ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΡΑΤΣΟΣ
Όλες οι πληροφορίες οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ένα κούρεμα της τάξεως του 50% είναι σχεδόν δεδομένο, διότι είναι απαραίτητο. Είναι δε απαραίτητο, διότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο.
Οι υποτιμήσεις, οι πτωχεύσεις και τα «κουρέματα» δεν προαναγγέλονται από επίσημα χείλη και ίσως θα πρέπει να αποφεύγεται η δημόσια συζήτηση. Πιστεύουμε όμως, ότι για την καλύτερη πληροφόρηση του πολίτη, ώστε να αισθάνεται ότι ξέρει πού πηγαίνει, είναι σημαντικό να επεξηγηθεί η αναγκαιότητα του «κουρέματος».
Παράλληλα είναι και μία απάντηση σε πολλούς οικονομολόγους οι οποίοι με δηλώσεις ή άρθρα αμφισβητούν το μονόδρομο του κουρέματος.
Σίγουρα, ένα κούρεμα της τάξεως του 50% είναι μία σκληρή απόφαση και θα δημιουργήσει σοβαρά επιπρόσθετα προβλήματα στα ήδη συσσωρευμένα προβλήματα των τραπεζών, καθώς επίσης και σε αυτά των ασφαλιστικών ταμείων. Η στήριξη και οι ενέσεις ρευστότητας μέσω του ταμείου του EFSF φαίνεται ότι δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε να λυθεί το πρόβλημα των κεφαλαίων και του ισολογισμού των ελληνικών τραπεζών και ενδεχομένως του ενεργητικού των ασφαλιστικών ταμείων. Ο κίνδυνος οριστικής κρατικοποίησης των τραπεζών θεωρούμε ότι είναι μικρός. Μετά από δύο χρόνια, η ελληνική οικονομία θα βγαίνει πιο δυνατή από την ύφεση, συνεπώς οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν σαφώς μεγαλύτερη αξία, λόγω της προοπτικής της ελληνικής οικονομίας. Άρα, οι μετοχές τις οποίες θα έχει υπό την κατοχή του το EFSF θα έχουν πολύ μεγάλες πιθανότητες να βρουν τον κατάλληλο αγοραστή. Σχετικά με το τραπεζικό σύστημα, ο στόχος θα πρέπει να είναι να γίνουν οι απαραίτητες στρατηγικές κινήσεις συνένωσης τραπεζών και με την ανάλογη πολιτική ουσίας αλλά και επικοινωνίας, να αποφευχθεί ένας πιθανός πανικός.
Παρακάτω θα παραθέσουμε ορισμένα στοιχεία με απλό τρόπο, για να δείξουμε γιατί το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο :
1) Είναι μεγάλο σε σχέση με το ΑΕΠ.
Τέλος του 2011 θα ανέλθει στο 155 % του ΑΕΠ και το 2012 στο 170% του ΑΕΠ.
Σε διεθνές επίπεδο και εφόσον υπάρχει ικανοποιητικός ρυθμός ανάπτυξης, το χρέος θεωρείται βιώσιμο όταν είναι μικρότερο του 90% του ΑΕΠ.
Η συμφωνία που επετεύχθη στην Ε.Ε το Μάρτιο του 2011, προβλέπει ότι οι χώρες – μέλη θα πρέπει προοδευτικά να μειώσουν το χρέος τους στο 60% του ΑΕΠ. Για να μπορέσουμε να πετύχουμε αυτό το στόχο με το υπάρχον χρέος και τα τρέχοντα επιτόκια, θα πρέπει να έχουμε συνεχή ανάπτυξη σε 15χρονη βάση κατά μ΄σο όρο μεγαλύτερη του 8%. (π.χ μεταξύ 2015 – 2030)
2) Η εξυπηρέτηση του χρέους είναι ιδιαίτερα υψηλή, οδηγώντας στη συνεχή αύξησή του. Για να γίνει αντιληπτό το βάρος της εξυπηρέτησης στην ελληνική οικονομία και τον κρατικό προϋπολογισμό, θα παραθέσουμε ορισμένα συγκριτικά στοιχεία, δείχνοντας τι αντιπροσωπεύει.
- Οι τόκοι για το 2011 ανέρχονται σε 16,3 δις, για το 2012 προβλέπεται ότι θα ανέλθουν στα 17,9 δις, αντιπροσωπεύοντας αντίστοιχα 7,4% και 8,3% του ΑΕΠ.
