Απορρίφθηκε αγωγή μονής που αξίωνε τη μισή Μεταμόρφωση Χαλκιδικής
.Του Κώστα Καντούρη
Δικαστική απόφαση παγώνει τις διεκδικήσεις μεγάλων εκτάσεων που εγείρουν μοναστήρια επικαλούμενα αυτοκρατορικά χρυσόβουλα και οθωμανικά φιρμάνια. Το Πολυμελές Πρωτοδικείο Πολυγύρου δικαίωσε τον πρώην δήμο Ορμύλιας έναντι των αξιώσεων της μονής Διονυσίου Αγίου Όρους, που διεκδικούσε έκταση 20.000 στρεμμάτων, εντός της οποίας βρίσκονταν η κεντρική πλατεία της Μεταμόρφωσης, το νεκροταφείο, κατασκηνώσεις, μέχρι και το σχολείο του χωριού.
Η δικαστική απόφαση, η οποία σύμφωνα με νομικούς ανοίγει τον δρόμο για να σταματήσουν οι “ιερές” διεκδικήσεις σε όλη την Ελλάδα, κινείται σε δύο βασικές κατευθύνσεις, σύμφωνα με τις οποίες η μονή Διονυσίου δεν είχε αποκτήσει την κυριότητα των συγκεκριμένων εκτάσεων επειδή επί οθωμανικής αυτοκρατορίας αποτελούσαν δημόσια γη, και κυρίως ότι, ακόμη και αν την είχε, η απόκτησή τους θα ήταν καταχρηστική επειδή δεν θα εξυπηρετούσε το κοινό συμφέρον παρά μόνο οικονομικά οφέλη του μοναστηριού.
“Είναι πρώτη φορά που εκδίδεται απόφαση σε βάρος μοναστηριού. Μέσα στις διεκδικούμενες εκτάσεις υπάρχει το σχολείο, μέρος της κεντρικής πλατείας, το δημοτικό περίπτερο, το γήπεδο και το νεκροταφείο”, δήλωσε στη “ΜτΚ” ο δήμαρχος του πρώην δήμου Ορμύλιας και σημερινός δημοτικός σύμβουλος Πολυγύρου Δημήτρης Σταμούδης.
Με την απόφαση χαρακτηρίζονται “κοινοτικές ιδιοκτησίες” 31 ακίνητα έκτασης περίπου 1.500 στρεμμάτων, έκταση περίπου 9.000 στρεμμάτων, δρόμοι 312 τετραγωνικών μέτρων, αλλά και δάσος περίπου 8.000 στρεμμάτων. “Η μονή δεν κατέστη κυρία αυτών, καθώς αυτά περιήλθαν στην κυριότητα της κοινότητας Μεταμόρφωσης, δικαιοπαρόχου του δήμου Ορμύλιας, και πρέπει η κρινόμενη αγωγή ως προς τα ακίνητα αυτά να απορριφθεί ως κατ’ ουσίαν αβάσιμη”, αναφέρεται στη δικαστική απόφαση. “Ακόμη και με την ακριβή έκταση των ακινήτων υπάρχει πρόβλημα, καθώς υπάρχουν διαφορετικές μετρήσεις”, παρατήρησε ο κ. Σταμούδης.
Το σκεπτικό του Πολυμελούς Δικαστηρίου Πολυγύρου διαφέρει από την απόφαση για τις διεκδικήσεις της μονής Βατοπεδίου, στην οποία αναγνωρίζονται οι αυτοκρατορικοί τίτλοι. Γίνεται εκτενής αναφορά στο καθεστώς που επικράτησε στο Βυζάντιο και τονίζεται πως οι εκπρόσωποι της μονής υποστηρίζουν ότι οι εκτάσεις του μετοχιού Βόζενα δωρίστηκαν με χρυσόβουλα του αυτοκράτορα Παλαιολόγου. “Τα παραπάνω χρυσόβουλα δεν προσκομίστηκαν, ενώ από το προσκομισθέν από τη μονή αντίγραφο από παλαιό αντίγραφο, εξαχθέν κατά το χριστιανικό έτος 1828, της μερίδας της στο κτηματολογικό γραφείο Κωνσταντινουπόλεως δεν αποδεικνύεται ότι αφορά τα συγκεκριμένα ακίνητα”, επισημαίνεται στην απόφαση.
