Θορυβημένοι με το «κίνημα της πατάτας» και εξοργισμένοι με τον χαρακτηρισμό του «μεσάζοντα» που τους αποδίδουν οι χονδρέμποροι της Κεντρικής Αγοράς Θεσσαλονίκης υποστηρίζουν ότι μεθοδεύονται «καιροσκοπικές», όπως τις χαρακτηρίζουν, κινήσεις για σειρά άλλων ελληνικών προϊόντων και προειδοποιούν ότι θα είναι σε επιφυλακή για την προστασία της αγοράς.Του Φώτη Κουτσαμπάρη
fkoutsamparis@makthes.gr
fkoutsamparis@makthes.gr
«Επιτήδειοι καιροσκόποι, με λαϊκισμό και υποκρισία, επιχειρούν να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη κατά το δοκούν. Παίζονται και πολιτικά παιχνίδια. Τα διεθνή κανάλια δείχνουν ουρές Ελλήνων για να πάρουν πατάτες αμφιβόλου ποιότητας. Είναι άσχημη εικόνα για τη χώρα μας, που εκτίθεται και την ευθύνη την έχει η πολιτεία», αναφέρει στη «Μ» ο κ. Ιωάννης Χαραλαμπίδης, πρόεδρος του Συνδέσμου Εμπόρων Κεντρικής Λαχαναγοράς Θεσσαλονίκης. «Οι τυποποιητές και οι χονδρέμποροι δεν είναι μεσάζοντες, προσφέρουν τις αναγκαίες από τον νόμο υπηρεσίες για την ολοκλήρωση της παραγωγικής και εμπορικής αλυσίδας των τροφίμων», τονίζει ο κ. Χαραλαμπίδης. Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι «η πολιτεία πρέπει να βάλει κανόνες και σε αυτό που γίνεται και, αν εφαρμοστούν, ας κάνουν το επάγγελμα του εμπόρου όσοι πληρούν τις προϋποθέσεις. Δεν μπορεί εμείς να εισπράττουμε και να αποδίδουμε ΦΠΑ, να έχουμε έξοδα και οι παραγωγοί να πουλούν χωρίς κανόνες. Στερείται έσοδα η πολιτεία».
Οι έμποροι της Λαχαναγοράς Θεσσαλονίκης, που απορροφούν το 80% της παραγωγής πατάτας Νευροκοπίου, κάνουν λόγο για διαστρέβλωση της πραγματικότητας και για προσπάθεια να δημιουργηθούν προβλήματα στις σχέσεις τους με την αγορά. Περιγράφοντας τα βήματα που ακολουθεί το προϊόν της πατάτας από το χωράφι μέχρι την Κεντρική Αγορά Θεσσαλονίκης, ο κ. Χαραλαμπίδης εξηγεί: «Οι λευκόσαρκες πατάτες Banba Νευροκοπίου βγαίνουν Αύγουστο - Σεπτέμβριο από το χωράφι και πρέπει να καταναλωθούν σε ένα τρίμηνο, διότι αλλοιώνονται. Οι κιτρινόσαρκες Agria έχουν μεγαλύτερη αντοχή». Οι λευκόσαρκες πατάτες, σύμφωνα με τον πρόεδρο, ήταν στα 12-13 λεπτά στον παραγωγό, «ό,τι έχει βγάλει το χωράφι», με ξένες ύλες, σε σάκους 800-1.000 κιλών. «Στη συνέχεια γίνεται διαλογή, πετάμε πατάτες και έχουμε απώλεια 30%-40% συν το συσκευαστικό κόστος, που είναι 3-4 λεπτά, δηλαδή φθάνει το κόστος στα 23 λεπτά το κιλό. Τα μεταφορικά είναι 2-3 λεπτά, οπότε στον χονδρέμπορο εδώ στην Κεντρική Λαχαναγορά οι πατάτες μας στοιχίζουν περίπου 25 λεπτά το κιλό. Η ποικιλία αυτή, βάσει του επίσημου δελτίου τιμών, πωλούνταν από 25 έως 30 λεπτά, δηλαδή μέσο όρο 27 λεπτά. Για τις κιτρινόσαρκες ακολουθείται η ίδια διαδικασία με κόστος παραγωγού στα 22 με 25 λεπτά και με συσκευασία στα 32-33 λεπτά. Η κιτρινόσαρκη πωλείται στην κεντρική αγορά 37-40 λεπτά. «Τα περιθώρια κέρδους για μας είναι 2-5 λεπτά, στα οποία είναι τα λειτουργικά έξοδα της επιχείρησης, είναι οι μισθοί υπαλλήλων, οι ασφαλιστικές μας εισφορές, φόροι, περαιώσεις, επισφάλεια, καθώς δεν πληρωνόμαστε, κάποιες πατάτες δεν πωλούνται», λέει ο κ. Χαραλαμπίδης.
