Η Σελίν είναι μια σκυλίτσα Μαλινουά (βελγικός ποιμενικός) που τους τελευταίους τρεις μήνες εκπαιδεύτηκε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης και πλέον έχει την ικανότητα, παρότι μόλις 11 μηνών, να ανιχνεύει για λογαριασμό των τελωνειακών ποσότητες τσιγάρων σε κρύπτες φορτίων.
Του Κώστα Καντούρη
Εκτός της Σελίν ακόμη εννέα σκύλοι βρίσκονται αυτό το διάστημα στη διάθεση των τμημάτων δίωξης των τελωνείων όλης της χώρας για τον εντοπισμό λαθραίων τσιγάρων και άλλων καπνικών προϊόντων.
Το λαθρεμπόριο τσιγάρων παρουσιάζει πρωτοφανή έξαρση στην Ελλάδα και οδήγησε τις οικονομικές αρχές δίωξης στη λήψη πρόσθετων μέτρων, όπως η εκπαίδευση των σκύλων-ανιχνευτών. “Αυτοί οι σκύλοι έχουν τη δυνατότητα να ανιχνεύουν καπνό και τσιγάρα με μεγάλη ακρίβεια”, εξηγεί ο εκπαιδευτής της Σελίν Γιώργος Κανσίζογλου, παρουσιάζοντας χθες στις εγκαταστάσεις του ΣΔΟΕ Κεντρικής Μακεδονίας στο Καλοχώρι την πρώτη φάση των σκύλων-ανιχνευτών στον εντοπισμό τσιγάρων. “Ο κάθε σκύλος έχει τον δικό του χαρακτήρα και ο εκπαιδευτής πρέπει να αντιλαμβάνεται πώς κινείται”, τονίζει ο επικεφαλής των εκπαιδευτών στη Θεσσαλονίκη Χρίστος Χριστοδούλου, ο οποίος χθες συντόνισε όλη την παρουσίαση της εκπαίδευσης, που έφτασε σε σημείο οι σκύλοι να εντοπίζουν τσιγάρα και καπνό σε απίθανα μέρη οχημάτων.
Η έναρξη του προγράμματος χρησιμοποίησης σκύλων-ανιχνευτών για τσιγάρα έδειξε ότι η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών, αλλά ειδικά η δίωξη λαθρεμπορίου, αντιλαμβάνονται πως η παράνομη διακίνηση καπνικών προϊόντων από τη χώρα μας προς την υπόλοιπη Ευρώπη θα πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις. “Είναι αλήθεια ότι παρατηρείται έξαρση στα κυκλώματα λαθρεμπορίου τσιγάρων”, υπογράμμισε η υπεύθυνη για τους σκύλους-ανιχνευτές στο αρμόδιο τμήμα του υπουργείου Ελίνα Φωτάκη. Σημείωσε πως τη διετία 2012-13 οι διαφυγόντες δασμοί του ελληνικού δημοσίου από κατασχεθείσες ποσότητες τσιγάρων και καπνού έφτασαν τα 70 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, ενώ ανέφερε πως όλες οι διωκτικές αρχές της χώρας το διάστημα αυτό κατέσχεσαν 450 εκατομμύρια τεμάχια τσιγάρα. Απ’ αυτά ποσοστό 65% κατασχέθηκαν από τελωνειακές αρχές και το ΣΔΟΕ.
ΑΥΞΗΣΗ 15%
“Ήδη από τους υπολογισμούς των κατασχεθέντων της διετίας 2011-12 σε σχέση με τη διετία 2013-14 παρατηρείται μια αύξηση των κατασχεθέντων λαθρεμπορικών προϊόντων σε ποσοστό 15%”, υπογράμμισε ο εκπρόσωπος του τμήματος δίωξης λαθρεμπορίου του υπουργείου Αναστάσιος Γκίκας. Πρόσθεσε πως το δρομολόγιο του λαθρεμπορίου τσιγάρων ξεκινάει από χώρες της Άπω Ανατολής, κυρίως την Κίνα, και μέσω των λιμανιών της Βόρειας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής αλλά και της Κύπρου καταλήγει στην Ελλάδα.
“Τα περισσότερα λαθρεμπορεύματα με τσιγάρα κατευθύνονται στην Ευρώπη μέσω της Βουλγαρίας”, τόνισε ο κ. Γκίκας, υπογραμμίζοντας όμως πως πλέον και στην ελληνική αγορά διακινείται ένα ποσοστό 20% επί των λαθραίων που φτάνουν. Οι τελωνειακές αρχές υπολογίζουν πως από τη συνολική ποσότητα των λαθραίων τσιγάρων που διακινούνται μέσω του ελληνικού κόμβου ένα ποσοστό της τάξης του 20% είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα τσιγάρα, τα λεγόμενα “τσιγάρα-μαϊμού”. “Είναι αυτά που δεν γνωρίζουμε την προέλευση του καπνού και δεν πληρούν κανέναν όρο”, σημείωσε η κ. Φωτάκη.
ΕΛΕΓΧΟΙ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ
Οι δέκα σκύλοι-ανιχνευτές θα βρίσκονται όποτε χρειαστεί σε όλα τα τελωνεία της χώρας, αλλά και σε επιχειρήσεις που οργανώνει το ΣΔΟΕ. Για ευνόητους λόγους οι υπεύθυνοι του προγράμματος δεν μιλούν για τις “βάσεις” εκπαιδευτών και σκύλων, όμως εκτός των δύο μεγάλων λιμανιών Πειραιά και Θεσσαλονίκης, όπου κατάσχονται και οι μεγαλύτερες ποσότητες, στο στόχαστρο βρίσκονται ακόμη και οι χερσαίες είσοδοι της χώρας, όπως οι Εύζωνοι Κιλκίς και οι Κήποι Έβρου. Η εφαρμογή του προγράμματος για τη χρησιμοποίηση σκύλων-ανιχνευτών χρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 50% από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της ευρωπαϊκής υπηρεσίας καταπολέμησης της απάτης (OLAF), και τα υπόλοιπα από εθνικούς πόρους.
Χθες στην παρουσίαση της εκπαίδευσης οι εκπρόσωποι των τελωνειακών αρχών παρουσίασαν πέντε σκύλους-ανιχνευτές που εκπαιδεύτηκαν επί δώδεκα εβδομάδες στη Θεσσαλονίκη. Συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν έρευνες σε βαλίτσες ταξιδιωτών, σε επιβατικό αυτοκίνητο και σε φορτηγό. “Μπορούν να εντοπίζουν τα τσιγάρα ακόμη και μέσα σε κοντέινερ, ό,τι κάλυψη και αν υπάρχει. Ευαισθητοποιούνται αμέσως με τη μυρωδιά του καπνού”, επισήμαναν οι εκπαιδευτές τους.
ΧΑΘΗΚΑΝ 565 ΕΚΑΤ ΕΥΡΩ
Στα 565 εκατ. ευρώ υπολογίζονται οι χαμένοι φόροι το 2013 από το παράνομο εμπόριο τσιγάρων στην Ελλάδα, το οποίο αυξήθηκε κατά 4,4 ποσοστιαίες μονάδες, φθάνοντας στο 17,8% στο σύνολο των πωλήσεων. Η συντριπτική πλειονότητα των παράνομων τσιγάρων είναι illicit whites (7 στα 10), δηλαδή τσιγάρα που παράγονται με μοναδικό στόχο την παράνομη διακίνησή τους, τα οποία το 2013 αυξήθηκαν κατά 63% σε σχέση με το 2012. Στην Ελλάδα εντοπίστηκε η 2η μεγαλύτερη ποσότητα illicit whites στην Ε.Ε. (2,8 δισ. τσιγάρα).
Τις μεγάλες διαστάσεις που προσλαμβάνει το παράνομο εμπόριο τσιγάρων στην Ελλάδα δείχνει πανευρωπαϊκή μελέτη που διενήργησε η KPMG για λογαριασμό των εταιρειών British American Tobacco, Imperial Tobacco, Japan Tobacco International και Philip Morris International. Η έρευνα έδειξε επίσης ότι σε επίπεδο Ε.Ε. ένα στα δέκα τσιγάρα που καταναλώθηκαν το 2013 ήταν παράνομο. Από αυτά, το 33% ήταν τα λεγόμενα illicit whites, τα οποία αποτελούν μια αναδυόμενη μορφή παράνομων τσιγάρων, σύμφωνα με τη μελέτη της KPMG. Συνολικά, 58,6 δισ. παράνομα τσιγάρα καταναλώθηκαν στην Ε.Ε. -ποσότητα που αντιστοιχεί στο σύνολο της νόμιμης αγοράς τσιγάρων της Ισπανίας και της Πορτογαλίας- και υπολογίζεται ότι οι κυβερνήσεις της Ε.Ε. έχασαν περίπου 10,9 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, αν και τα illicit whites που καταναλώθηκαν το 2013 αυξήθηκαν κατά 15% σε σχέση με το 2012, συνολικά το παράνομο εμπόριο τσιγάρων στην Ε.Ε. μειώθηκε ελαφρά από το 11,1% το 2012 σε 10,5% το 2013. Η μείωση αυτή οφείλεται στη σημαντική πτώση κατά 26,7% των λαθραίων τσιγάρων και είναι αποτέλεσμα των έντονων προσπαθειών που καταβάλλει η βιομηχανία, οι κυβερνήσεις και οι διωκτικές Αρχές για την πάταξη αυτής της παράνομης δραστηριότητας.
Παρά τη συνολική μείωση της παράνομης αγοράς το 2013, η μαύρη αγορά προϊόντων καπνού στην Ε.Ε. παραμένει σημαντική πηγή απώλειας εσόδων για τις κυβερνήσεις και αποτελεί σοβαρό ανταγωνιστή της νόμιμης εφοδιαστικής αλυσίδας (βιομηχανία και εμπόριο). Η παράνομη αυτή δραστηριότητα όχι μόνο έχει οικονομικό κόστος, αλλά ενισχύει επίσης την εγκληματικότητα στις τοπικές κοινωνίες. Η BAT, η Imperial, η JTI και η PMI εξακολουθούν να αφιερώνουν σημαντικούς πόρους στην καταπολέμηση του φαινομένου αυτού -πέραν των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις συμφωνίες συνεργασίας που έχουν συνάψει με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή- υποστηρίζοντας ότι οι αποτελεσματικές λύσεις απαιτούν στενή συνεργασία μεταξύ των κυβερνήσεων, των διωκτικών Αρχών, της βιομηχανίας και του εμπορίου.
Στην Ελλάδα οι τέσσερις εταιρείες καπνικών προϊόντων υλοποιούν ευρεία εκστρατεία ενημέρωσης των καταναλωτών για το παράνομο εμπόριο τσιγάρων και χύμα καπνού, που αποτελεί μια νέα αυξανόμενη τάση στη χώρα μας. Την εκστρατεία υποστηρίζουν τα υπουργεία Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, Ναυτιλίας και Αιγαίου, το ΣΔΟΕ, οι δήμοι Αθηναίων και Θεσσαλονίκης, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Βιομηχανιών Μεταποίησης και Εταιρειών Εμπορίας Καπνού και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Μισθωτών Περιπτέρων και Αναπηρικών Κυλικείων (www.oxistaparanomatsigara.gr). Επίσης, οι τέσσερις εταιρείες έχουν παρουσιάσει στο υπουργείο Οικονομικών πρόταση πέντε σημείων για την αντιμετώπιση του παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού. Μεταξύ άλλων, έχουν δηλώσει την πρόθεσή τους να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξη και την πιστοποίηση από ανεξάρτητο φορέα ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου προϊόντων καπνού, που θα περιλαμβάνει και σύστημα ψηφιακής σήμανσης και ιχνηλασιμότητας των προϊόντων αυτών, παράλληλα με τις υπάρχουσες φορολογικές ταινίες, πλήρως ευθυγραμμισμένου με τις πρόνοιες της πρόσφατης Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τα καπνικά προϊόντα. Η KPMG εκπονεί αυτή τη μελέτη κάθε χρόνο από το 2006 ως μέρος της συμφωνίας συνεργασίας μεταξύ της Philip Morris International, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών-μελών της Ε.Ε. Για πρώτη φορά το 2013 η μελέτη εκπονήθηκε για λογαριασμό και των τεσσάρων μεγάλων καπνοβιομηχανιών.