“Η κρίση του δικαστηρίου έχει δύο πολύ σοβαρές κατευθύνσεις”, σχολίασε ο συνήγορος του πρώην δήμου Ορμύλιας Φιντίας Βελλίκης. “Δεν αποδίδεται η κυριότητα με βάση τα χρυσόβουλα και χαρακτηρίζεται καταχρηστική η άσκηση του δικαιώματος από το μοναστήρι, επειδή επί δεκαετίες οι κάτοικοι χρησιμοποιούν αυτά τα κτήματα”. Χαρακτηριστικό είναι άλλωστε το σχετικό απόσπασμα της απόφασης, στο οποίο υπογραμμίζεται πως οι εκτάσεις “αποτελούσαν δημόσιες γαίες, οι οποίες χρησιμοποιούνταν ανέκαθεν, με παραχώρηση από τις οθωμανικές αρχές, από την ολότητα των κατοίκων της Μεταμόρφωσης και όλων των γειτονικών χωριών, δικαίωμα το οποίο έχει κατοχυρωθεί ως απαράγραπτο με το άρθρο 102 περί γαιών νόμου”.
“Ακίνητα και εκτάσεις ζωτικής σημασίας για τους κατοίκους”
“Τα τεμάχια αυτά για τους κατοίκους της Μεταμόρφωσης είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση, γεωργοκτηνοτροφική και κοινωνικοπολιτισμική, από την ήσσονος σημασία οικονομική μόνο ωφέλεια που θα επιφέρουν στην ενάγουσα ιερά μονή”. Νομικοί χαρακτηρίζουν το συγκεκριμένο σκεπτικό του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πολυγύρου σημείο-κλειδί για το πάγωμα και άλλων “ιερών” διεκδικήσεων που προβάλλουν τα μοναστήρια. Το δικαστήριο κάνει δεκτό τον ισχυρισμό πως, ακόμη και σε περίπτωση κυριότητας της μονής, η οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση απορρίπτεται, η επί δεκαετίες χρήση των εκτάσεων από κατοίκους της περιοχής εγείρει δικαιώματα χρησικτησίας. Αυτός ήταν ο λόγος που έγινε δεκτή η ένσταση καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος που προβλήθηκε από την πλευρά των εκπροσώπων του πρώην δήμου Ορμύλιας.
“Οι κάτοικοι τα χρησιμοποιούσαν για τον προορισμό τους είτε για βόσκηση των κοπαδιών τους, προκειμένου να αναπτυχθεί η κτηνοτροφία, είτε για καλλιέργειες, είτε για άρδευση, ακόμη και για νεκροταφείο του χωριού”, υπογραμμίζεται στην απόφαση. Σημαντικό θεωρείται το γεγονός ότι με την πρωτόδικη απόφαση του Πρωτοδικείου Πολυγύρου ανατρέπεται απόφαση που εκδόθηκε από τον Άρειο Πάγο το 1970. Συγκεκριμένα, το 1966 το Πολυμελές Δικαστήριο Πολυγύρου αναγνώρισε στο μοναστήρι την κυριότητα εκτάσεων περίπου 8.000 στρεμμάτων, μεταξύ των οποίων και τα επίδικα ακίνητα. Παρά τις προσφυγές στο εφετείο το 1968 και την αίτηση αναίρεσης στον Αρειο Πάγο, η υπόθεση δεν είχε καμία τύχη για την τοπική κοινωνία.
