ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΓΙΔΕΣ
Τις «παγίδες» στον δρόμο για τη σύνταξη πρέπει να προσέξουν οι ασφαλισμένοι για να αποφύγουν δυσάρεστες εκπλήξεις όταν περάσουν από το.... ταμείο.
Με τις σωστές κινήσεις οι υποψήφιοι συνταξιούχοι μπορούν να αποφύγουν μεγάλες μειώσεις στο εισόδημά τους και να εξασφαλίσουν την ταχύτερη έξοδο στη σύνταξη.
Οπως τονίζει ο δικηγόρος Διονύσης Ρίζος, που είναι ειδικός σε θέματα Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου, «δεν είναι λίγοι οι παράγοντες που επηρεάζουν το τελικό ποσό που θα αποτελεί τη μηνιαία σύνταξη. Αυτό πολλές φορές είναι που δημιουργεί και μεγάλη απογοήτευση στους υποψήφιους συνταξιούχους, καθώς με την έκδοση της τελικής απόφασης αντιλαμβάνονται πως ενώ υπολόγιζαν να λάβουν ένα συγκεκριμένο ποσό, τούτο αποδεικνύεται χαμηλότερο.
Η αξιοποίηση των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης αποτελεί διαβατήριο για την ταχύτερη έξοδο στη σύνταξη, ωστόσο οι ασφαλισμένοι πρέπει να δείχνουν προσοχή. Συγκεκριμένα, ενώ ο χρόνος όλων των φορέων χρησιμοποιείται για τη θεμελίωση και τη συμπλήρωση των προϋποθέσεων εξόδου όσον αφορά το ποσό της σύνταξης, ο τρόπος υπολογισμού δεν είναι ίδιος, αλλά τμηματικό για κάθε φορέα ανάλογα με τις καταστατικές του διατάξεις.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι πως εφόσον ο υποψήφιος συνταξιούχος δεν έχει τα όρια ηλικίας του συμμετέχοντα φορέα, το τμηματικό ποσό αποδίδεται μειωμένο. Σε αυτήν την περίπτωση η μείωση είναι 6% για κάθε χρόνο πριν από το όριο ηλικίας που αποδίδει σύνταξη ο συμμετέχων φορέας (και μπορεί συνολικά να φτάσει έως και το 30%).
Ετσι στις περιπτώσεις συνταξιοδότησης με συμμετοχή δύο Ταμείων και χρήση των διατάξεων της διαδοχικής, το τελικό ποσό μπορεί να είναι κατά πολύ μειωμένο σε σχέση με όσα υπολόγιζε ο ασφαλισμένος. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις των πατέρων τριών παιδιών στο Δημόσιο που έχουν μεγάλο χρόνο ασφάλισης στο ΙΚΑ, αλλά και των μητέρων ανηλίκων στο ΙΚΑ με χρόνο στον ΟΑΕΕ.
Παράδειγμα
Για παράδειγμα, άνδρας δημόσιος υπάλληλος έχει συμπληρώσει 27 έτη ασφάλισης (τα 12 στο ΙΚΑ και τα 15 στο Δημόσιο). Είναι πατέρας 3 παιδιών και 54 ετών σήμερα.
Για τον ασφαλισμένο του παραδείγ0ματος η σύνταξή του θα υπολογιστεί σε δύο τμήματα. Ενα ποσό θα λάβει από το Δημόσιο και ένα από το ΙΚΑ. Για το τμήμα του Δημοσίου το ποσό της σύνταξης θα υπολογιστεί στο 80% των συντάξιμων αποδοχών για τα έτη μέχρι το τέλος του 2007 και στο 75% εφόσον υποβάλει αίτημα το 2012 για τα υπόλοιπα έτη.