Η πορεία της πατάτας
Το «ταξίδι» της πατάτας από την Κεντρική Αγορά Θεσσαλονίκης συνεχίζεται προς τη λιανική αγορά. Μανάβηδες, πωλητές λαϊκών αγορών, ιδιοκτήτες μικρών σουπερμάρκετ και χονδρέμποροι από την επαρχία αγοράζουν από τους χονδρέμπορους προς 35 λεπτά μέσο όρο, συν ΦΠΑ 13%, περίπου 40 λεπτά το κιλό, για να πουλήσουν στους καταναλωτές. «Εμείς οριοθετούμε τον χώρο μας από τον τόπο παραγωγής μέχρι τη διακίνηση των προϊόντων χονδρικής και αποδεικνύουμε το κόστος με παραστατικά. Από κει και πέρα, ίσως πρέπει να διερευνηθεί ο επόμενος κρίκος, γιατί φθάνουν τα προϊόντα στα ράφια σε υψηλές τιμές», τονίζει ο κ. Νίκος Κουλούρης, εκπρόσωπος των εμπόρων στο δ.σ. της Κεντρικής Αγοράς.
«Μέχρι πριν από ένα χρόνο υπήρχε αγορανομικός κώδικας, ο οποίος καθόριζε το ποσοστό κέρδους των χονδρεμπόρων στο σύνολό του στο 12% και δικαιολογούσε ένα 3% κόστος διαχείρισης προϊόντων. Για το λιανικό εμπόριο υπήρχε ποσοστό κέρδους 25%, με μικρές διαφορές ανά είδος. Σήμερα ισχύει ο νόμος της ελεύθερης αγοράς», εξηγεί ο κ. Φάνης Σιώης, σύμβουλος χονδρεμπόρων. Ο ίδιος περιγράφει ότι «στην Κεντρική Αγορά Θεσσαλονίκης υπάρχουν 230 επιχειρήσεις και ο πελάτης επισκέπτεται τα καταστήματα για να βρει την καλύτερη τιμή, δηλαδή δημιουργείται έντονος ανταγωνισμός με μικρά περιθώρια κέρδους».
Από τον πάγκο στην κατανάλωση
Σε μικρό σουπερμάρκετ του κέντρου της Θεσσαλονίκης η πατάτα Banba πωλούνταν προς 60 λεπτά το κιλό, ενώ είχε αγοραστεί από την Κεντρική Αγορά προς 32 λεπτά με τον ΦΠΑ. «Πέρυσι πουλούσαμε τετραπλάσιες ποσότητες πατάτες και φέτος μειώθηκε η κατανάλωση. Η τιμή καθορίζεται από το νόμο της προσφοράς και ζήτησης, για το λόγο αυτό έχω τιμή 60 λεπτών. Εάν πουλούσα πολλά τσουβάλια, θα μείωνα την τιμή», αναφέρει στη «Μ» ο ιδιοκτήτης. Ο ίδιος εξηγεί ότι «οι πελάτες διαλέγουν τις πατάτες και έχω φίρα. Αναγκάζομαι να πετάω ένα μέρος προϊόντος κι έτσι, στην ουσία μου κοστίζει περισσότερο απ’ ότι την αγοράζω χονδρική. Θα πρέπει επίσης να συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι έχουμε λειτουργικά έξοδα, ενοίκια, φως, μεροκάματα, ασφαλιστικές εισφορές, φορολογούμαστε, καταβάλλουμε ΦΠΑ. Δεν έχουμε απλώς ένα αυτοκίνητο σε μια γωνιά που πουλάμε. Επόμενο είναι τα λειτουργικά έξοδα να επιβαρύνουν την τιμή. Ειδικά σε μεγάλα σούπερ μάρκετ, όπου απασχολούνται πολλοί υπάλληλοι». Στη Θεσσαλονίκη, σε λαϊκές και σούπερ μάρκετ, η πατάτα πωλούνταν χθες από 0,59 έως 0,80 ευρώ το κιλό.
