Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Αβραμίδης
Κάθε 300 μέτρα υπάρχει εγκάρσια σήραγγα που συνδέει τους δύο κλάδους κατεύθυνσης.
Η κυκλοφορία στις σήραγγες ελέγχεται από 300 κάμερες.
Η έξοδος κινδύνου για τους πεζούς θυμίζει πολεμικό καταφύγιο.
Οδηγήσαμε με χαμηλή ταχύτητα. Βαθιά στα έγκατα του βουνού επικρατεί εκκωφαντική ησυχία. Σε λίγο θα σκεπάσει τη μύτη μας μια ελαφριά μυρωδιά μπογιάς. Ενα τεχνικό συνεργείο καλύπτει με ειδικό χρώμα το εσωτερικό κοίλωμα της μεγαλύτερης οδικής σήραγγας των Βαλκανίων. Εχει μήκος 6 χιλιόμετρα και είναι το πιο εντυπωσιακό τμήμα του άξονα για την παράκαμψη της κοιλάδας των Τεμπών. Είναι οι τελευταίες «πινελιές» στην κατασκευή των τριών δίδυμων σηράγγων σε Τέμπη και Πλαταμώνα, καθώς το έργο αναμένεται να δοθεί στην κυκλοφορία στα τέλη Μαρτίου. Με την ολοκλήρωση του πιο «καταραμένου» οδικού τμήματος της Ελλάδας, η διαδρομή Αθήνα-Θεσσαλονίκη με το αυτοκίνητο μειώνεται έως και κατά 30 λεπτά.
Οδηγούμε προσεκτικά, συνοδευόμενοι από ανθρώπους της κοινοπραξίας, κάτω από τα κίτρινα φώτα στην καρδιά του ορεινού όγκου. Η πρόοδος των εργασιών στις τρεις σήραγγες –μήκους 2,6 και 2,7 χιλιομέτρων αντίστοιχα– ξεπερνά το 98%, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη η τοποθέτηση των ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων, πριν ξεκινήσει η τελική διαδικασία δοκιμών και ελέγχων. Σε πολλά σημεία οι πίνακες φωτεινής σηματοδότησης και μηνυμάτων πληροφόρησης είναι ακόμη καλυμμένοι με νάιλον. Κάθε 300 μέτρα υπάρχει εγκάρσια σήραγγα που συνδέει τους δύο κλάδους κατεύθυνσης, κάτι σαν πολεμικό καταφύγιο θωρακισμένο με αδιαπέραστο σκυρόδεμα. Στις εισόδους των μεγάλων τούνελ γυρίζουν αργά τεράστιες τουρμπίνες εξαερισμού. Ειδικά στο μεγάλο τούνελ των 6 χιλιομέτρων έχουν κατασκευαστεί δύο κατακόρυφα φρεάτια, που καταλήγουν ψηλά στον καθαρό αέρα στις πλαγιές του Κισσάβου, και μία οριζόντια σήραγγα απαγωγής του καπνού σε περίπτωση ατυχήματος με φωτιά.
Οι αριθμοί που περιγράφουν το έργο είναι εντυπωσιακοί: Αφαιρέθηκαν με μηχανικά μέσα ή ελεγχόμενες εκρήξεις περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα χώματος και πέτρας, ενώ για την τελική επένδυση των σηράγγων χρησιμοποιήθηκαν 400.000 κυβικά μέτρα σκυροδέματος, περίπου όσο απαιτείται για την κατασκευή 2.500 μέσων μονοκατοικιών.
Μιλώντας στο «Κ» ο CEO της «Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου», Δημήτριος Γκατσώνης, σημειώνει ότι η μεγαλύτερη πρόκληση κατασκευαστικά ήταν η σήραγγα Τ2 των 6 χιλιομέτρων. «Εξαιτίας του μεγάλου μήκους, ήμασταν υποχρεωμένοι να συνδυάσουμε όλες τις φάσεις των εργασιών, δηλαδή να γίνονται εκσκαφές και στα δύο μέτωπα κάθε κλάδου και συγχρόνως να εκτελούνται εργασίες υδατοστεγάνωσης πιο πίσω, αλλά και εργασίες τελικής επένδυσης ακόμα πιο πίσω», εξηγεί. «Επιπλέον, λόγω του ότι η σήραγγα Τ2 διασχίζει μια δύσβατη περιοχή, η οποία ανήκει και στο δίκτυο Natura της Κοιλάδας των Τεμπών, ήταν απαγορευμένη η εκτέλεση πολλών διερευνητικών γεωτρήσεων, έτσι ώστε να μπορέσουμε να έχουμε μια σχετικά ακριβή πρόβλεψη γι’ αυτό που θα συναντούσαμε από πλευράς γεωλογίας. Πάντως, η ποιότητα κατασκευής του έργου υπήρξε εξαιρετική και συγκαταλέγεται στο 5%-10% των καλύτερων κατασκευών στον κόσμο, σύμφωνα με Αμερικανούς τεχνικούς συμβούλους». Συνολικά απασχολήθηκαν άμεσα περίπου 1.000 άτομα διάφορων ειδικοτήτων, ενώ έμμεσα δημιουργήθηκαν τουλάχιστον άλλες 3.000 θέσεις εργασίας.