Για το τμήμα του ΙΚΑ το ποσό της σύνταξης θα υπολογιστεί με βάση τις αποδοχές των τελευταίων 1.000 ημερών που είχε στην ασφάλιση του ΙΚΑ και τον συντελεστή ωρίμανσης. Επί αυτού του ποσού θα έχει μείωση 30%, καθώς δεν έχει συμπληρώσει το 60ό έτος της ηλικίας του για το οποίο το ΙΚΑ αποδίδει σύνταξη στους άνδρες. Η μείωση θα είναι εφ' όρου ζωής και δεν γίνεται πλήρες το ποσό με τη συμπλήρωση του σχετικού ορίου ηλικίας.
Ο ασφαλισμένος σε αυτές τις περιπτώσεις έχει δικαίωμα να ζητήσει το εν λόγω ποσό να του καταβληθεί με τη συμπλήρωση του σχετικού ορίου ηλικίας ώστε να το λάβει πλήρες.
Κέρδος έως 840 ευρώ από τα πλασματικά
«Μπόνους» 840 ευρώ τον χρόνο μπορούν να έχουν στη σύνταξη οι ασφαλισμένοι που εξαγοράζουν πλασματικά έτη. Ωστόσο, χρειάζεται προσοχή, καθώς υπάρχουν διαφορές στο κόστος εξαγοράς με αποτέλεσμα να υπάρχουν ακριβές και φτηνές λύσεις.
Η πλειονότητα των πλασματικών ετών ασφάλισης κοστίζει 168 ευρώ τον μήνα, ενώ παρέχεται και έκπτωση στην περίπτωση εφάπαξ καταβολής όλου του ποσού. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν μεταξύ άλλων πλασματικά έτη για τις σπουδές, τα παιδιά αλλά και ο χρόνος ανεργίας. Στις ακριβές επιλογές είναι ο στρατός, παρά την έκπτωση που έχει δοθεί τα τελευταία δυόμισι χρόνια (και η οποία είναι 30% από το 2011 μέχρι και το 2014 και 50% μετά το 2015). Σημειώνεται πως υπάρχουν και πλασματικά έτη που αναγνωρίζονται δωρεάν, όπως είναι οι χρόνοι επιδότησης λόγω ασθενείας και τακτικής ανεργίας. Οι συγκεκριμένοι χρόνοι μετρούν για την ταχύτερη θεμελίωση δικαιώματος, αλλά δεν προσαυξάνουν τη σύνταξη (δηλαδή δεν υπάρχει οικονομικό όφελος).
Πότε συμφέρει η έξοδος για δημοσίους υπαλλήλους
Μεγάλη προσοχή πρέπει να δείξουν οι άντρες δημόσιοι υπάλληλοι, καθώς συμφέρει η συμπλήρωση 25ετίας τη διετία 2011-2012. Το συγκεκριμένο διάστημα ισχύουν ευνοϊκότερες διατάξεις για τους άντρες, ενώ δίνεται η δυνατότητα συνταξιοδότηση με μειωμένα όρια των πατέρων ανηλίκων.
Επομένως δεν συμφέρει τους άντρες η αναγνώριση πλασματικών ετών για τη συμπλήρωση 25ετίας πριν από το 2011. Στην περίπτωση αυτή ο υποψήφιος συνταξιούχος θα «εγκλωβιστεί» μέχρι το 65ο έτος στο Δημόσιο ή στην καλύτερη περίπτωση θα πάρει μειωμένη στο 60ό έτος.
Είναι, δηλαδή, υπαρκτός ο κίνδυνος οι ασφαλισμένοι να χάσουν ευεργετικές ρυθμίσεις αν βασιζόμενοι σε μία άπληστη διαδικασία προσαύξησης της σύνταξης κάνουν αλόγιστες εξαγορές πλασματικών ετών. Αυτό καθώς ορισμένοι από τους πλασματικούς χρόνους λειτουργούν αναδρομικά και προστίθενται στο σύνολο των ετών ασφάλισης που έχει ο ασφαλισμένος πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2010.
