Σε λειτουργική κατάσταση είναι πλέον το νέο και αναβαθμισμένο Ligo, συντομογραφία για το παρατηρητήριο παρεμβολών βαρύτητας που προσπαθεί να καταγράψει τις αναδιπλώσεις του χωροχρόνου που προκαλούν κατακλυσμιαία κοσμικά γεγονότα όπως η έκρηξη υπερκαινοφανών αστέρων, η η περιστροφή άστρων νετρονίων, ή η σύγκρουση μαύρων τρυπών ή/και αστέρων νετρονίων.
Οι εγκαταστάσεις του βρίσκονται σε δύο σημεία στις ΗΠΑ, ένα στο Λίβινγκστον της Λουιζιάνα και ένα στο Χανφορντ της Ουάσιγκτον. To σημαντικότερο τμήμα τους είναι τα διπλά τούνελ μήκους 4 χλμ., στα οποία ταξιδεύει, αφού χωριστεί στα δύο, μία ακτίνα λέιζερ, πριν επανενωθεί στη συνέχεια.
Σε «κανονικές συνθήκες» το αποτέλεσμα στο τέλος της διαδρομής δεν διαφέρει από την αρχική ακτίνα. Οταν όμως παρεμβληθεί ένα βαρυτικό κύμα, παρουσιάζονται αλλοιώσεις που καταγράφουν οι επιστήμονες.
«Οταν φτάνουν στην γη [τα βαρυτικά κύματα] αλλοιώνουν το χωροχρόνο και ειδικά τον διαχωρισμό της ακτίνας ... σε απόσταση 4 χλμ. ένα αξιόλογο βαρυτικό κύμα δημιουργεί αλλοιώσεις μικρότερες του χιλιοστού του μεγέθους του πυρήνα ενός ατόμου», όπως σημειώνουν οι επιστήμονες, αλλά αυτό είναι αρκετό για να δημιουργηθεί ένα παρατηρήσιμο μοτίβο, το οποίο αποκαλύπτει στοιχεία για την φύση και την πηγή του κύματος.
Η πρώτη εκδοχή του Ligo δεν κατάφερε να τεκμηριώσει αυτές τις αναδιπλώσεις, τα βαρυτικά κύματα, κατά τη λειτουργία του από το 2001 ως το 2010.
Επί τέσσερα χρόνια οι επιστήμονες σχεδίασαν και κατασκεύασαν έναν πιο ακριβή αισθητήρα, ο οποίος μπήκε για πρώτη φορά σε λειτουργική κατάσταση τον περασμένο Ιούνιο και πλέον ετοιμάζεται να «σαρώσει» τον ουρανό από το επόμενο Καλοκαίρι.
Τα βαρυτικά κύματα ή οι αναδιπλώσεις στο χωροχρόνο θεωρείται ότι συμπεριφέρονται όπως τα κύματα του ήχου μετά από ένα σεισμό, κινούμενα μέσα στο σύμπαν.
Το αναβαθμισμένο Ligo εκτιμάται ότι έχει σήμερα τη δυνατότητα να καταγράψει τον απόηχο γεγονότων από μαύρες τρύπες και αστέρες νετρονίων ως 27 μεγκαπαρσέκ ή 88 εκατ. έτη φωτός μακριά.
«Ο στόχος μας είναι να φτάσουμε τα 200 μεγκαπαρσέκ... επίδοση δεκαπλάσια του παλιού αισθητήρα», σύμφωνα με τον Αντρέας Φρέιζε του πανεπιστημίου του Μπίρμπιγχαμ. Στην πράξη, αυτό σημαίνει χιλιαπλάσιο χώρο του παρατηρήσιμου σύμπαντος σε σχέση με το πρώτο Ligo.
Η επιτυχία της νέας προσπάθειας μπορεί να χρειαστεί αρκετό καιρό για να τεκμηριωθεί, όπως δείχνει και η αποτυχία του προκατόχου του Ligo.
Η πιο απαισιόδοξη πρόβλεψη θέλει το Ligo να αποδίδει «μία παρατήρηση ανά πενταετία ... άλλες πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις αναμένουν αρκετά γεγονότα ετησίως και υπάρχουν και αισιόδοξοι που αναμένουν εκατό ή και χίλιες. Απλώς δεν ξέρουμε», σημειώνει ο Αλμπέρτο Βέκιο, του ίδιου πανεπιστημίου.
Ποιο είναι όμως το αναμενόμενο όφελος; «Υπάρχουν δύο τομείς. Ο ένας είναι η επιβεβαίωση της βαρυτικής θεωρίας, αλλά νομίζω ότι ο πιο ενδιαφέρον είναι η αστρονομία. Αγγίζουμε το άγνωστο εδώ και ένα νέο σήμα μπορεί να πει σε πολλούς αστρονόμους ότι κάνουν λάθος σε κάτι. Αυτό κυνηγάμε», τόνισε ο Φρέιζε.
"Εθνος"
