Έθιμα που χάνονται.

Πασχαλινές  αυγομαχίες στην   Νυμφόπετρα - Λαγκαδά

Ήθη  και  έθιμα  που  σχετίζονται   με  την  περίοδο  του  Πάσχα  και  που  για  αιώνες  ήταν βαθιά ριζωμένα στις ψυχές των Ελλήνων, σήμερα με θλίψη διαπιστώνουμε  ότι  χάνονται. Ένα  από  τα  έθιμα  που  έφεραν  μαζί  τους  οι πρόσφυγες από τις  αλησμόνητες  πατρίδες  και  που  τείνει  να  εξαφανισθεί  είναι  και  αυτό  των  αυγομαχιών  την  ημέρα  του  Πάσχα.

  Λίγες  είναι  οι  περιοχές  εκείνες   που  συνεχίζουν  το  παλιό  αυτό  έθιμο.  Στην δεκαετία του ''60 στην Νυμφόπετρα- Λαγκαδά το έθιμο  των  αυγομαχιών  είχε  έντονο  ενδιαφέρον  αφού  οι κάτοικοι  επιδίδονταν  σε  ένα  είδος  πρωταθλητισμού,  για  το  ποιος  θα  σπάσει  τα  περισσότερα  αυγά  με  ένα  αυγό.  Το  να  φτάσεις   όμως  και  να  συμμετάσχεις   στο  αγώνα  αυτό,  χρειάζονταν  μια  πολύ  καλή  προετοιμασία. Πρώτα - πρώτα τηρούσαν  όπως  όλοι  οι  χριστιανοί  τα  χριστιανικά  τους  καθήκοντά,  ( νηστεία  -  εκκλησιασμός ). Ταυτόχρονα   γίνονταν  και η αναζήτηση των  ποιο  δυνατών  αυγών.  Διαδικασία  που ήταν  επίπονη  και  κουραστική  και  χρειάζονταν  κάποιος  να  έχει  ειδική  ικανότητα  στην  επιλογή  αφού  έπρεπε  να  επιλέξει  από  δεκάδες  αυγά  τα  ποιο  δυνατά. Ένα χαρακτηριστικό γεγονός που έχει αναφερθεί είναι ότι  διαγωνιζόμενος   από  160  αυγά   επέλεξε   ως  κατάλληλα   μόνον  3   ένα  από  τα  οποία  έσπασε   48  αυγά  και  αν  κάποιος  διαγωνιζόμενος  δεν  το  έσπαγε   με  ύπουλο  τρόπο  δεν  γνωρίζει  κανείς ποιο  θα  ήταν  το  τελικό  αποτέλεσμα.  Μια  τέτοια  επιλογή  όπως  ήταν  φυσικό  είχε  και  σημαντικό  οικονομικό  κόστος. Όμως  για  μια  τέτοια  στιγμή   και  για  ένα  τέτοιο  σκοπό  τα  χρήματα  δεν  είχαν  καμία  άξια. Άξια  είχε   μόνο  το  αποτέλεσμα, το  καλό  αποτέλεσμα  για  τον  συμμετέχοντα.

 

Η  βαφή  των  αυγών.

Σημαντική  ήταν  και  η  ημέρα  της  βαφής  των  αυγών. Ήταν  θα  λέγαμε τελετουργική  μέρα  και  ταυτόχρονα  δύσκολη  μέρα  αφού  το  βάψιμο  απαιτούσε  λεπτούς  χειρισμούς  προκείμενου  να  αποφευχθούν  δυσάρεστες   καταστάσεις.  Την  Μεγάλη  Πέμπτη,  κυρίως  το  απόγευμα,  άρχιζε  η  διαδικασία  της  βαφής.  Το  ξεκίνημα  γίνονταν  με  το  ανάμα  της  φωτιάς  με  τα  ξυλά  τα  οποία  έπρεπε  πρώτα  να  γίνουν  κάρβουνα  και  κατόπιν  να  μπει  το  σκεύος  με τα αυγά. Η αναλογία  των  υλικών  (χρώμα  βαφής, αλάτι-  ξύδι )  είχαν  την  δική  τους  σημασία για την καλή  βαφή των αυγών. Μετά το βάψιμο ακολουθούσε ο καθαρισμός με ειδικό πανί. Εκτός  από  τα  αυγά  που  ήταν  για  τις  Αυγομαχίες, ένα  από  τα  οποία προορίζονταν για  το  βαπτιστικό  και το οποίο πήγαινε την άλλη  μέρα με αλλά δώρα όπως το τσουρέκι η λαμπάδα,  ακόμα αυγά βάφονταν  και  για  την  οικογένεια  από  τα  οποία  διαλέγονταν τα πιο  γέρα  και  δίνονταν  στο  κάθε  μέλος  της  οικογένειας. Οι πρώτες αυγομαχίες ήταν αυτές όπως είναι το έθιμο λίγο μετά την Ανάσταση. Εκεί  γίνονταν  η  πρώτη  πρόβα και οι  πρώτες  «αψιμαχίες».

Την   ημέρα  του   Πάσχα.