Συγκεκριμένα με βάση τον Ν. 3865/2010 ο πλασματικός χρόνος για τα τέκνα προσμετράται όσον αφορά τη χρήση του από τους ασφαλισμένους του Δημοσίου επιπλέον από το πλαφόν που θέτει ο νόμος για τα τέσσερα έτη το 2011 και για τα πέντε το 2012. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το ότι ως ημερομηνία αναγνώρισης του εν λόγω χρόνου λαμβάνεται υπόψη η ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου, δηλαδή η 21η Ιουλίου 2010. Ετσι ο πλασματικός χρόνος των τέκνων, εφόσον εξαγοράζεται, προστίθεται στον πραγματικό χρόνο ασφάλισης τον Ιούλιο του 2010, γεγονός που σημαίνει ότι -εφόσον επαρκεί ο χρόνος- είναι εφικτή η συμπλήρωση της 25ετίας και η θεμελίωση δικαιώματος με τις διατάξεις που ίσχυαν μέχρι το 2010.
Αντίστοιχο είναι και το αποτέλεσμα που επέρχεται με την εξαγορά του χρόνου της στρατιωτικής θητείας, καθώς θεωρείται εξαγορασμένος για την περίοδο που είχε υπηρετηθεί. Επομένως αθροίζεται με τον χρόνο ασφάλισης που είχε διανυθεί μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2010. Ετσι εάν ο ασφαλισμένος προτίθεται να θεμελιώσει με τις διατάξεις που ισχύουν μετά την 1η Ιανουαρίου 2011, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός με αυτούς του είδους τις αναγνωρίσεις ώστε να μην τεθεί εκτός προγραμματισμού.
Πάντως, πρέπει να επισημανθεί πως για τους τρίτεκνους δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας, καθώς το δικαίωμά τους ούτως ή άλλως γεννάται μετά την 1η Ιανουαρίου 2011 και δεν το χάνουν όσο χρόνο και από όποιες κατηγορίες αναγνωρίσουν.
Το «ψαλίδι» από τις εισφορές
Αντιμέτωποι με δυσάρεστες εκπλήξεις κινδυνεύουν να βρεθούν οι υποψήφιοι συνταξιούχοι, καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει διαδοχικές περικοπές στο καταβαλλόμενο ποσό.
Ειδικότερα οι διατάξεις που... ψαλιδίζουν τις συντάξεις είναι οι εξής:
- Εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων. Η εισφορά κυμαίνεται από 3% έως και 14% και αφορά ποσά συντάξεων άνω των 1.400,01 ευρώ.
- Ειδική εισφορά συνταξιούχων που αφορά συνταξιούχους κάτω των 60 ετών. Το μέτρο αφορά όσους παίρνουν σύνταξη άνω των 1.700 ευρώ μετά την πρώτη παρακράτηση (Ν. 4002/2011). Η εισφορά είναι από 6% έως 10%, ωστόσο σταματά τον επόμενο μήνα από τη συμπλήρωση του 60ού έτους της ηλικίας.
- Για όσους δεν έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας τους μειώνεται κατά 40% το ποσό της σύνταξης που υπερβαίνει τα 1.000 ευρώ.
- Για όσους έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας τους μειώνεται κατά 20% το ποσό της σύνταξης που υπερβαίνει τα 1.200 ευρώ.Για όσους είναι άνω των 55 ετών μειώνεται κατά 12% στο τμήμα της σύνταξης που υπερβαίνει τα 1.300 ευρώ.
- Μείωση για ποσά συντάξεων που υπερβαίνουν τα 1.000 ευρώ - Από 1.000 ευρώ έως και 1.500 ευρώ μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 5%. Το ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 1.000,01 ευρώ.
- Από 1.500 ευρώ έως και 2.000 ευρώ μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 10%. Το ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 1.425,01 ευρώ.
- Από 2,000,01 ευρώ έως και 3.000 ευρώ μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 15%. Το ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 1.800,01 ευρώ.
