Στα 3 δισ. ευρώ ετησίως υπολογίζεται το οικονομικό και κοινωνικό κόστος των οδικών ατυχημάτων με παθόντες, χωρίς να περιλαμβάνονται τα τροχαία με μόνον υλικές ζημιές.
Του Φώτη Κουτσαμπάρη
fkoutsamparis@makthes.gr
Η Ελλάδα την τελευταία δεκαετία καταλαμβάνει σταθερά μία από τις δύο με τρεις χειρότερες θέσεις στην Ευρώπη των 27 λόγω της ανεπαρκούς πολιτικής στον τομέα της οδικής ασφάλειας. Ο ετήσιος αριθμός νεκρών από τροχαία στη χώρα μας ανέρχεται στους χίλιους εκατό.
Η Ελλάδα την τελευταία δεκαετία καταλαμβάνει σταθερά μία από τις δύο με τρεις χειρότερες θέσεις στην Ευρώπη των 27 λόγω της ανεπαρκούς πολιτικής στον τομέα της οδικής ασφάλειας. Ο ετήσιος αριθμός νεκρών από τροχαία στη χώρα μας ανέρχεται στους χίλιους εκατό.
Τα παραπάνω συμπεράσματα προκύπτουν από την ετήσια έκθεση του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων για την οδική ασφάλεια στην Ελλάδα και τις θέσεις τους για την αντιμετώπιση μιας από τις σημαντικότερες μάστιγες της σύγχρονης κοινωνίας παγκοσμίως. Το πρόβλημα παραμένει μεγάλο, παρότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια ο αριθμός των νεκρών από τροχαία μειώθηκε σημαντικά και από 1.600 το 2007 έπεσε στους 1.100. Το 1996 ο ετήσιος αριθμός νεκρών έφτανε στους 2.500.
Η μείωση οφείλεται στις αλλαγές στα χαρακτηριστικά της κυκλοφορίας και στην κυκλοφοριακή παιδεία των οδηγών, στη μερική κινητοποίηση της πολιτείας, στην αναβάθμιση του κύριου οδικού δικτύου της χώρας και στην εξέλιξη της τεχνολογίας των οχημάτων (παθητική ασφάλεια). Επίσης την τελευταία τετραετία εισήχθη νέος ΚΟΚ, ενώ η οικονομική κρίση συνέβαλε και αυτή στη μείωση των ατυχημάτων. Οι συγκοινωνιολόγοι υποστηρίζουν ότι σε αντίθεση με τους περισσότερους Ευρωπαίους οι Έλληνες εξακολουθούν να μην έχουν αντιληφθεί ότι μέσα στην πολυπλοκότητα της κυκλοφορίας πεζών και οχημάτων δεν είναι δυνατόν να συνυπάρξει η ταχύτητα με την ασφάλεια. Οδηγούν επιθετικά και με ταχύτητα ακατάλληλη.
ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ
Βάσει εξειδικευμένων αναλύσεων των στοιχείων ατυχημάτων στην Ελλάδα και της συγκριτικής εξέτασής τους με αντίστοιχες αναλύσεις από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα προκύπτει ότι οι πιο κρίσιμοι παράγοντες (κατά σειρά σημασίας) που συμβάλλουν στην πρόκληση των οδικών ατυχημάτων και ειδικά των σοβαρών είναι:
1. Η οδήγηση με υψηλή ταχύτητα.
2. Τα υψηλά ποσοστά κυκλοφορίας μοτοσικλετιστών.
3. Τα χαμηλά ποσοστά χρήσης ζώνης και κράνους, ιδίως από τους συνεπιβάτες.
4. Η ανοργάνωτη και απροστάτευτη κυκλοφορία ευάλωτων χρηστών της οδού.
5. Η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και με χρήση κινητού τηλεφώνου.
6. Η γενικευμένη επιθετική οδήγηση. Στην Ελλάδα το 2009 εντός κατοικημένης περιοχής καταγράφηκε το 44% των οδικών ατυχημάτων, με εμπλοκή πεζών το 14%, με μοτοσικλετιστές το 28%, με νέους οδηγούς (18-24 ετών) το 12%, με ηλικιωμένους οδηγούς το 9% και ατυχήματα ενός οχήματος το 37%.
Οι βασικές αιτίες του υψηλού αριθμού τροχαίων στην Ελλάδα σύμφωνα με το Σύλλογο Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων είναι:
1. Η ανεπαρκής αστυνόμευση.
2. Η οδική υποδομή και η συνολική οργάνωση του χώρου και της κυκλοφορίας στις πόλεις είναι προσανατολισμένες στα Ι.Χ. και στην ταχύτητα, αφήνοντας στο περιθώριο τους ευάλωτους χρήστες της οδού (πεζοί, δικυκλιστές κ.λπ.) και την ασφάλειά τους.
3. Το υπεραστικό δίκτυο (ειδικά το επαρχιακό) έχει ανεπαρκή συντήρηση και αρκετές ατέλειες.
4. Οι ανεπάρκειες της πολιτείας αποτελούν κακό παράδειγμα για τους πολίτες.
5. Η αδιαφορία της πολιτείας και των πολιτών για την τήρηση των κανόνων και τη σωστή κυκλοφοριακή συμπεριφορά.
6. Η προβολή προτύπων κακής οδηγικής συμπεριφοράς.
Οι προτάσεις των συγκοινωνιολόγων
Ο Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων για τη βελτίωση του επιπέδου οδικής ασφάλειας προτείνει σε γενικές γραμμές τις παρακάτω δράσεις προτεραιότητας:
1. Δημιουργία και λειτουργία μιας κεντρικής δημόσιας αρχής με συνολική ευθύνη για όλες τις δράσεις οδικής ασφάλειας στην Ελλάδα.
2. Εντατικοποίηση της αστυνόμευσης για την οδική ασφάλεια από την Τροχαία, με έμφαση στις πιο επικίνδυνες παραβάσεις συμπεριφοράς, όπως η ταχύτητα, η μη χρήση της ζώνης και του κράνους και η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ ή με χρήση κινητού τηλεφώνου.
3. Συστηματική παρακολούθηση της εφαρμογής των δράσεων του επιπέδου οδικής ασφάλειας και όλων των παραγόντων που το επηρεάζουν. Συλλογή στοιχείων, εξειδικευμένη έρευνα και αναλύσεις αποτελεσματικότητας των μέτρων.
4. Ανάπτυξη και εφαρμογή ενός αποτελεσματικού συστήματος διαχείρισης της οδικής υποδομής.
5. Ριζικός επανασχεδιασμός της οδικής υποδομής και κυκλοφορίας στις πόλεις από τις δημοτικές αρχές.
6. Σχεδιασμός και εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης πολιτικής προώθησης της ασφαλούς οδηγικής συμπεριφοράς, που θα στοχεύει αφενός να γίνει κατανοητή η εγγενής επικινδυνότητα της οδήγησης, αφετέρου να γίνει συνείδηση κάθε οδηγού, επιβάτη και πεζού η σωστή κυκλοφοριακή συμπεριφορά. Συστράτευση δημοσίων και ιδιωτικών φορέων με ένα κοινό και δυνατό επικοινωνιακό μήνυμα, για να συνειδητοποιήσουν όλοι ότι τα ατυχήματα αφορούν όλους και πως είναι απαραίτητη η αλλαγή συμπεριφοράς, οι χαμηλότερες ταχύτητες παντού, η συγκέντρωση στην οδήγηση χωρίς αλκοόλ και κινητό και η συνεχής χρήση ζώνης και κράνους.