Η μείωση των τιμών
«Οι τιμές των αγροτικών προϊόντων έχουν περιθώρια να μειωθούν», υποστηρίζει ο διευθύνων σύμβουλος της Κεντρικής Αγοράς Θεσσαλονίκης Παναγιώτης Κακαφίκας, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι οι τιμές στη χώρα μας δεν είναι υπερβολικές.
«Οι μεσάζοντες δεν είναι πολλοί. Η αλυσίδα είναι ο παραγωγός, το συσκευαστήριο, η μεταφορά, ο χονδρέμπορος και η λιανική», περιγράφει ο κ. Κακαφίκας, «και το ζήτημα είναι πού μπορεί να κλείσει περισσότερο η ψαλίδα. Χρειάζεται οργάνωση των αγροτών, να συσκευάσουν και να τυποποιούν μόνοι τους τα προϊόντα, να τα μεταφέρουν και να πάρουν υπεραξία».
Στις πολιτικές που πρέπει να ακολουθηθούν, σύμφωνα με τον κ. Κακαφίκα, είναι η ενημέρωση του καταναλωτή για τις τιμές τόσο της χονδρικής όσο και της λιανικής, στην Κεντρική Αγορά, στις λαϊκές, στα σούπερ μάρκετ, σε όλα τα σημεία πώλησης, για την ενίσχυση του ανταγωνισμού. «Οι οργανωμένες κεντρικές αγορές επηρεάζουν τις τιμές και κρατούν ισορροπίες εξαιτίας του ανταγωνισμού που δημιουργείται μεταξύ των εμπόρων. Εμείς, εκτός από το δελτίο τιμών που αναρτούμε καθημερινά, θα φροντίσουμε ώστε κάθε κατάστημα ξεχωριστά να έχει πίνακα τιμών», περιγράφει ο κ. Κακαφίκας, τονίζοντας ότι «πρέπει να βρούμε θεσμικούς τρόπους ώστε να γνωρίζουν οι καταναλωτές και τις τιμές λιανικής. Λειτουργεί σήμερα το παρατηρητήριο τιμών στο διαδίκτυο, αλλά δεν επαρκεί». Ο ίδιος πιστεύει ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν μεγαλύτερες και ισχυρότερες μονάδες χονδρεμπορίου και λαϊκών αγορών, χωρίς όμως να έχουν μορφή ολιγοπωλίου. Με τον ίδιο τρόπο, κατά την εκτίμησή του, πρέπει να λειτουργήσει και το καταναλωτικό κίνημα με μια ισχυρή πανελλαδική ομοσπονδία και όχι με μικρές ενώσεις καταναλωτών, η οποία θα επιδιώκει με δράσεις το συμφέρον των καταναλωτών.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Κεντρικής Αγοράς υπογραμμίζει ότι «το κίνημα της πατάτας» μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα, εφόσον απαντήσει στο ερώτημα πώς μπορούν να μειωθούν οι τιμές.
