ΜΑΝΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ
Για την 11η Σεπτεμβρίου έχουν γραφτεί και ειπωθεί πολλά. Και έχουν… υπονοηθεί ακόμη περισσότερα, σχεδόν στα όρια των θεωριών συνωμοσίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εκείνη η Τρίτη, σαν σήμερα πριν από 11 χρόνια, τον Σεπτέμβριο του 2001, άλλαξε για πάντα τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Όπως τον ξέραμε, όπως τον ιχνηλατούσαμε, όπως μας τον είχαν περιγράψει.
Η κατάρρευση των Δίδυμων Πύργων δεν ήταν απλώς το πιο εκκωφαντικό συμβολικό χτύπημα που θα μπορούσε να έχει επιλέξει η Αλ Κάιντα του Οσάμα Μπιν Λάντεν, για να τσαλακώσει το γόητρο των ΗΠΑ. Ο στόχος ήταν πολλαπλός: Το φρόνημα των πολιτών της υπερδύναμης, η αναθεώρηση της στρατηγικής της Δύσης απέναντι στο Ισλάμ, μια διαφορετική ιεράρχηση των προτεραιοτήτων στην οικονομία.
Ο σεϊχης του τρόμου, που δολοφονήθηκε μόλις πριν από έναν χρόνο, τον Μάιο του 2011 στο Ισλαμαμπάντ του Πακιστάν από τους άνδρες των ειδικών δυνάμεων SEALS, πέτυχε και τους τρεις στόχους του. Ο ίδιος δε, κατάφερε να ξεφύγει… μυστηριωδώς από τα βουνά της Τόρα Μπόρα του Αφγανιστάν, όπου τον καταδίωκε η κυβέρνηση Μπους, και να παραμείνει για δέκα χρόνια ασύλληπτος. Ένα φάντασμα που τρομοκρατούσε, και μόνο με την ηχώ μιας αναφοράς στο όνομά του.
Στόχος πρώτος, το φρόνημα της αμερικανικής κοινωνίας. Εκείνης που, είχε συνηθίσει στην πολιτική και οικονομική ηγεμονία λόγω της οκταετίας Κλίντον, και προσέγγιζε με δυσπιστία το καθεστώς Τζορτζ W Μπους, που δεν είχε καταφέρει ακόμη να εδραιωθεί, μετά τις «περίεργες» εκλογές του 2000. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου, η αμερικανική κοινωνία κλείστηκε στον εαυτό της. Έγινε φοβική. Αποδέχτηκε τον… λάθος Μπους, και τον επανεξέλεξε το 2004, απέναντι στον ελλειμματικό Τζον Κέρι. Δεν ενοχλήθηκε από την ατζέντα τρόμου των «γερακιών» της Ουάσινκτον και του Πενταγώνου, του Τσέινι, του Ράμσφελντ και φυσικά του Καρλ Ρόουβ. Έγινε η κοινωνία που εξέθρεψε το Tea Party.
Στόχος δεύτερος, η αναθεώρηση της στρατηγικής της Δύσης απέναντι στο Ισλάμ. Λίγο έλειψε να εμπλακεί η ανθρωπότητα σε ιερό, θρησκευτικό πόλεμο. Το Ισλάμ έγινε ο «κυρίως εχθρός». Με αποτέλεσμα να προκληθούν κλυδωνισμοί στο εσωτερικό προηγμένων κοινωνιών, στις τάξεις των οποίων δρούσαν και καταξιώνονταν πολίτες οι οποίοι είχαν ασπαστεί το Ισλάμ. Κουραστήκαμε να βλέπουμε πολεμικά μέτωπα να ανοίγουν ανά τον κόσμο, σε ευαίσθητες περιοχές, με πρόσχημα την καταδίωξη της Αλ Κάιντα. Και καταλήξαμε στην Αραβική Άνοιξη, που δεν ήταν «αραβική», και πάνω απ’ όλα δεν ήταν «άνοιξη», όπως δείχνουν οι εικόνες με τις Αιγύπτιες δημοσιογράφους να εκφωνούν ειδήσεις στην τηλεόραση, φορώντας μαντίλα.
Στόχος τρίτος, η διαφορετική ιεράρχηση των προτεραιοτήτων στην οικονομία. Εκεί, μπορεί κανείς να εντοπίσει τη ληξιαρχική πράξη γέννησης της κρίσης που εκδηλώθηκε με την κατάρρευση της «Lehman Brothers», και οδήγησε σε μια παγκόσμια ύφεση, από την οποία οι κοινωνίες δεν θα καταφέρουν να βγουν χωρίς απώλειες. Χωρίς να μην μείνουν πίσω κάποιοι. Η αμερικανική οικονομία, που είχε προφανή στοχοπροσήλωση στις νέες τεχνολογίες και στα επαγγέλματα του μέλλοντος, στράφηκε στην πολεμική βιομηχανία. Και τους εμπόρους της…
Το μωσαϊκό αυτό, παραμένει σχεδόν ανέπαφο μέχρι και τις μέρες μας. Η εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα στην αναμέτρηση του 2008, ήταν ένα παράθυρο ευκαιρίας στην ελπίδα, τα «σκοτεινά μυαλά» που βύθισαν επί οκτώ χρόνια τον πλανήτη στο χάος και την ανασφάλεια όμως, είχαν την τελευταία λέξη με τη Lehman.
Έτσι, η αμερικανική οικονομία πασχίζει ακόμη να ανακάμψει. Και μαζί της, οι οικονομίες όλων των κρατών του κόσμου. Τα τραύματα που προκάλεσε η 11/9, δεν έχουν ακόμη επουλωθεί. Και αν δεν υπάρξει διαπιστωμένη επούλωση στον τομέα της οικονομίας, δεν θα διορθωθεί τίποτα στην κοινωνική ψυχολογία. Η ανθρωπότητα θα συνεχίσει να κλείνεται στον εαυτό της. Να αδιαφορεί για τον διπλανό της. Να βλέπει στον γείτονα έναν ύποπτο, αντί για φίλο.
Αυτή η δραματική legacy του Οσάμα Μπιν Λάντεν, προφανώς και δεν τελείωσε με τη φυσική εξόντωσή του. Ζει δίπλα μας. Και δυστυχώς, μέσα μας.
