Αν και η περίφημη φράση του Ιταλού στοχαστή και φιλοσόφου Ουμπέρτο Eκο πως τον «Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις» έχει χαραχτεί βαθιά μέσα μας, συνταρακτικά γεγονότα έχουν συμβεί και εξακολουθούν να συμβαίνουν τον τελευταίο μήνα του καλοκαιριού.
Hταν Αύγουστος του 1911, όταν ολόκληρη η Γαλλία θα συνταρασσόταν από ένα γεγονός που μοιάζει σήμερα με σενάριο χολιγουντιανής ταινίας.
Το πιο αινιγματικό πρόσωπο στην ιστορία της Τέχνης για πάνω από μισή χιλιετηρίδα, η περίφημη «Μόνα Λίζα» του Λεονάρντο Ντα Βίντσι θα εξαφανιζόταν από τη θέση της στο Λούβρο, 103 χρόνια πριν, στις 21 Αυγούστου. Σαν σήμερα, το μεσημέρι της 22η Αυγούστου, ο Λουί Μπερού, ένας πλανόδιος ζωγράφος που πουλούσε αντίγραφα του διάσημου πορτρέτου, θα ανακάλυπτε πως ο αγαπημένος του πίνακας είχε κάνει φτερά από τη θέση που βρισκόταν από το 1804.
Αμέσως σήμανε συναγερμός, οι πόρτες του Μουσείου αλλά και τα σύνορα της Γαλλίας σφραγίστηκαν ενώ η αστυνομία με επικεφαλής τον επιθεωρητή Λουί Λεπέν ξεκίνησε να ερευνά τη σοβαρότερη υπόθεση κλοπής έργου τέχνης.
Η Μόνα Λίζα στο μουσείο «Ουφίτσι» της Φλωρεντίας όπου φιλοξενήθηκε για μόλις μία εβδομάδα το φθινόπωρο του 1913, λίγο πριν επιστραφεί για πάντα στο Λούβρο.
Τις επόμενες μέρες το θέμα θα γινόταν πρωτοσέλιδο στις μεγαλύτερες εφημερίδες του κόσμου ενώ ο διευθυντής του Λούβρου Τεοφίλ Ομόλ που πριν από λίγους μήνες κόμπαζε ότι κανείς δεν μπορεί να κλέψει τη Μόνα Λίζα από το Μουσείο του, τέθηκε σε διαθεσιμότητα από τη γαλλική κυβέρνηση.
Οι θεωρίες συνωμοσίας πίσω από την κλοπή της Τζοκόντα ήταν σχεδόν όσες κυκλοφορούν και για το μυστικό που κρύβεται πίσω από το περίφημο χαμόγελό της: Οι Παριζιάνοι πίστευαν ότι πίσω από τη θρασύτατη κλοπή βρισκόταν κάποιος Αμερικανός μεγιστάνας ή πως ήταν έργο της Γερμανίας, που ήθελε να δυσφημήσει τη μεγάλη της αντίπαλο, ενώ οι αρχές δεν άργησαν να στραφούν στους κατώτερους υπάλληλους του Μουσείου και στους νεαρούς καλλιτέχνες της αβάν-γκαρντ, που μιλούσαν ανοιχτά εναντίον της παραδοσιακής τέχνης.
Κατά τη διάρκεια της δίκης του ο Περούτζια αποκάλυψε πως μεταμφιέστηκε σε συντηρητή έργων Τέχνης και έκρυψε τη Μόνα Λίζα κάτω από τη φόρμα του
Ομως η γαλλική αστυνομία, υπό την πίεση και της κοινής γνώμης που αποζητούσε τον ένοχο, θα περάσει σε δύο συλλήψεις που θα μείνουν στην ιστορία: 7 Σεπτεμβρίου 1911, η αστυνομία ανακοινώνει τη σύλληψη του πασίγνωστου Γαλλοπολωνού ποιητή Γκιγιόμ Απολινέρ και του ανερχόμενου Ισπανού ζωγράφου Πάμπλο Πικάσο, ως υπόπτων για την κλοπή.
Ο Πικάσο αφέθηκε ελεύθερος την ίδια ημέρα καθώς δεν προέκυψε κανένα στοιχείο εναντίον του, ωστόσο ο Τύπος καταδικάζει τον Απολινέρ. «Ο Απολινέρ είναι αρχηγός διεθνούς σπείρας που έχει έρθει στη Γαλλία με σκοπό να ξαφρίσει τα μουσεία μας» έγραφε η «Paris Journal» στις 13 Σεπτεμβρίου για τον ποιητή που αφέθηκε ελεύθερος πέντε ημέρες μετά τη σύλληψή του.
Ο καιρός περνούσε και το μυστήριο παρέμενε καθώς οι έρευνες δεν κατέληγαν πουθενά παρά το γεγονός ότι οι κλέφτες είχαν επικηρυχθεί έναντι τεράστιων ποσών όχι μόνο από το γαλλικό κράτος αλλά και από ιδιώτες.
Το κουβάρι του μυστηρίου της εξαφάνισης θα ξετυλιγόταν δύο χρόνια μετά, στις 29 Νοεμβρίου του 1913, όταν ο Ιταλός γκαλερίστας Αλφρέντο Τζέρι θα λάμβανε ένα γράμμα από κάποιον Λεονάρντο Βιτσέντσο, που ισχυρίζονταν ότι έχει στην κατοχή του τη Μόνα Λίζα και ότι σκόπευε να τη χαρίσει στην Ιταλία. Ο Τζέρι, αν και δύσπιστος αρχικά καταφέρνει να παγιδεύσει τον Βιτσέντζο Περούτζια, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του πατριώτη απαγωγέα που αντιμετωπίστηκε σαν ήρωας στη χώρα του καθώς η κοινή γνώμη τον είδε με συμπάθεια αφού το βασικό του κίνητρο ήταν να φέρει τη Μόνα Λίζα στην κοιτίδα της.
Ο Περούτζια καταδικάστηκε σε ολιγόμηνη φυλάκιση, ενώ η Μόνα Λίζα παρέμεινε για έναν μήνα στην Ιταλία, εκτέθηκε στο «Ουφίτσι» και στα μεγαλύτερα μουσεία της Ιταλίας όπου εκατομμύρια Ιταλών θαύμασαν το αινιγματικό της χαμόγελο.
Στις 31 Δεκεμβρίου 1913, 60.000 Ιταλοί θα αποχαιρετούσαν για πάντα τη Μόνα Λίζα στο σιδηροδρομικό σταθμό του Μιλάνου κλαίγοντας και κουνώντας το μαντίλι στη δική τους Τζοκόντα.
Η Τζοκόντα φιλοτεχνήθηκε από το 1503 έως το 1507 στη Φλωρεντία αλλά γρήγορα πέρασε σε γαλλικά χέρια και αφού κόσμησε τα ανάκτορα των Βερσαλλιών και την κρεβατοκάμαρα του Ναπολέοντα, μεταφέρθηκε στο Μουσείο του Λούβρου στις 4 Ιανουαρίου 1914 όπου εκτίθεται έως σήμερα, κάτω από πρωτοφανή μέτρα ασφαλείας.
O Σίγκμουντ Φρόιντ πίστευε πως το περιώνυμο μειδίαμα της Μόνα Λίζα ήταν αποτέλεσμα ανάκλησης ανάμνησης της μητέρας του Λεονάρντο ενώ κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν πως ήταν φεμινίστρια της εποχής και πως το χαμόγελό της κρύβει ένα μήνυμα για όλες τις γυναίκες.
ΝΑΤΑΣΑ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ
"Εθνος"
"Εθνος"
