Η αλήθεια βρίσκεται στο μέσο και η πληθώρα των αντιλήψεων δεν μας αφήνει να δικαιώσουμε με την ιδιαίτερη προσωπική κρίση την πιο αληθινή, ταυτίζοντας έτσι το αληθινό με τη μέση έκφραση που αποτελεί και το νόμο της ιστορίας. Μπαίνει έτσι με οξύτητα το πρόβλημα του ορθολογισμού και της διαισθανόμενης αλήθειας, γύρω στα οποία έχουν εγερθεί, με παράλληλη πνευματική δράση, αντίθετες θέσεις και τάσεις.
Η πρώτη περίπτωση αποδέχεται τις κατακτήσεις του πνεύματος. Οι κατακτήσεις αυτές εγγυώνται την ασφαλή πορεία που τόσο πολύ χρειάζεται ο άνθρωπος για να κινείται με βεβαιότητα και με επιτυχία στις προσπάθειές του. Η δεύτερη μπερδεύτηκε επί αιώνες και ταυτίστηκε με άλλες αντιλήψεις που, ενώ πρόσφερε υψηλές υπηρεσίες με τις ηθικές αρχές, στερήθηκε της επιστημονικής επαλήθευσης και φαίνεται αρκετά καθυστερημένη.
Είναι τόση, εντούτοις, η δύναμη της έκφρασής της, ώστε να παρακινεί κάθε σκεπτόμενο στην ανάλυση και διεύρυνσή της. Το κύριο στοιχείο αυτής της πηγής είναι η διαπίστωση εάν είναι παράγωγη ή πρωταρχική και αυτόνομη. Οι σκέψεις που θα μας ωφελήσουν είναι η συσχέτιση αυτής της πηγής με τις λοιπές λειτουργίες του κόσμου. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι μοναδικό για τον άνθρωπο και τις πνευματικές του λειτουργίες.
Μια στοιχειώδης συσχέτιση είναι η επικράτηση στην αλληλουχία των γεγονότων μιας κάποιας αρχής, που δεν ενδιαφέρει εάν τη γνωρίζουμε ή δεν τη γνωρίζουμε. Στην αρχή αυτή υποτάσσονται οι ποικιλόμορφες δράσεις και ενέργειες. Το πεδίο των δράσεων αυτών δεν έχει, ως είναι ευνόητον, περιορισμούς και σύνορα. Εκτείνεται και περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία του κόσμου και εκφράζεται ή οφείλει να εκφράζεται με ανάλογους τρόπους και μέσα σ’ όλα τα εφαπτόμενα πεδία σχέσεων.
Για τον προσδιορισμό αυτής της θέλησης καταφεύγουμε στη μακρινή περίοδο της εξέλιξης και ζητούμε να προσδιορίσουμε τώρα, που το μυαλό του ανθρώπου εξελίχθηκε και έγινε ικανό να χειρίζεται πολύπλοκα πνευματικά στοιχεία, το περιεχόμενο και την ικανότητά της. Η σημερινή πνευματική ικανότητα του ανθρώπου έχει οδηγήσει σ’ ένα κίνδυνο πλάνης και ασυναρτησίας. Από τη μεγαλειώδη εξέλιξή του και από τα επιτεύγματά του κινδυνεύει να ξεχάσει το δεσμό του και την προέλευση. Όμοια με την εξέλιξη ενός πλούσιου ανθρώπου που λησμονεί σιγά-σιγά την ταπεινή καταγωγή του και αυτοδιορίζεται σαν μια αυτόματη γέννηση ικανότητας και επιτυχών προοπτικών.
Οι καταστάσεις που αναλύουμε, βρίσκονται και οι δύο στον κόσμο της πραγματικότητας. Στην ατομική περίπτωση φαίνεται πιο άμεση η ορθολογιστική θέση, ενώ στην ομαδική δράση ξεφεύγει και φαίνεται καθαρά η υπόσταση μιας ψυχής που δεν μοιάζει με την ατομική ψυχή. Ακόμη και στον ορισμό της κοινωνιολογίας έχει απορριφθεί η ιδέα ότι η κοινωνία είναι άθροισμα ατόμων και, όπως είναι γνωστό, σπουδάζεται σαν κάτι διάφορον, σαν μια οντότητα που δεν έχει σχέση με τις κατά μέρος οντότητες, διεπόμενη από άλλους κανόνες και άλλες αρχές.
Ειδικοί μελετητές έχουν προσδιορίσει την ύπαρξη αυτού του ψυχικού ιδιαίτερου, του άλογου και αυθύπαρκτου, που ασκεί τόσο βαθιά επίδραση στην ανθρώπινη υπόσταση. Ο Jung αποτελεί τον αξιολογότερο εκπρόσωπό της. Ο δρόμος που ακολουθούμε εδώ είναι διάφορος τόσο για την απόδειξη αυτής της αυθύπαρκτης ψυχής, που χρησιμεύει σαν υποδομή του ψυχικού βίου του ανθρώπου, όσο ακόμη και για τη μορφή και υπόστασή της. Τη φανταζόμαστε σαν τον αιθέρα των φυσικών που διαχέεται σ’ ολόκληρο το Σύμπαν. Οι πολεμικές αντιλήψεις καταπολεμούνται και αποστρέφονται από την πλειονότητα των ανθρώπων και των εθνών. Οι πολεμικές παρορμήσεις φαίνονται σαν καθαρές αντιλογικές και αντιπνευματικές καταστάσεις και επιβάλλονται με ένταση σαν αναπόφευκτη ανάγκη. Η έννοια της αγάπης αποτελεί αίσθημα και όχι συλλογισμό ή κρίση.