ΠΑΤΑΤΟΠΑΡΑΓΩΓΟΙ Θα καταργήσουμε τους μεσάζοντες
Αποφασισμένοι να συνεχίσουν να λειτουργούν χωρίς τους χονδρέμπορους δηλώνουν οι πατατοπαραγωγοί ενώ παρουσιάζουν μικρότερες τιμές πώλησης. «Λευκόσαρκες πατάτες δεν υπάρχουν. Οι κιτρινόσαρκες πωλούνται σκούπα (χωρίς διαλογή) προς 10 λεπτά το κιλό και 15 με 17 λεπτά συσκευασμένες. Εμείς θα συνεχίσουμε να πουλάμε απευθείας στον κόσμο και του χρόνου. Η ζήτηση είναι μεγάλη και πάντα θα είμαστε στη διάθεση του κόσμου», περιγράφει στη «Μ» ο κ. Κωνσταντίνος Σάββαρος, πατατοπαραγωγός από την Άνω Βροντού. Ο ίδιος, συμφωνώντας με τους έμπορους, διαψεύδει ότι γίνεται υπερτιμολόγηση προϊόντων στο χωράφι. «Όσοι πούλησαν με 10 λεπτά, έκοψαν τιμολόγια με 10 λεπτά», υποστηρίζει ο κ. Σάββαρος. Ο ίδιος περιγράφει ότι το τελευταίο διάστημα, με την εξέλιξη του κινήματος της πατάτας, οι χονδρέμποροι ζητούν να αγοράσουν το προϊόν τους σε μεγαλύτερη τιμή και «ακαθάριστο». «Μου πήρε τηλέφωνο έμπορος και μου πρότεινε 20 λεπτά το κιλό για τη σκούπα ενώ τη δίναμε 10 λεπτά», λεει ο πατατέμπορος.
Στο χέρι των καταναλωτών η διαμόρφωση των τιμών
Το λεγόμενο «κίνημα της πατάτας» βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Μένει να δούμε αν πρόκειται για μόδα, για μία στιγμιαία εκτόνωση των καταναλωτών σε βάρος των μεσαζόντων ή αν θα αντέξει στο χρόνο, διαμορφώνοντας μία διαφορετική καταναλωτική συνείδηση ή και νέες συνεταιριστικές δομές. Αυτήν την «καυτή πατάτα» κρατάνε στα χέρια τους οι ενεργοί πολίτες...
Όταν πριν από δεκαπέντε ημέρες τα μέλη της Εθελοντικής Ομάδας Δράσης του νομού Πιερίας (ΕΟΔνΠ) αποφάσισαν να αναλάβουν την πρωτοβουλία να διαθέσουν πατάτες Νευροκοπίου σε τιμές παραγωγού, για να σπάσουν το φαύλο κύκλο των μεσαζόντων, που ευθύνονται για το «φούσκωμα» στις τιμές των ελληνικών αγροτικών προϊόντων, σίγουρα δεν περίμεναν ότι θα προκαλούσαν έναν μικρό κοινωνικό και πολιτικό σεισμό. Η διάθεση φθηνής πατάτας Νευροκοπίου και Βροντούς από τις αποθήκες των παραγωγών κατευθείαν στους καταναλωτές πήρε μορφή χιονοστιβάδας, αφού την πρωτοβουλία των ακτιβιστών της Κατερίνης έσπευσαν να μιμηθούν δήμοι και άλλοι φορείς σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Το «κίνημα της πατάτας» ξανοίγεται και σε άλλα αγροτικά προϊόντα, γεγονός που έχει θορυβήσει τους χονδρεμπόρους, οι οποίοι περνάνε στην αντεπίθεση. Όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ της "Μ", επιχειρούν να ακυρώσουν την προσπάθεια για φθηνά ελληνικά τρόφιμα. Πατατοπαραγωγοί του Νευροκοπίου αποκαλύπτουν ότι οι χονδρέμποροι, που μέχρι πρόσφατα αγόραζαν το προϊόν τους σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές ( σ.σ. προς 10 λεπτά το κιλό), τώρα τους προτείνουν να αγοράσουν το σύνολο της παραγωγής σε διπλάσια τιμή, με προφανή στόχο να ανακτήσουν τον έλεγχο στην αγορά.
