30ή επιστημονική συνάντηση για το αρχαιολογικό έργο σε Μακεδονία και Θράκη
Ένας υπόγειος λαξευτός χώρος που αποτελούσε τμήμα ιερού αφιερωμένου στη λατρεία της Αθηνάς Εργάνης στην Πυλαία αλλά και ευρήματα στην καρδιά της πόλης, τα οποία σκιαγραφούν την πολεοδομική οργάνωση της Θεσσαλονίκης από την ύστερη αρχαιότητα έως και τους βυζαντινούς χρόνους, είναι μερικοί μόνο από τους πολύτιμους θησαυρούς που ήρθαν στο φως στη διάρκεια του 2016 στο πλαίσιο της κατασκευής του μετρό.
Στο “Αμαξοστάσιο” της βασικής γραμμής του μετρό στην Πυλαία στην ευρύτερη περιοχή του μακεδονικού τάφου του Φοίνικα, το προκασσάνδρειο πόλισμα του 4ου αι. π.Χ. που ανακαλύφθηκε το 2012, έκρυβε άλλο ένα σπουδαίο “μυστικό”. Στη διάρκεια της θερινής ανασκαφικής περιόδου εντοπίστηκε εκεί υπόγεια λαξευτή κατασκευή με θολωτή οροφή, η πρόσβαση στην οποία εξασφαλιζόταν με κλίμακα. Από το εσωτερικό του περισυλλέχτηκε κεραμική και διάφορα μικροευρήματα όπως ερυθρόμορφο όστρακο, τμήματα κεράμων, χάλκινα νομίσματα του Φιλίππου Β’ και Αλεξάνδρου Γ’, αμφορείς, υδρίες κ.ά. Το σύνολο των ευρημάτων αυτών σε συνδυασμό με τα εργαστηριακά κατάλοιπα και την ύφανση στην επεξεργασία της πορφύρας και τη βαφή υφασμάτων ενισχύουν τη θέση των αρχαιολόγων για τη λατρευτική χρήση του χώρου και οδηγούν με σχετική ασφάλεια στην ταύτισή του με το ιερό της προκασσάνδρειας πόλης, αφιερωμένο στην Αθηνά Εργάνη.
Μια οργανωμένη αγορά
Εξάλλου, στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της πόλης, στο σταθμό της Αγίας Σοφίας, η επαλληλία των οικοδομημάτων εντός ενός διευρυμένου χρονολογικά ορίζοντα που κυμαίνεται από τα χρόνια της ύστερης αρχαιότητας μέχρι και τη βυζαντινή εποχή είναι ενδεικτική για τη διαχρονία της δημόσιας ζωής της πόλης. Στο κομβικό σημείο της διασταύρωσης του decumanus maximus (οδός Εγνατία) με τον cardo στο ύψος της οδού Αγίας Σοφίας, πάνω στον άξονα δύο σημαντικών παλαιοχριστιανικών μνημείων της βασιλικής της Αχειροποιήτου και της επισκοπικής βασιλικής στη θέση του ναού της Αγίας Σοφίας, διαμορφώνονταν, αντίστοιχα, βόρεια και νότια της κεντρικής οριζόντιας αρτηρίας κιονοστήρικτες ημικυκλικές στοές, που όριζαν μαρμαρόστρωτες πλατείες. Από τα αρχιτεκτονικά αυτά σύνολα βρέθηκαν τμήματα των τοίχων των στοών, σποραδικά βάσεις κιόνων πάνω στους στυλοβάτες και λιθολογημένες οι μαρμάρινες πλάκες των δαπέδων. Οι μνημειακές αυτές διαμορφώσεις του δημόσιου χώρου, ενταγμένες σε μεγάλα οικοδομικά προγράμματα, ανάγονται στον 5ο – 6ο αι., με διάρκεια χρήσης τουλάχιστον μέχρι και τον 9ο αι. Στους βυζαντινούς χρόνους πάνω στα ερείπια της πλατείας και των οικοδομημάτων της κτίζονται καταστήματα και εργαστήρια που ανοίγονται προς τη λεωφόρο. Τα αρχαιολογικά ευρήματα οδηγούν στη λειτουργία οργανωμένης αγοράς με βιοτεχνική παραγωγή και πώληση, κυρίως έργων μικροτεχνίας.
