουν τις οικονομίες τους- στοχεύουν ομάδες κακοποιών που δρουν σε όλη την Ελλάδα. Θύματά τους πέφτουν κυρίως ηλικιωμένοι, οι οποίοι δέχονται επιθέσεις είτε έξω από Τράπεζες είτε και μέσα στα ίδια τους τα σπίτια.
Περισσότερο διαδεδομένη -και πιο οργανωμένη- είναι η δράση της λεγόμενης «σπείρας των αναλήψεων», τα μέλη της οποίας παρακολουθούν συναλλασσόμενους με τράπεζες και, αναλόγως με τα ποσά που εκταμιεύουν, τους ληστεύουν. Η μέθοδος άρχισε να εφαρμόζεται κυρίως από ομάδες Ρομά, οι οποίες στην αρχή απλώς έκλεβαν τους συναλλασσόμενους, αποσπώντας την προσοχή τους. Αυτοί όμως «χτυπούσαν» άτομα ανεξαρτήτως ηλικίας, που αναλάμβαναν κυρίως μεγάλα χρηματικά ποσά.
ΜΙΜΗΤΕΣ ΟΙ ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ
Τη μέθοδο μιμήθηκαν στη Θεσσαλονίκη ομάδες Βουλγάρων, οι οποίες στράφηκαν κυρίως σε ηλικιωμένους. Ένα μέλος της σπείρας, συνήθως γυναίκα, παριστάνει τον πελάτη και παρακολουθεί την κίνηση στα γκισέ. Όταν ηλικιωμένοι -ειδικά γυναίκες- έκαναν ανάληψη, έβαζαν σε εφαρμογή το σχέδιό τους... Άλλο μέλος παρακολουθούσε το υποψήφιο θύμα έξω από την τράπεζα, μέχρι να φτάσει είτε σε ερημική περιοχή είτε στο ασανσέρ της οικοδομής όπου διέμενε. Εκεί, συνεργοί του τον λήστευαν, φτάνοντας σε σημείο ακόμη και να τον ξυλοκοπήσουν, αρκεί να αρπάξουν τα χρήματα που πήρε από την τράπεζα.
ΟΙ ΔΙΑΡΡΗΞΕΙΣ
Μετά τη «σπείρα των αναλήψεων», το τελευταίο διάστημα σε εφιάλτη -ειδικά για ηλικιωμένους- έχουν εξελιχθεί διαρρήκτες, οι οποίοι εισβάλλουν σε σπίτια, ψάχνοντας χρήματα που έχουν κρύψει γέροντες στα… σεντούκια. Πολλές φορές δεν διστάζουν να μετατραπούν σε αδίστακτους ληστές, αρκεί να εξασφαλίσουν χρήματα.
Η δράση αυτών των κακοποιών χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι δεν γνωρίζουν αν τα υποψήφια θύματά τους έχουν πράγματι κρυμμένα χρηματικά ποσά: αυτό έχει ως συνέπεια ηλικιωμένοι να ξυλοκοπούνται για να αποκαλύψουν τις… κρύπτες, ακόμη κι όταν αυτές δεν υπάρχουν. Είναι ενδεικτικό ότι, σε πολλές περιπτώσεις ληστειών σε βάρος ηλικιωμένων (που παρουσιάζουν ραγδαία αύξηση τους τελευταίους μήνες), ανήμποροι γέροντες μεταφέρθηκαν σε νοσοκομεία, όταν οι ληστές τούς άρπαξαν μέχρι και ποσά που δεν ξεπερνούν τα 50 ευρώ.
«Οι περισσότεροι νομίζουν ότι όλοι οι ηλικιωμένοι είχαν χρήματα που έβγαλαν από την τράπεζα και τα έκρυψαν μέσα στα σπίτια τους. Η πραγματικότητα όμως δεν είναι αυτή», επισημαίνουν αξιωματικοί της ΕΛΑΣ για την οποία οι ληστείες σε βάρος ηλικιωμένων έχουν μετατραπεί σε πονοκέφαλο.