Στην Αθήνα οι χονδρέμποροι άνοιξαν χθες τις πύλες της κεντρικής λαχαναγοράς στους ιδιώτες, για να αγοράσουν όσοι επιθυμούν προϊόντα σε τιμές και ποσότητες χονδρικής. Η πρωτοβουλία τους δεν βρήκε μεγάλη ανταπόκριση. Οι χονδρέμποροι της Θεσσαλονίκης δεν σκέφτονται να μιμηθούν τους συναδέλφους τους στην Αθήνα, αλλά δεν κρύβουν και την ενόχλησή τους για το «κίνημα της πατάτας».
Αναμενόμενη η αντίδραση
«Ήταν αναμενόμενο ότι θα αντιδρούσαν οι χονδρέμποροι», σχολίασε στη «Μ» ο Ηλίας Τσολακίδης της Εθελοντικής Ομάδας Δράσης του νομού Πιερίας και πρόσθεσε πως και «οι πολίτες όμως δεν έχουμε πει την τελευταία μας λέξη. Μπορούμε να αντιδράσουμε στην επίθεση των μεσαζόντων, χρησιμοποιώντας τα ίδια τους τα όπλα και μπορούμε να τους νικήσουμε». Για τον ίδιο ο στόχος της Ομάδας του να στηρίξουν τους πατατοπαραγωγούς του Νευροκοπίου, αλλά και να αντιληφθούν οι καταναλωτές το παιχνίδι της αισχροκέρδειας των μεσαζόντων επιτεύχθηκε.
Έρχεται και διανομή αλευριού
Σημειώνει ότι μετά τη δική τους δράση οι πατάτες στα σούπερ μάρκετ της Κατερίνης πωλούνται το πολύ προς 40 λεπτά το κιλό, όταν νωρίτερα δεν έβρισκες κάτω από 70 λεπτά, και εκτιμά ότι το ίδιο θα συμβεί και με τα άλλα ελληνικά προϊόντα που η ΕΟΔνΠ θα διανείμει σε τιμές παραγωγού. Όπως μας ενημέρωσε, από χθες άρχισαν οι παραγγελίες για αλεύρι από τους συνεταιρισμούς Δομοκού και Κιλκίς, οι οποίοι χρησιμοποιούν σιτάρι ελλήνων παραγωγών, και εκτιμά ότι οι παραγγελίες θα ξεπεράσουν τους 50 τόνους! Ο κ. Τσολακίδης θεωρεί απολύτως εφικτό η Ομάδα του να διοργανώνει δύο φορές το μήνα τη διανομή ενός ελληνικού αγροτικού προϊόντος σε τιμές παραγωγού και υπόσχεται ότι θα το προσπαθήσουν. Την ίδια ώρα οι φοιτητές της Γεωπονικής σχολής του ΑΠΘ επεκτείνουν την ερχόμενη Δευτέρα τη δράση τους για διανομή φθηνής πατάτας στο δήμο Καλαμαριάς, ενώ αύριο παραγωγοί του Νευροκοπίου θα πωλήσουν το προϊόν τους προς 25 λεπτά το κιλό στην Αρέθουσα του δήμου Βόλβης.
Μαρούλα Πλήκα
Και δήμοι στο παιχνίδι κατά των μεσαζόντων
Λαϊκά παντοπωλεία, για την απευθείας διάθεση προϊόντων από τους παραγωγούς στους καταναλωτές, φιλοδοξούν να στήσουν αρκετοί δήμοι, εμπνευσμένοι από το λεγόμενο «κίνημα της πατάτας». Ήδη οι δήμοι Νεάπολης - Συκεών και Αμπελοκήπων - Μενεμένης ήρθαν σε επαφή με παραγωγούς, μέσω των αγροτικών τους συνεταιρισμών, τους οποίους κάλεσαν σε συνεργασία προκειμένου να διαθέσουν προϊόντα όπως πατάτες, λάδι, αλεύρι, ρύζι, φακές και φασόλια.