Καθυστέρηση και αποζημιώσεις
Εκτός από τις τεχνικές προκλήσεις, ωστόσο, έπρεπε να ξεπεραστούν και σοβαρά ζητήματα, που προκάλεσαν την καθυστέρηση της ολοκλήρωσης του έργου για τουλάχιστον έξι χρόνια. Η παράκαμψη των Τεμπών αποτελεί τμήμα του οδικού άξονα Μαλιακός-Κλειδί, έργου προϋπολογισμού 1,1 δισ. ευρώ που χρηματοδοτήθηκε από εθνικά και κοινοτικά κεφάλαια. Η κατασκευή ανατέθηκε το 2007 και με βάση τις αρχικές συμβάσεις έπρεπε να είχε παραδοθεί το 2011. Το έργο πάγωσε επί σχεδόν τρία χρόνια, μεταξύ άλλων λόγω της κρίσης και της αδυναμίας των τραπεζών να καταβάλουν τα προβλεπόμενα δάνεια.
Εστω και σήμερα, η ολοκλήρωση των σηράγγων στα Τέμπη σηματοδοτεί την ιστορική σύνδεση με αυτοκινητόδρομο της Αθήνας με τη Θεσσαλονίκη, προσπάθεια που είχε ξεκινήσει τη δεκαετία του ’70. Ο υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων Χρήστος Σπίρτζης, που επισκέφτηκε στις αρχές του μήνα τα Τέμπη, το περιέγραψε πολύ γλαφυρά: «Γίνεται προσπάθεια και πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε στο τέλος Μαρτίου να έχουν ολοκληρωθεί και οι υπολειπόμενες εργασίες, ώστε να πραγματοποιηθεί αυτό το όνειρο των γονιών και των παππούδων μας, ο αυτοκινητόδρομος Αθήνας-Θεσσαλονίκης».
Θέσαμε το ζήτημα των καθυστερήσεων στον CEO της «Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου», Δ. Γκατσώνη. «Υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση στην ολοκλήρωση κύριων και συμπληρωματικών απαλλοτριώσεων. Αλλοι λόγοι ήταν η μη έγκαιρη μετακίνηση δικτύων κοινής ωφελείας, οι εκτενείς αρχαιολογικές έρευνες με σημαντικά ευρήματα και οι χρονοβόρες διαπραγματεύσεις με τον ΟΣΕ», σημειώνει. Ο ίδιος σήμερα παραδέχεται ότι το έργο κινδύνευσε να μην ολοκληρωθεί: «Υπήρξε αναστολή της χρηματοδότησης το 2010 εν μέσω οικονομικής κρίσης και διακοπή της κατασκευής το καλοκαίρι του 2011 για δυόμισι έτη, έως την επιτυχή αναδιάρθρωση του έργου τον Δεκέμβριο του 2013, όπως επίσης διακοπή χρηματοδότησης το καλοκαίρι του 2015».
Στις 31 Ιανουαρίου 2017 η «Καθημερινή» αποκάλυψε τη συμφωνία του υπουργείου και της «Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου» (Hochtief 35%, Ακτωρ 20%, J&P Αβαξ 16,5%, Vinci 13,75%, ΑΕΓΕΚ 10%, Αθηνά 5%), προκειμένου η κοινοπραξία να συναινέσει στην ολοκλήρωση των σηράγγων στα Τέμπη και στον Πλαταμώνα έως το τέλος Μαρτίου. Η συμφωνία φέρεται να προβλέπει την καταβολή αποζημίωσης 41,9 εκατ. ευρώ και μια σειρά επιπλέον αναθέσεων μελετών έργου. Αυτό συνέβη ώστε να παραδοθεί εγκαίρως ο αυτοκινητόδρομος και ενδεχομένως να μην αναζητηθεί επιστροφή κονδυλίων του ΕΣΠΑ. Αξίζει να σημειωθεί ότι απόφαση της διαιτησίας παρείχε τη νομική κάλυψη στην κοινοπραξία για παράταση έως το καλοκαίρι του 2018.
Κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στα Τέμπη ο κ. Σπίρτζης ρωτήθηκε αν ο προϋπολογισμός του έργου αυξήθηκε λόγω πριμ επιτάχυνσης που ζητήθηκε από την ανάδοχο: «Ζητήθηκε από την παραχωρησιούχο ποσό 12 εκατ. ευρώ για πριμ επιτάχυνσης. Στη συμφωνία που κάναμε δεν δόθηκε ούτε ένα ευρώ. Το έργο είχε προχωρήσει πάρα πολύ και δεν υπήρχε κανένας λόγος να δοθεί πριμ επιτάχυνσης, παρά τις απαιτήσεις», δήλωσε. Ωστόσο, για τις οικονομικές διεκδικήσεις κατασκευαστή-παραχωρησιούχου ο υπουργός επισήμανε: «Υπήρχαν ειλημμένες αποφάσεις διοικητικών δικαστηρίων, έγινε διαπραγμάτευση και εξοικονομήθηκαν περίπου 36 εκατ. ευρώ».
Η τιμη των διόδιων
Η λειτουργία των σηράγγων σε Τέμπη και Πλαταμώνα φέρνει μεταβολές και στον χάρτη των διοδίων. «Πριν μιλήσουμε για αναπροσαρμογή τιμών διοδίων, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι μετά την ολοκλήρωση του έργου μήκους 25 χλμ. και την παράδοσή του στην κυκλοφορία, θα λειτουργεί ένας αξιόπιστος και άνετος αυτοκινητόδρομος με μια ταχεία και ασφαλή παράκαμψη της κοιλάδας των Τεμπών και των στροφών του Παντελεήμονα με τρεις σύγχρονες δίδυμες σήραγγες ευρωπαϊκών προδιαγραφών, προσφέροντας μια εντελώς διαφορετική εμπειρία ταξιδιού», σημειώνει ο CEO της «Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου», Δ. Γκατσώνης. «Σε ό,τι αφορά τα διόδια, σήμερα ένας οδηγός ΙΧ για να διανύσει όλο το μήκος του Αυτοκινητόδρομου Αιγαίου (230 χλμ.) πληρώνει 14,80 ευρώ για διόδια, όταν δε παραδοθούν τα νέα τμήματα στην κυκλοφορία, η ίδια διαδρομή θα κοστίζει 15,20 ευρώ με τα σημερινά δεδομένα. Με τη χρήση του ηλεκτρονικού πομποδέκτη e-way το κόστος είναι περίπου 10% χαμηλότερο, ο δε συχνός χρήστης επωφελείται επιπλέον έκπτωσης έως και 60% σε τοπικές μετακινήσεις», προσθέτει ο ίδιος.
Πιο αναλυτικά, η αύξηση στην τιμή των διοδίων θα μοιραστεί στους σταθμούς Λεπτοκαρυάς και Μακρυχωρίου. Η διέλευση των βαρέων φορτηγών και των μεγάλων οχημάτων θα γίνεται υποχρεωτικά από τις σήραγγες. Στη νότια είσοδο της κοιλάδας των Τεμπών θα επαναλειτουργήσει ο σταθμός διοδίων (με μείωση 35%) για όσους δεν επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν το καινούργιο τμήμα. Τα διόδια Πυργετού θα καταργηθούν, ενώ στον σταθμό διοδίων Τεμπών οι κάτοικοι του ομώνυμου δήμου θα έχουν για τρία χρόνια δωρεάν διέλευση.
«Η Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου υλοποιεί ένα από τα μεγαλύτερα εθνικά έργα, το οποίο αντιστοιχεί περίπου στο 0,8% του ετήσιου ΑΕΠ», λέει ο κ. Γκατσώνης. «Οι σύγχρονοι αυτοκινητόδρομοι είναι ταυτισμένοι με την ανάπτυξη των περιοχών απ’ όπου διέρχονται, συνδέουν προορισμούς και διευκολύνουν τις μεταφορές. Συντομεύουν και παρέχουν ασφάλεια και ποιότητα στις μετακινήσεις».
Το έργο σε αριθμούς
3 δίδυμες σήραγγες, μήκους 2, 6 και 2,7 χλμ., με τα εξής χαρακτηριστικά:
- 2 κλάδοι, ένας για κάθε κατεύθυνση κυκλοφορίας
- 14,8 μ. η διάμετρος του κλάδου, με 2 λωρίδες κυκλοφορίας και 1 έκτακτης ανάγκης
- 10,5 μ. πλάτος οδοστρώματος
- Κάθε 900 μέτρα υπάρχει εγκάρσια σήραγγα που συνδέει τους δύο κλάδους για τα οχήματα έκτακτης ανάγκης
- Κάθε 300 μέτρα υπάρχει εγκάρσια σήραγγα που συνδέει τους δύο κλάδους για τη διαφυγή πεζών
- 2.500.000 κυβικά μέτρα ο όγκος των εργασιών εκσκαφής
- 150.000 κυβικά μέτρα σκυροδέματος για την προσωρινή υποστήριξη των σηράγγων
- 400.000 κυβικά μέτρα σκυροδέματος για την τελική επένδυση των σηράγγων – όσο περίπου απαιτείται για την κατασκευή 2.500 μονοκατοικιών.
ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΚΟΥΜΑΚΑΣ
Πηγή: kathimerini.gr