Το  πρωί  του  Πάσχα  γύρω  στης  10  η  ώρα  άρχιζε  ο  κόσμος  να  μαζεύεται  στην  πλατεία  του  χωριού. Το τι πραγματικά  γίνονταν  όπως λένε  οι  κάτοικοι  είναι  δύσκολο να  περιγραφεί.  Τα  πειράγματα  και  τα  επιφωνήματα  έδιναν  χρώμα  πραγματικού  πανηγυριού  κάθε  φορά  που  εμφανίζονταν   ένας  από  τους  συμμετέχοντες.  Η  πλατεία   γεμάτη  από κόσμο. Η αγωνία στο κατακόρυφο και οι προβλέψεις    για  το  ποιος  θα  είναι  νικητής   έπαιρναν  και  έδιναν.  Όλα ήταν έτοιμα και τα  κόκκινα  αυγά  ήταν  στην  διάθεση  των  διαγωνιζομένων.  Με  το  "Χριστός  Ανέστη"  και  την  ανταπόδοση  "Αληθώς  Ανέστη"  ξεκινούσε  η  ''μάχη''  για  το  ποιος  θα  βγει  νικητής.  Μεγάλος  νικητής  ήταν  εκείνος   που  θα  έσπαγε  τα  περισσότερα  αυγά  με  ένα  αυγό   τα  οποία   μετά  δίνονταν  στους  παραβρισκόμενους.  Η  όλη  εικόνα  όπως  λένε   οι  παλαιότερη  ήταν  ανεπανάληπτη,  εικόνα  που  στις  μέρες  μας  είναι  δύσκολο  να  βιώσουμε  και  να  ζήσουμε.

 Οι  πρωταγωνιστές.

Πρόσωπα  που  άφησαν  την  σφραγίδα  του  στο  έθιμο  των  αυγομαχιών  στην  Νυμφόπετρα  ήταν  ο  Χαράλαμπος  Γιαννακίδης,  ο  Κώστας  Κουτουξής  ο  Πέτρος  Θεοδωρίδης  οι  αδελφοί  Τακματζίδη και Λαμπριανίδη.  Όπως  μας  πληροφόρησε  ο  κ.  Κώστας  Κουτουξής   οι  αυγομαχίες  είχαν   άτυπους   κανόνες  που  δεν  έπρεπε  να  τους  παραβιάσει  κανένας  και  αυτό  κατά  κανόνα  τηρούνταν.  Υπήρχαν  και  οι  δολοπλόκοι  αλλά  αυτοί  ήταν  λίγοι  και  απομονώνονταν

Ο   κ.  Τάσος   Τακματζίδης    ένας  από  του  συμμετέχοντες  στις  αυγομαχίες,  μας  είπε:  '' Εκτός  από  τον  κλασικό  τρόπο  που  είχαμε  για  το  τσούγκρισμα  των  αυγών  δηλαδή  μύτη  με  μύτη  είχαμε  και  τους  κυλιόμενους  αγώνες.  Πώς διεξάγονταν οι αγώνες;  Πηγαίναμε  σε  κατηφόρα  και  ο   ένας  έβαζε  το  αυγό του σε  απόσταση  3  περίπου  μέτρων  και  ο  άλλος  το  άφηνε  να   κυλήσει  στην  κατηφόρα.  Αν  χτυπούσε  το  αυγό  το  κέρδιζε.  Σε περίπτωση όμως που δεν συνέβαινε κάτι τέτοιο έχανε''.    

Για το μυστικό και την επιλογή του γερού αυγού  ο Χαράλαμπος  Γιαννακίδης  έλεγε   σε  όσους  τον  ρωτούσαν:'' Πρέπει  το  αυγό  να  έχει  ψηλό  ήχο. Όσο  ποιο  ψιλό  ήχο  έχει  τόσο  ποιο  δυνατό  είναι.  Αυτό για  να  το  πετύχεις  πρέπει  να  έχεις  καλό  αυτί όπως  λέμε  και  η  δοκιμή  να  γίνεται  σε  σταθερό  και  καλό  δόντι''.

Δυο  κάτοικοι   θυμούνται.

Ο κ. Βασίλης Κωνσταντινίδης κάτοικος Νυμφόπετρας θυμάται. "Ήμουν νέος τότε.    Θυμάμαι την αγάπη που υπήρχε μεταξύ των ανθρώπων. Στις γιορτές όλοι  βοηθούσανε  ο  ένας  τον  άλλον  για  να  μην νιώθει  άσχημα  κανένας. Την μέρα του Πάσχα  στην  πλατειά γίνονταν πραγματικό πανηγύρι. Όλοι μαζεύονταν για να τσουγκρίσουν  τα  αυγά  αλλά  και  να  δουν  ποιος  θα  έσπαγε  τα  ποιο  πολλά  αυγά''.  Άλλα  χρόνια  εκείνα,  υπογραμμίζει  ο  κ.  Κωνσταντινίδης. ''Μπορεί να υπήρχε φτώχια αλλά  οι  άνθρωποι  ήταν  δεμένοι  και  αγαπημένοι.  Δεν  υπήρχε  ο  φθόνος  και  η  ζήλια  που  υπάρχει  σήμερα''   κατέληξε.  

Η κ. Μαρία Τακματζίδου μας είπε: ''Λυπάμαι που τόσο ωραία έθιμα χάνονται.   Σε  αλλά  γειτονικά  μας  κράτη   προβάλουν  καθημερινά  τις  παραδόσεις  τους  και  εμείς  εδώ  δεν  κάνουμε  τίποτα  για  να  τις  κρατήσουμε.  Εύχομαι  οι  νέες   γενιές  να  κρατήσουν  τα  ήθη  και  έθιμα  μας.  Εμείς   που  ζήσαμε  από  παιδιά  τις  παραδόσεις μας συγκινούμαστε όταν γυρίζει ο νους μας πίσω''. Ευχή όλων μας είναι  οι  παραδόσεις μας να τύχουν καλύτερης αντιμετώπισης από όλους.

  Χρήστος Γιαννακίδης