Υψηλό κίνδυνο διάβρωσης, εξαιτίας της υλοτόμησης, της βοσκής των ζώων και εν γένει της ανθρώπινης δραστηριότητας, παρουσιάζουν σήμερα 17.000 στρέμματα ορεινών και ημιορεινών περιοχών στη λεκάνη του Ανθεμούντα με κίνδυνο να απειλούνται ακόμα και κατοικημένοι οικισμοί.
Της Φανής Σοβιτσλή
fanisovi@gmail.com
Της Φανής Σοβιτσλή
fanisovi@gmail.com
Αντίθετα, ισχυρά διαβρωμένα είναι άλλα 4.447 στρέμματα σε πεδινές περιοχές, όπως τα Βασιλικά, γεγονός που εμποδίζει την ανάπτυξη των καλλιεργειών, ακόμα και στα θερμοκήπια.
Οι επιστήμονες που κλήθηκαν να μελετήσουν 58.200 στρέμματα στην ευρύτερη περιοχή του Ανθεμούντα (εκτείνεται από τη Γαλάτιστα, τη Βάβδο (Χαλκιδική), τη Θέρμη και τα Βασιλικά μέχρι και το αεροδρόμιο «Μακεδονία») από την έκταση των 320 τετραγωνικών χλμ. που καταλαμβάνει εντόπισαν ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η διάβρωση των εδαφών στο ορεινό και ημιορεινό τμήμα, και η μείωση των οργανικών ουσιών στο πεδινό. Αυτό σημαίνει ότι το έδαφος ειδικά στις πεδινές περιοχές δεν έχει τα απαραίτητα συστατικά που βοηθούν στην ανάπτυξη των καλλιεργειών, ακόμα και σε θερμοκήπια που υπάρχουν κατά δεκάδες στον πρώην δήμο Βασιλικών. Ενδεικτικό της υποβάθμισης του εδάφους είναι ότι στη συγκεκριμένη περιοχή το 99% των θερμοκηπίων (101 από τα 102 που διερευνήθηκαν) παρουσιάζουν μέση η χαμηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία.
Τα στοιχεία για την κατάσταση του εδάφους στην υδρολογική λεκάνη του Ανθεμούντα παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια χθεσινής ημερίδας για τη «Διαχείριση και προστασία του εδάφους», που διοργάνωσαν το περιφερειακό ταμείο ανάπτυξης Κεντρικής Μακεδονίας σε συνεργασία με την αναπτυξιακή εταιρεία ΟΤΑ «Ανατολική Α.Ε.», που είναι επικεφαλής εταίρος του έργου «LIFE-So.S» που εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στην περιοχή του Ανθεμούντα.
Αιτία οι υπερκαλλιέργειες
Αναφερόμενη στη μείωση των οργανικών ουσιών στις πεδινές περιοχές της περιοχής που μελετήθηκε, η χημικός μηχανικός της Ανατολικής Α.Ε. Ελισάβετ Παυλίδου τόνισε μιλώντας στην ημερίδα ότι εκτός από την περιοχή των Βασιλικών, το πρόβλημα εντοπίζεται και στη δημοτική ενότητα του Ανθεμούντα, όπου έκταση 89 στρεμμάτων εμφανίζουν χαμηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία. «Αυτό σημαίνει ότι απουσιάζει η βασική τροφή του εδάφους για την ανάπτυξη των καλλιεργειών» σημείωσε και πρόσθεσε ότι χρειάζεται άμεσα αποκατάσταση με ειδικές πρακτικές αλλά και ειδικές καλλιέργειες, οι οποίες όμως απαιτούν χρόνο.
Για τις αιτίες που προκαλούν τη διάβρωση των εδαφών στην κοιλάδα του Ανθεμούντα, μίλησε ο διευθυντή του τμήματος Τοπικής Ανάπτυξης της Ανατολικής και υπεύθυνος του έργου «Life», Σωκράτης Φάμελος, επισημαίνοντας ότι οφείλεται κυρίως στις υπερκαλλιέργειες που συνέβαλαν στη ερημοποίηση των εδαφών. «Η διάβρωση στην αγροτική γη δεν απειλεί τη δημόσια υγεία αλλά την ίδια την παραγωγή. Ωστόσο, η διάβρωση στα ορεινά και ημιορεινά τμήματα μπορεί να απειλήσει ακόμα και κατοικημένους οικισμούς, από πιθανή πτώση βράχων», σημείωσε ο κ. Φάμελος.
Κατάχρηση λιπασμάτων
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του έργου, που ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια, εκτός από τη διάβρωση των ορεινών αλλά και των πεδινών περιοχών και τη μείωση των θρεπτικών συστατικών, για τα οποία ευθύνονται η υλοτόμηση, η βοσκή ζώων και οι υπερκαλλιέργειες, τα εδάφη απειλούνται και από την υπερβολή χρήση λιπασμάτων. Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες μιλούν για την αλατότητα στη γεωργική γη, που θα πρέπει να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί άμεσα, προκειμένου να αποφευχθεί η ερημοποποίησή της. Όπως εξήγησε ο υπεύθυνος του έργου κ. Φάμελος, η παρουσία αλάτωσης στα καλλιεργούμενα εδάφη τής υπό μελέτης περιοχή περιορίζεται, ευτυχώς, σε ελάχιστα σημεία. Ωστόσο, είπε πως οι θέσεις με υψηλές τιμές αλατότητας εντοπίζονται πέριξ του ποταμού Ανθεμούντα και ιδίως στο βορειοδυτικό τμήμα της τοπικής κοινότητας Αγίας Παρασκευής, ενώ σημαντική είναι και στα θερμοκήπια των Βασιλικών.
Ελλιπής η ελληνική νομοθεσία
Ενώ οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τη διάβρωση του εδάφους, στην Ελλάδα δεν υπάρχει μέχρι σήμερα ειδική νομοθεσία για την προστασία του εδάφους και την αποκατάσταση ρυπασμένων τοποθεσιών. Όπως έγινε γνωστό στην ημερίδα, για τη «Διαχείριση και προστασία του εδάφους», που διοργάνωσαν το περιφερειακό ταμείο ανάπτυξης Κεντρικής Μακεδονίας, έως σήμερα δεν ορίζονται κριτήρια και προδιαγραφές για την αξιολόγηση της ρύπανσης του εδάφους και σε γενικές γραμμές η εθνική νομοθεσία για την προστασία του εδάφους κρίνεται ελλιπής. Κοινώς δεν ορίζονται κριτήρια και προδιαγραφές για την αξιολόγηση της ρύπανσης του εδάφους, ούτε μέσω οριακών τιμών ούτε μέσω μοντέλων, για να εκτιμηθεί η επικινδυνότητα.