Τις συμμορίες που στοχεύουν τις οικονομίες των μικροκαταθετών συμπληρώνουν διαρρήκτες, οι οποίοι πλέον εισβάλλουν ανεξέλεγκτα σε διαμερίσματα, θεωρώντας πιθανό να βρουν χρήματα, τα οποία, κατά την εκτίμησή τους, έχουν μεταφερθεί από τις τράπεζες στα σπίτια.
ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΝΤΟΥΡΗΣ
ΛΥΣΕΙΣ ΑΝΑΓΚΗΣ Άλλος τα βάζει κάτω από το στρώμα, άλλος τα… χτίζει
Άλλος τα βάζει κάτω από το στρώμα, άλλος στην κατάψυξη κι άλλος τα… χτίζει! Κάποιοι επιλέγουν περισσότερο «συμβατικούς» τρόπους για να προφυλάξουν τις καταθέσεις τους, όπως οι τραπεζικές θυρίδες ή οι λίρες Αγγλίας. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, οι μικροκαταθέτες σπεύδουν αυτές τις ημέρες στις τράπεζες και αποσύρουν τα χρήματά τους, υπό το κράτος του φόβου για μια ενδεχόμενη επιδείνωση της οικονομικής κρίσης, με απρόβλεπτες συνέπειες.
Σε μικρά υποκαταστήματα τραπεζών παρατηρείται ακόμη και έλλειψη χαρτονομισμάτων. Έτσι, αν ένας καταθέτης εμφανιστεί στο γκισέ και ζητήσει με μιας ένα μεγάλο ποσό, ίσως να φύγει και με άδεια χέρια -τουλάχιστον μέχρι να φτάσει η «παραγγελία» των χαρτονομισμάτων από τα κεντρικά. Μάλιστα, ορισμένοι καταθέτες παραγγέλνουν δολάρια αντί για ευρώ, παρόλο που δεν κερδίζουν από αυτήν τη μετατροπή.
Μεγαλύτερη ζήτηση έχουν και οι τραπεζικές θυρίδες: «Εκεί μπορούν να βάλουν ό,τι θέλουν -και, θεωρητικά, είναι διασφαλισμένοι από μια εικαζόμενη επιβολή ορίου αναλήψεων. Θεωρητικά, όμως, και αυτό μπορεί να αλλάξει…» σημειώνει στη «Μ» διευθυντικό στέλεχος μεγάλης τράπεζας, υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας. Όπως αναφέρει, πρόκειται για μικρούς καταθέτες, καθώς οι μεγάλοι είτε έχουν ήδη τα κεφάλαιά τους σε τράπεζες του εξωτερικού είτε τα έχουν επενδύσει σε άλλα τραπεζικά προϊόντα, όπως τα αμοιβαία κεφάλαια.
ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ... ΚΑΤΑΨΥΞΗ
«Το τελευταίο δεκαήμερο παρατηρείται η τάση να μηδενίζουν τον λογαριασμό τους άνθρωποι που είχαν στην άκρη δέκα, είκοσι, έως και εκατό χιλιάδες ευρώ. Πρόκειται κυρίως για άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών, που αισθάνονται πιο ασφαλή να έχουν τα χρήματά τους στο σπίτι παρά σε έναν αποταμιευτικό λογαριασμό» αναφέρει το ίδιο στέλεχος.
Εκτός από τις «συνήθεις» κρυψώνες -κάτω από το στρώμα, σε μπαούλα και σε ντουλάπες-, κάποιοι φτάνουν ακόμη και στο σημείο να «χτίσουν» τα χρήματά τους μέσα σε τοίχους, ώστε να τα σώσουν σε περίπτωση διάρρηξης! Κάποιοι πιο ευφάνταστοι, πάλι, επιλέγουν τον... καταψύκτη.
«Μετά την ολοκλήρωση του PSI, πολλοί καταθέτες αισθάνθηκαν ασφαλείς και έφεραν πίσω τα χρήματά τους, τα οποία είχαν αποσύρει τις παραμονές της ψήφισης του Μεσοπρόθεσμου. Μάλιστα, υπήρχαν περιπτώσεις που τα χαρτονομίσματα που μας έφερναν ήταν νοτισμένα και κρύα…» περιγράφει στη «Μ» τραπεζικός υπάλληλος μεγάλης κρατικής τράπεζας.