-Από 3.000,01 ευρώ και άνω μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 20%. Το ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 2.550,01 ευρώ.
Μπόνους έως και 5 χρόνια με τη μειωμένη
Μέχρι και πέντε χρόνια ταχύτερα μπορούν να βγουν σε σύνταξη όσοι επιλέξουν την...
πρόωρη έξοδο. Ωστόσο πρέπει να λάβουν υπόψη πως η σύνταξή τους θα καταβληθεί μειωμένη, καθώς επιβάλλεται «πέναλτι» για κάθε μήνα ταχύτερης εξόδου.
Το τελικό ποσό της σύνταξης στην περίπτωση της πρόωρης συνταξιοδότησης υπολογίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως και στην πλήρη.
Επ' αυτού υπολογίζεται ένα ποσοστό ποινής, το οποίο και οδηγεί στην τελική του μείωση.
Το ποσοστό αυτό είναι συνάρτηση του χρόνου που απέχει από το όριο ηλικίας για την πλήρη σύνταξη και διαφέρει ανάλογα με τον φορέα.
Μπορεί, όμως, να είναι και συνάρτηση του ποσοστού αναπηρίας, όπως συμβαίνει στις αναπηρικές συντάξεις.
Στους φορείς ασφάλισης του ιδιωτικού και ευρύτερου δημόσιου τομέα που υπάγονται στο υπουργείο Εργασίας το ποσοστό μείωσης διαμορφώνεται στο 0,5% για κάθε μήνα που υπολείπεται από το όριο ηλικίας για την πλήρη σύνταξη.
Δηλαδή είναι 6% τον χρόνο και το ανώτατο όριο της μείωσης -για την πενταετία- είναι 30%.
Στο Δημόσιο το ποσοστό της μείωσης για εκείνους που θα βγουν στη σύνταξη με την επιλογή της μειωμένης είναι 4,5% για κάθε έτος για όσους έχουν θεμελιωμένο δικαίωμα μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2010.
Για όσους θεμελιώνουν δικαίωμα από την 1η Ιανουαρίου 2011 κι έπειτα το ποσοστό της μείωσης είναι 6%, ίδιο με αυτό του ιδιωτικού τομέα.
Απαραίτητες οι 100 ημέρες την τελευταία 5ετία
Συμπλήρωση 100 ημερών ασφάλισης ανά έτος στη μειωμένη σύνταξη του ΙΚΑ.
Προσοχή χρειάζεται για όσους ασφαλισμένους επιθυμούν να συνταξιοδοτηθούν με μειωμένη σύνταξη από το ΙΚΑ, καθώς αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση να έχουν 100 ημέρες ασφάλισης κάθε έτος τα τελευταία 5 έτη.
Πρέπει να είναι ημέρες πραγματικής ασφάλισης, αλλά μπορούν να προσμετρηθούν σε αυτές οι επιδοτούμενες ημέρες ανεργίας από τον ΟΑΕΔ.
Ο συγκεκριμένος χρόνος των 100 ημερών δεν μπορεί να καλυφθεί ούτε με εξαγορά πλασματικών ετών του Ν. 3863/2010, ούτε με εξαγορά στρατιωτικής θητείας.
Χρειάζεται στο σημείο αυτό να σημειωθεί ότι στην περίπτωση της προαιρετικής ασφάλισης δεν είναι δυνατός ο περιορισμός της στις 100 ημέρες ανά έτος, αλλά είναι συνεχόμενη και καλύπτει πλήρως 300 ημέρες χωρίς τη δυνατότητα διακοπής και επανάληψής της.
Πάντως δεν ισχύει η πρόσθετη προϋπόθεση των 100 ημερών ανά έτος για τις περιπτώσεις συνταξιοδότησης με μειωμένη σύνταξη όσων γυναικών έχουν θεμελιώσει δικαίωμα με το καθεστώς των μητέρων ανήλικων τέκνων.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΚΚΑΛΙΑΡΗ
