Όπου υπάρχει καπνός υπάρχει και φωτιά, ή υπάρχει επιστημονική ερμηνεία των γεγονότων;
Της Μαριάνας Παπαδάκη
Ο λόγος για τις λευκές γραμμές, τα... ίχνη που αφήνουν τα αεροπλάνα στον γαλάζιο ουρανό και που όλοι κατά καιρούς έχουμε παρατηρήσει.
Τα σχήματα αυτά, που μοιάζουν άλλες φορές σαν τεράστια Χ και άλλες σαν μεγάλες παράλληλες γραμμές, έχουν συζητηθεί και ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως ανά τον κόσμο, τροφοδοτώντας σενάρια επί σεναρίων. Το γεγονός ότι έχουν παρατηρηθεί σε κάθε γωνιά της Γης έχει εξάψει τον ανθρώπινο νου. Άλλοι μιλούν για ψεκασμούς που γίνονται προκειμένου να ελέγξουν το κλίμα και τον καιρό του πλανήτη ή ακόμα και για να εξαπλωθούν διάφορες ασθένειες. Άλλοι πάλι λένε ότι οι ψεκασμοί γίνονται προκειμένου να κάμψουν τις αντιστάσεις των πολιτών ώστε να μην υπάρχουν αντιδράσεις στις πολιτικές που εφαρμόζονται σε διάφορες χώρες του πλανήτη. Μάλιστα με την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, αλλά κυρίως με τη γιγάντωση του διαδικτύου, οι συζητήσεις έχουν πάρει τεράστιες διαστάσεις και οι οπαδοί των θεωριών συνωμοσίας αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει δημιουργηθεί ομάδα πολιτών που συγκεντρώνει διαδικτυακές υπογραφές προκειμένου να σταματήσουν οι ψεκασμοί στην Ελλάδα.
ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ
Τελικά όμως τι συμβαίνει με τα λευκά ίχνη που αφήνουν τα αεροπλάνα στον ουρανό; Πώς ερμηνεύεται το φαινόμενο από τους επιστήμονες;
“Οι ουρές συμπύκνωσης δημιουργούνται από τα αεροσκάφη, και συγκεκριμένα από τους υδρατμούς που περιέχονται στα καυσαέρια των αεροσκαφών, οι οποίοι ψύχονται και σχηματίζουν παγοκρυστάλλους καθώς η θερμοκρασία στο ύψος πτήσης είναι αρκετά χαμηλή. Η διαδικασία αυτή είναι παρόμοια με αυτή της συμπύκνωσης των υδρατμών της εκπνοής μας τις κρύες χειμωνιάτικες μέρες”, εξηγεί στη “Θ” ο διδάκτωρ Μετεωρολογίας Μιχάλης Σιούτας.
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ
Για να σχηματιστούν στον ουρανό αυτές οι λευκές γραμμές πρέπει να υπάρχουν οι απαραίτητες συνθήκες. Όπως εξηγεί ο κ. Σιούτας, “οι προϋποθέσεις σχηματισμού τους είναι να υπάρχει αρκετά αυξημένη υγρασία στο ύψος πτήσης και αρκετά χαμηλή θερμοκρασία. Ο αέρας δηλαδή θα πρέπει να είναι υπερκορεσμένος από υδρατμούς και η θερμοκρασία χαμηλότερη από τους -40 βαθμούς Κελσίου. Αυτό κατά κανόνα συμβαίνει στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, σε ύψος πάνω από τα εννέα χιλιόμετρα. Σ’ αυτές τις συνθήκες οι υδρατμοί που περιέχονται στα καυσαέρια των αεροσκαφών παγοποιούνται, δημιουργώντας έτσι τις ορατές λευκές γραμμές, που στην ουσία είναι νέφη παγοκρυστάλλων. Τα νέφη αυτά ονομάζονται στη διεθνή ορολογία ‘contrails’, δηλαδή νέφη συμπύκνωσης. Αν η ατμόσφαιρα σ’ αυτό το ύψος είναι πολύ ξηρή, τότε είτε δεν δημιουργούνται καθόλου ουρές συμπύκνωσης είτε αν δημιουργηθούν διαλύονται πολύ γρήγορα, αμέσως μόλις σχηματιστούν. Η διάρκεια ζωής τους είναι κατά κανόνα μερικά δευτερόλεπτα, αν όμως η υγρασία στο επίπεδο πτήσης είναι υψηλή, όπως για παράδειγμα τις μέρες που επίκειται μεταβολή του καιρού και γενικά υπάρχουν σύννεφα, τότε αργούν να διαλυθούν. Μπορούν μάλιστα να διατηρηθούν και για μία ώρα ή περισσότερο και να επεκταθούν στον ουρανό εξαιτίας των ανέμων που επικρατούν στο επίπεδο σχηματισμού τους”, διευκρινίζει ο κ. Σιούτας.
Το συγκεκριμένο φαινόμενο μπορεί όμως να... έχει τον δικό του ρόλο στην περιοχή όπου εμφανίζεται. Όπως επισημαίνει ο μετεωρολόγος, “οι ουρές συμπύκνωσης των αεροσκαφών μπορούν να επηρεάσουν το κλίμα σε μια περιοχή, αυξάνοντας σε κάποιο ποσοστό τη νέφωση. Ωστόσο μελέτες έδειξαν ότι η επίδραση αυτή είναι πολύ μικρή, της τάξης του 1%. Μελέτες της ΝΑΣΑ έδειξαν ότι αυτά τα νέφη από τις ουρές συμπύκνωσης συμβάλλουν στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 0,03 βαθμούς Κελσίου”.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΒΟΥΛΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Εδώ και αρκετό καιρό οι ιστορίες συνωμοσίας αποτελούν ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα συζήτησης μεταξύ των πολιτών, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως. Το θέμα των “chemitrals” έφθασε στο παρελθόν και στην Ευρωβουλή, μέσω ερώτησης που κατέθεσε ολλανδός ευρωβουλευτής στον επίτροπο Περιβάλλοντος, που ήταν τότε ο Σταύρος Δήμας. Ο κ. Δήμας απάντησε τότε ότι “υπάρχουν κάποιες καταγραφές του φαινομένου, παρ’ όλα αυτά δεν γνωρίζουμε ακριβώς από πού προέρχεται”.
Όμως από τις συζητήσεις των απλοϊκών πολιτών ή το ενδιαφέρον των επιστημονικών πάνελ οι ψεκασμοί των αεροσκαφών δεν άργησαν να φθάσουν ακόμη και στη Βουλή των Ελλήνων.
Προφανώς κάτω από την πίεση της κοινής γνώμης ο Φώτης Κουβέλης και ο Μάκης Βορίδης είχαν καταθέσει σχετικές ερωτήσεις στη Βουλή των Ελλήνων, ζητώντας απαντήσεις από τους τότε αρμόδιους υπουργούς. Στις 25 Νοεμβρίου του 2010 ο κ. Βορίδης, ως βουλευτής του ΛΑΟΣ τότε, ρωτούσε τους υπουργούς Περιβάλλοντος, Άμυνας και Υποδομών: “Σύμφωνα με δημοσίευμα εφημερίδας, κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών διάφοροι επιστήμονες, ερευνητές και πολίτες έχουν παρατηρήσει ένα συχνό και ταυτόχρονα ανησυχητικό φαινόμενο στους ουρανούς και μάλιστα στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας. Πρόκειται για μεγάλου μήκους πυκνές και λευκές ή υπόλευκες νεφελώδεις γραμμές οι οποίες ξαφνικά παρατηρούνται στον ουρανό της περιοχής. Δεδομένου του γεγονότος ότι υπάρχουν αρκετές φωτογραφίες και βίντεο που καταγράφουν αυτή τη δραστηριότητα πάνω από ελληνικές πόλεις, είναι σε γνώση της κυβέρνησης αυτοί οι αεροψεκασμοί; Αν όχι, γιατί, και αν ναι, ποια είναι η αποστολή τους και από ποιους διενεργούνται;”.
Από την πλευρά του ο Φώτης Κουβέλης στις 5 Φεβρουαρίου του 2007, ως βουλευτής του Συνασπισμού τότε, ρωτούσε τους υπουργούς Μεταφορών, ΠΕΧΩΔΕ, Άμυνας και Υγείας: “Πολίτες διαμαρτύρονται ότι παρατηρείται το φαινόμενο αεροσκάφη της πολιτικής ή πολεμικής αεροπορίας συχνά να πραγματοποιούν αεροψεκασμούς πάνω από την Αθήνα αλλά και πάνω από άλλες πόλεις, χωρίς να είναι γνωστό γιατί προβαίνουν σε τέτοιες ενέργειες, ποιο είναι το περιεχόμενο των υλικών με τα οποία ψεκάζουν και ποιον σκοπό εξυπηρετούν οι αεροψεκασμοί αυτοί;”.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ
Οι αντιδράσεις του κόσμου και οι ποικίλες συζητήσεις για ρίψεις χημικών ουσιών οδήγησαν ακόμη και στην παρέμβαση του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας (ΓΕΑ). Με ανακοίνωση που εξέδωσε τον περασμένο Μάιο ξεκαθάριζε πως “καμία πτήση ψεκασμού με χημικές ουσίες δεν εκτελείται πάνω από το ελληνικό έδαφος”. Σύμφωνα με το ΓΕΑ, στην ανακοίνωση με τίτλο “Ίχνη Συμπύκνωσης (Contrails) Αεροσκαφών” της Πολεμικής Αεροπορίας αναφερόταν ότι:
“Σε απάντηση ερωτήσεων αρκετών συμπολιτών μας που αφορούν σε ίχνη που παρατήρησαν στον ελληνικό εναέριο χώρο, το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας ανακοινώνει τα εξής:
1. Καμία πτήση ψεκασμού με χημικές ουσίες δεν εκτελείται πάνω από ελληνικό έδαφος, εκτός ελάχιστων που αφορούν ψεκασμούς σε περιορισμένες καλλιεργήσιμες εκτάσεις από πολύ χαμηλό ύψος, οι οποίες πάντως δεν έχουν αρχίσει ακόμη για το έτος 2012.
2. Τα λευκά ίχνη που παρατηρούνται και ενδεχόμενα προκαλούν ανησυχία αποτελούνται από νερό υπό τη μορφή σταγονιδίων ή μικροσκοπικών παγοκρυστάλλων και οφείλονται στη συμπύκνωση των υδρατμών, που περιέχονται στα καυσαέρια των πολιτικών αεροσκαφών τα οποία κινούνται σε αεροδιαδρόμους άνωθεν της χώρας μας.
3. Η συμπύκνωση των υδρατμών των καυσαερίων αποτελεί φυσικό φαινόμενο και οφείλεται στη χαμηλή θερμοκρασία του αέρα στα μεγάλα ύψη όπου κινούνται τα αεροσκάφη αυτά. Το ίδιο φαινόμενο μπορεί να παρατηρηθεί και στις εξατμίσεις των αυτοκινήτων τις πολύ ψυχρές ημέρες. Ο χρόνος κατά τον οποίο είναι ορατά τα ίχνη συμπύκνωσης μεταβάλλεται ανάλογα με τις συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας στο ύψος πτήσης.
4. Οι πτήσεις των αεροσκαφών αυτών εγκρίνονται και ελέγχονται ανά πάσα στιγμή από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας της χώρας μας, ενώ η Πολεμική Αεροπορία εξασφαλίζει ότι δεν εισέρχεται άλλο ίχνος στον ελληνικό εναέριο χώρο για άλλη δραστηριότητα”.