Την ίδια στιγμή, κάποιοι στρέφονται σε μια «σταθερή αξία», τη λίρα Αγγλίας, καταφεύγοντας μάλιστα στα ανταλλακτήρια χρυσού, όπου η τιμή αγοράς είναι χαμηλότερη από 20 έως και 40 ευρώ σε σχέση με αυτήν των τραπεζών.
ΣΟΦΙΑ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΟΥ
REUTERS Ξένες εταιρίες προετοιμάζονται για Grexit
Ρεπορτάζ του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters υποστηρίζει ότι πολλές εταιρείες και τραπεζικά ιδρύματα έχουν ήδη αρχίσει να προετοιμάζονται -σιωπηρά- για μια πιθανή έξοδο της χώρας μας από το ευρώ. Το «σήμα» έδωσε ατύπως, πριν από ακριβώς έναν μήνα, ο βέλγος Επίτροπος Εμπορίου, κ. Κάρελ ντε Χουχτ, όταν άφησε να εννοηθεί ότι οι ευρωπαίοι εταίροι επεξεργάζονται ένα σχέδιο προετοιμασίας για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις ενδεχόμενης αποχώρησης της Ελλάδας από την ευρωζώνη.
Παρόλο που ακολούθησε διάψευση ενός τέτοιου σεναρίου από τον ευρωπαίο επίτροπο για τα Οικονομικά, κ. Όλι Ρεν, σειρά πληροφοριών επιμένουν τις τελευταίες εβδομάδες περί συζητήσεων σε πολιτικό επίπεδο για το ενδεχόμενο αποχώρησης της Ελλάδας από την ευρωζώνη, εξετάζοντας τρόπους αντίδρασης ώστε να αποφευχθεί «φαινόμενο ντόμινο».
Σύμφωνα με δηλώσεις ανώνυμων αξιωματούχων της ΕΕ στο Reuters, κάποιες από τις (οικονομικά ζοφερές) ιδέες που αποτελούν μέρος των σχεδίων έκτακτης ανάγκης είναι ο περιορισμός των αναλήψεων από ATM, οι έλεγχοι στα σύνορα και τις κεφαλαιακές συναλλαγές, ενώ φέρεται να έχει συζητηθεί η αναστολή της συνθήκης Σένγκεν, η οποία επιτρέπει την ελεύθερη διακίνηση πολιτών εντός 26 χωρών: «Αυτές δεν είναι πολιτικές συζητήσεις αλλά συνομιλίες μεταξύ διαφόρων στελεχών, που θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για κάθε ενδεχόμενο», δήλωσε ανώνυμη πηγή στο Reuters, ενώ εκπρόσωπος της κεντρικής τράπεζας τόνισε ότι «η Τράπεζα της Ελλάδας δεν έχει ιδέα για την ύπαρξη τέτοιων σχεδίων».
Πλέον, η σκυτάλη έχει περάσει στα χέρια των τεχνοκρατών, οι οποίοι εξετάζουν όλες τις πιθανές λύσεις -τόσο σε κεντρικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο κρατών-μελών. Την προετοιμασία συντονίζουν οι κεντρικές τράπεζες κάθε χώρας-μέλους της ευρωζώνης, οι οποίες έχουν ζητήσει από τα χρηματοπιστωτικά τους ιδρύματα να προετοιμαστούν για το ακραίο ενδεχόμενο της αποχώρησης της Ελλάδας από το ευρώ.
Όπως σημειώνει ο κ. Χέρμπερτ Στέπιτς, διευθυντικό στέλεχος του μεγάλου αυστριακού τραπεζικού ομίλου «Raiffeisen Bank», «μια πιθανή έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα οδηγήσει σε ένα πολύ έντονο καλοκαίρι, με τις διεθνείς χρηματαγορές ρευστές: οι μεν τράπεζες θα σταματήσουν να εμπιστεύονται η μία την άλλη, οι δε καταθέτες θα επιθυμούν να ‘σηκώσουν’ τα χρήματά τους, φοβούμενοι ότι μπορεί να χάσουν τις περιουσίες τους».