Από τα ανατολικά προς τα δυτικά
Το αρχαιολογικό έργο στο πλαίσιο της κατασκευής του μητροπολιτικού σιδηροδρόμου της Θεσσαλονίκης, το οποίο διενεργείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, δεν σταμάτησε όμως μόνο εδώ το 2016. Η ανασκαφική έρευνα αναπτύχθηκε στην εντός κι εκτός των τειχών πόλη, ακολουθώντας από ανατολικά προς τα δυτικά, από το “Αμαξοστάσιο” Πυλαίας έως και το σταθμό Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός. Το σύνολο των αρχαιοτήτων που προέκυψαν συμπληρώνουν τη γνώση μας για τη Θεσσαλονίκη από την ίδρυσή της (από τον Κάσσανδρο) μέχρι το μετασχηματισμό της σε μία σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη.
Η έρευνα των νεκροταφείων, ανατολικό και δυτικό, στο πλαίσιο της κατασκευής των εισόδων στους σταθμούς “Σιντριβάνι” και “Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός” εμπλούτισε τη γνώση μας για τη διάρκεια χρήσης τους ήδη από τον 4ο αιώνα π.Χ. μέχρι και τον 7ο αιώνα μ.Χ., με ποικιλία ταφικών κατασκευών και πρακτικών, ενώ ο πλούτος των ευρημάτων δηλώνει την οικονομική ευμάρεια των κατοίκων της πόλης και την πολυτελή διαβίωσή τους.
Λίγα μόλις μέτρα έξω από τη Χρυσή Πύλη και τα δυτικά τείχη, η ανασκαφή στις εισόδους του σταθμού Πλατείας Δημοκρατίας απέδωσε, αν και αποσπασματικά, στοιχεία της χωροταξικής εξέλιξης της περιοχής στην είσοδο της πόλης. Λιθόστρωτο του 15ου – 16ου αι., στη χάραξη περίπου της σημερινής 28ης Οκτωβρίου, σφράγισε νεκροταφείο με λακκοειδείς ταφές βυζαντινών χρόνων, οι οποίες ανοίχθηκαν σε προγενέστερα χωμάτινα και χαλικόστρωτα καταστρώματα. Τα κτιριακά κατάλοιπα που εντοπίστηκαν ανήκουν σε κτίσματα αποθηκευτικού και εργαστηριακού χαρακτήρα πρωτοβυζαντινών χρόνων, τα οποία οργανώνονταν εκατέρωθεν του δρόμου, στο ύψος της σημερινής οδού Μοναστηρίου, που οδηγούσε από την ύπαιθρο χώρα στην πόλη.
Η ανακοίνωση για τα ευρήματα στο μετρό Θεσσαλονίκης στη διάρκεια του 2016 έγινε χθες στο πλαίσιο της 30ής επιστημονικής ςυνάντησης για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη από τους υπεύθυνους αρχαιολόγους Ιωάννη Κανονίδη, Κρινώ Κωνσταντινίδου, Ελένη Λαμπροθανάση, Σουλτάνα Πρωτοψάλτη, Σταυρούλα Τζεβρένη.
Το συνέδριο που ολοκληρώνεται σήμερα το μεσημέρι είχε φέτος επετειακό και πανηγυρικό χαρακτήρα με τις περισσότερες από τις εισηγήσεις του να κινούνται κυρίως σε απολογιστικό πνεύμα.
Συντάκτης: Κυριακή Τσολάκη
Πηγή: makthes.gr