- Για το 2011 οι τόκοι του χρέους αντιπροσωπεύουν το 31,6% του συνόλου των καθαρών εσόδων του προϋπολογισμού, ενώ για το 2012 οι προβλέψεις εκτιμούν ότι θα ανέλθει στο 33%.
- Για το 2011 οι τόκοι αντιπροσωπεύουν το 87,3% των μισθών και συντάξεων της γενικής κυβέρνησης, ενώ για το 2012 θα ανέλθουν στο 101,7%.
Το βάρος των τόκων, θα προστίθεται για τα επόμενα έτη στο υπάρχον χρέος, δηλ. το χρέος συνεχώς θα διογκώνεται.
Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι από το τέλος του 2012 θα υπάρξει πρωτογενές πλεόνασμα στη λειτουργία του κράτους, ότι για τη διετία 2013-2014 τα πλεονάσματα θα είναι της τάξεως των 5-7 δις ευρώ και μετά για μια εξαετία της τάξεως των 8 δις –μεγαλύτερα πρωτογενή πλεονάσματα από 8 δις δεν μπορούν να θεωρηθούν επιθυμητά γιατί θα έχουν αντιαναπτυξιακή κατεύθυνση- το χρέος θα διευρυνθεί κατά 50 δις, αφού συνυπολογιστούν εισπράξεις 50 δις για την πενταετία 2011- 2015 προερχόμενες από αποκρατικοποιήσεις.
3) Ακόμα και με υψηλά ή ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά ανάπτυξης, η σχέση χρέους – ΑΕΠ δεν είναι δυνατόν να μειωθεί σε τέτοια επίπεδα ώστε η διαχείριση του χρέους να είναι βιώσιμη.
Ας κάνουμε κάποιες υποθέσεις για πιθανές περιπτώσεις:
Με βασική υπόθεση, ότι για την τριετία 2012 – 2015 το ποσοστό ανάπτυξης θα κινείται στο 3,5% και με πρωτογενή πλεονάσματα 3% (σε σχέση με το ΑΕΠ) :
α) εάν για την πενταετία 2015-2020 ο ρυθμός ανάπτυξης συνεχίσει να κινείται στο 3,5% η σχέση χρέους – ΑΕΠ το 2020 θα βρίσκεται στο 153 %.
β) εάν για την ίδια πενταετία ο ρυθμός ανάπτυξης κινείται στο 4%, η σχέση χρέους – ΑΕΠ θα βρίσκεται στο 149%.
γ) πάντοτε για την ίδια πενταετία εάν ο ρυθμός ανάπτυξης κινείται στο 6% η σχέση χρέους ΑΕΠ το 2020 θα βρίσκεται στο 134%.
δ) τέλος δε, για το ίδιο χρονικό διάστημα, αν ο ρυθμός ανάπτυξης είναι 7,5% η σχέση χρέους – ΑΕΠ θα είναι στο 124%.
Ένα κούρεμα της τάξεως του 50% στο χρέος, θα φέρει τη σχέση χρέος – ΑΕΠ στο 110% και με παράλληλη μείωση των επιτοκίων η οποία προβλέφθηκε από τη συμφωνία του Μαρτίου του 2011, θα μειώσει κατά 50% την εξυπηρέτηση του χρέους. Δαπάνες της τάξεως των 18-20 δις ευρώ ετησίως για πληρωμή τόκων, θα μειωθούν σε 9,5 – 10 δις, όσο δηλ. θα είναι περίπου τα πρωτογενή πλεονάσματα. Μία μείωση 9,5 δις στις δαπάνες των τόκων, αντιστοιχεί στο 46-50% της μισθοδοσίας της γενικής κυβέρνησης.
Είναι σαφώς μία πολύ σοβαρή εξοικονόμηση, η οποία αξίζει ένα πιθανό στιγματισμό της ελληνικής οικονομίας ως χρεοκοπημένη. Εξ’ άλλου, μετά από 3-4 χρόνια, όταν η ελληνική οικονομία θα κινείται με ρυθμούς ανάπτυξης 3-4%, ποιος θα θυμάται το στίγμα;
Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι αγορές προτιμούν να δανείζουν σε έναν -αποδεδειγμένα υγιή πλέον- πρώην χρεοκοπημένο, παρά σε έναν που ασφυκτιά με σοβαρές πιθανότητες να χρεοκοπήσει.
