Το φρακάρισμα των Ελληνικών εξαγωγών, μετά από απότομη άνοδο 2-3 ετών, δείχνει ότι η προσπάθεια δεν είναι καθόλου εύκολη. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι υπάρχουν εναλλακτικές.
Τίποτα δεν θα αλλάξει αν δεν βάλουμε και μεις πλάτη.
Του Φάνη Ζουρόπουλου*
Σ’ αυτές τις εκλογές ακούσαμε άπειρες εξαγγελίες υποψηφίων, αλλά και στελεχών της αγοράς που τελευταία βγήκαν δυναμικά στο προσκήνιο, για το νέο οικονομικό μοντέλο που χρειάζεται η χώρα για να επιβιώσει. Ολες όμως περιορίζονταν στην ευχάριστη πλευρά τους. Στις νέες επιχειρήσεις που θα ανθήσουν, στις εξαγωγές που θα αυξηθούν, στις νέες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν. Κανείς δεν έκανε τον κόπο να μιλήσει για τα προβλήματα που θα προκαλέσει αυτό το νέο μοντέλο στην Ελληνική κοινωνία, αλλά και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις για τις οποίες όλοι, ιδίως οι πολιτικοί κόπτονται.
Μέχρι την κρίση το παλαιό μοντέλο ανάπτυξης ήταν στηριγμένο σχεδόν αποκλειστικά, είτε μας αρέσει είτε όχι, σε τρεις άξονες:
- Στις δημόσιες δαπάνες που στήριξαν την «κρατικοδίαιτη» επιχειρηματικότητα
- Στην υπερβολική (για τα πραγματικά οικονομικά δεδομένα και το μέγεθος της χώρας) κατανάλωση, η οποία βεβαίως στηριζόταν στην άνοδο των εισοδημάτων, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα της χώρας, με αποτέλεσμα να ανθούν επιχειρήσεις μικρές και μεγαλύτερες που εκμεταλλεύονταν το φαινόμενο της επίπλαστης ευμάρειας και
- Στις “κλειστές αγορές”, στον περιορισμένο ανταγωνισμό, αλλά και στην έλλειψη παιδείας του Ελληνα “πελάτη” που δεν είχε μάθει να συγκρίνει, να παζαρεύει όταν χρειαζόταν και γενικώς να προστατεύει το συμφέρον του. Ρόλο βέβαια σε αυτό έπαιξε και η κακώς εννοούμενη νοοτροπία της μαγκιάς, όπως ο νεοπλουτισμός που συνόδευσε σε πολλές περιπτώσεις την απότομη αύξηση εισοδημάτων και περιουσιών.
Πολλές -πάρα πολλές- μικρομεσαίες επιχειρήσεις βρίσκονται από καιρό στην “κόψη του ξυραφιού”. Για να ακριβολογήσουμε πολλές από αυτές που δεν έχουν κλείσει λειτουργούν τρώγοντας από τα έτοιμα του ιδιοκτήτη τους, ή ανεβάζοντας τα χρέη του, μήπως και αλλάξουν τα πράγματα προ το καλύτερο.
Θα αλλάξουν όμως;
Παρά τα όσα λέγονται (κυρίως από τους πολιτικούς) η ύφεση που ζούμε εδώ και 4 χρόνια, δύσκολα θα αντικατασταθεί σύντομα από μία περίοδο σημαντικής αύξησης των εισοδημάτων ακόμα και να υπάρξει “ανάπτυξη”...
Το πρωτοφανές ύψος της ανεργίας, η μείωση στους μισθούς και οι περικοπές στις συντάξεις δείχνουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Η πίεση που προκαλεί η ανεργία στους μισθούς δεν πρόκειται να ανατραπεί. Αντίθετα, θα αυξηθεί καθώς καινούργιες φουρνιές ανέργων, κυρίως νέων, θα εισέρχονται στην αγορά εργασίας με μειωμένες απαιτήσεις αλλά υψηλή -συγκριτικά- κατάρτιση. Την ίδια ώρα, εργαζόμενοι που ξεκίνησαν από πολύ χαμηλή βάση θα αποκτούν εμπειρία, εκτοπίζοντας τους μεγαλύτερους στην ηλικία.
Αυτοί οι περιορισμοί στο εισόδημα θα συνεχίσουν να επιδρούν στην κατανάλωση, ενώ η απελευθέρωση κάποιων αγορών, ή αύξηση του ανταγωνισμού, αλλά και ο αυξανόμενος ρόλος του internet -σε ορισμένους τομείς- στις καταναλωτικές αγορές θα εξακολουθήσουν να πιέζουν τα περιθώρια κέρδους.
Μέχρι πριν λίγα χρόνια το κατάστημα της γειτονιάς ή του κέντρου ήταν η μόνη λύση στην αγορά προϊόντων. Τώρα τα virtual καταστήματα Ελληνικά και ξένα εξασφαλίζουν μεγάλο ποσοστό του τζίρου προσφέροντας χαμηλότερες τιμές ακόμα και για προϊόντα του εξωτερικού που έως πρότινος αγοράζονταν φθηνότερα μόνο με ταξίδια στη χώρα προέλευσης. Δυστυχώς όμως, τα καταστήματα αυτά, ιδίως όταν εδρεύουν στο εξωτερικό μικρή επίπτωση έχουν στην αγορά εργασίας, ή στην ενίσχυση του εγχώριου εισοδήματος.
Αντίβαρο σε αυτήν την διαδικασία θα είναι η έμφαση σε νέους τομείς με όρους εξωστρέφειας όπως ευαγγελίζεται το νέο πρότυπο ανάπτυξης. Αυτό είναι “κοινός τόπος” μεταξύ τεχνοκρατών, ακαδημαϊκών και πολιτικών. Μόνο που οι αλλαγές αυτές δεν γίνονται από την μία ημέρα στην άλλη, ούτε μέσα σε λίγα χρόνια.
Ιδίως σε μια χώρα όπως η Ελλάδα που δείχνει σημαντική αντίσταση στις αλλαγές, είτε πρόκειται για το κράτος, είτε για εργοδότες, είτε -μερικές φορές ακόμη περισσότερο- και για τους εργαζόμενους... Με εξαίρεση τον τουρισμό (που όμως και αυτός θέλει μεγάλες επενδύσεις και ριζικές αλλαγές πλαισίου για να πιάσει σύντομα ταβάνι) οι άλλοι τομείς στους οποίους λέμε ότι θα στηριχθούμε χρειάζονται πολύ κόπο κι αρκετό χρόνο για να αποδώσουν.
Το φρακάρισμα των Ελληνικών εξαγωγών, μετά από απότομη άνοδο 2-3 ετών, δείχνει ότι η προσπάθεια δεν είναι καθόλου εύκολη. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι υπάρχουν εναλλακτικές. Πόσοι από εμάς δεν αναρωτήθηκαν πριν από την κρίση για την ραγδαία άνοδο στις τιμές των αγαθών, των υπηρεσιών και των ακινήτων; Πόσοι δεν απορούσαμε με το γεγονός ότι σε κάθε γειτονιά τα μαγαζιά με ρούχα, τα ταβερνάκια, τα μπαρ και οι καφετέριες ξεφύτρωναν σαν μανιτάρια;
Η περίοδος αυτή που συντηρήθηκε σε μεγάλο βαθμό με κρατικές δαπάνες, ευρωπαϊκές επιδοτήσεις και... δανεικά (κυρίως του κράτους) έφθασε στο τέλος της. Θα πληρώσουμε φταίμε δεν φταίμε την ασυδοσία και την κραιπάλη μας, αλά και την ασυδοσία των πολιτικών μας που εμείς ψηφίζαμε για να μας ...υπηρετούν.
Αυτό που έχει σημασία εδώ που φθάσαμε είναι να το παραδεχθούμε. Να συνειδητοποιήσουμε τις αλλαγές και να προσαρμοσθούμε δραστήρια σε αυτές. Να μην περιμένουμε θαύματα ή επιστροφή στο παρελθόν. Τίποτα δεν τελείωσε ακόμα, παρ’ όλο που οι πολιτικοί άρχισαν να μας χαϊδεύουν πάλι τα αυτιά με αρλούμπες “περί ανάκαμψης” και επιστροφής” στην αγορά...
Τίποτα δεν θα αλλάξει αν δεν βάλουμε και μεις πλάτη.
* Ο Φάνης Ζουρόπουλος είναι τ. πρόεδρος της Ε.Ι.Ε.Τ. και εκτελεστικός πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων (Ε.Ε.Δ.)
Από: EBR