Οι ποσότητες των προϊόντων που θα διατεθούν θα είναι ανάλογες των αναγκών που καταγράφονται στους δύο δήμους, οι οποίοι έχουν ήδη αποφασίσει να στηρίξουν αρχικά τις οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα. Η συγκέντρωση των προϊόντων θα γίνεται σε δημοτικούς χώρους, όπως τα δημαρχεία, με τη βοήθεια εθελοντών από δίκτυα κοινωνικής προστασίας που στήνονται αυτές τις μέρες. Στην κατεύθυνση αυτή στον δήμο Νεάπολης - Συκεών συγκροτήθηκε πενταμελής επιτροπή με επικεφαλής τον αντιδήμαρχο Κοινωνικής Πολιτικής Δημήτρη Απατσίδη, η οποία με έγγραφό της προς τους αγροτικούς συνεταιρισμούς ήρθε σε επαφή με παραγωγούς από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.
Θετική ανταπόκριση από αγρότες
Αρχικά επιλέχτηκαν ως προϊόντα οι πατάτες, το λάδι, το αλεύρι, το ρύζι, οι φακές και τα φασόλια, ενώ οι παραγωγοί φαίνεται ότι ανταποκρίνονται θετικά.
Σύμφωνα με τον κ. Απατσίδη, οι υπηρεσίες του δήμου συλλέγουν πληροφορίες από τους παραγωγούς, ενώ ταυτόχρονα μέσα από το δίκτυο των κοινωνικών υπηρεσιών ενημερώνουν τους πολίτες για τη συγκέντρωση παραγγελιών. Αυτοί θα προμηθεύονται τα προϊόντα, σε ημέρα που θα ορίζει ο δήμος, απευθείας από τους παραγωγούς, στην ποσότητα που επέλεξαν.
Ήδη εξασφαλίστηκε η προμήθεια πατάτας από το Νευροκόπι Δράμας και ρυζιού από τη Χαλάστρα, όλα σε πολύ ανταγωνιστικές τιμές, ενώ σήμερα φτάνει δείγμα ελαιόλαδου από τη Λακωνία. «Οι επαφές με παραγωγούς συνεχίζονται και για τα άλλα προϊόντα. Ο δήμος δίνει έμφαση στον έλεγχο ποιότητάς τους, ώστε να αποφευχθεί κάθε ενδεχόμενο νοθείας ή αλλοίωσης», τόνισε ο αντιδήμαρχος.
Στους Αμπελόκηπους
Από την πλευρά του και ο δήμος Αμπελοκήπων - Μενεμένης, θέλοντας να στηρίξει τα ελληνικά προϊόντα και όλους τους κατοίκους του, αποφάσισε να προβεί στην οργάνωση αγοράς προϊόντων -όπως ρύζι, φασόλια και πατάτες- σε τιμές παραγωγού. Για αυτό τον λόγο καλεί όσους επιθυμούν να αγοράσουν τέτοια προϊόντα να δηλώσουν τα στοιχεία τους για το είδος και την ποσότητα που θέλουν μέχρι τις 20 Μαρτίου. Οι ενδιαφερόμενοι πολίτες μπορούν να στείλουν τις παραγγελίες τους στο e-mail του δήμου: info@ampelokipi-menemeni.gr, καθώς και στα τηλέφωνα του δήμου: 2310-729618, 2310-729602 και 2310-729608, 2310-729600, 2310-729679 και 2310-729604.
Επίσης παραγγελίες μπορούν να γίνουν από τα δύο ΚΑΠΗ των Αμπελοκήπων και από τα άλλα δύο της Μενεμένης. Στη συνέχεια ο δήμος θα ειδοποιήσει όλους όσους κατέθεσαν έγκαιρα τις παραγγελίες τους για τη συγκεκριμένη ημέρα και ώρα παραλαβής των προϊόντων που δηλώνουν ότι επιθυμούν να αγοράσουν.
Φανή Σοβιτσλή
