Ιστορικές ελληνορθόδοξες μονές και ναούς, στην περιοχή της Τραπεζούντας, οι οποίες λειτουργούν πλέον ως μουσεία ή τεμένη, επισκέπτεται σήμερα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, λίγο πριν επιστρέψει πίσω στην Κωνσταντινούπολη. Συνοδευόμενος από τον δήμαρχο της Ματσούκας, Μουσταφά Γκεντς, ο οποίος παρέστη χθες και στην Πατριαρχική Θεία Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά, ο Οικουμενικός Πατριάρχης θα επισκεφτεί την αρχαιότερη μονή του Πόντου, αυτή του Αγίου Ιωάννη Βαζελώνα.
Σύμφωνα με την παράδοση, η μονή ιδρύθηκε το 270 μ.Χ. από αναχωρητές χριστιανούς, οι οποίοι κατευθύνθηκαν προς το εσωτερικό του Πόντου προκειμένου να αποφύγουν τους διωγμούς του Δεκίου (249-251) και του Βαλλεριανού (253-260). Εκεί, τους βρήκε κάποιος άλλος αναχωρητής από τη Μικρά Ασία, με το όνομα Ιωάννης και από κοινού αποφάσισαν να ιδρύσουν τη μονή. Το 1923, η μονή ακολούθησε την τραγική μοίρα του υπόλοιπου Ελληνισμού. Την εικόνα του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου διέσωσε ο μοναχός Διονύσιος Αμαραντίδης και τη μετέφερε στην Ελλάδα, στη μονή της Αγίας Τριάδος, στις Σέρρες.
Χθες το απόγευμα, ο Οικουμενικός Πατριάρχης επισκέφθηκε το ναό της Αγίας Σοφίας, τη μονή Θεοσκεπάστου και τον Άγιο Ευγένιο, που σήμερα λειτουργεί ως τέμενος. Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία, η Αγία Σοφία της Τραπεζούντας μετατράπηκε σε τζαμί το 1557 και εγκαταλείφθηκε τον 19ο αιώνα. Οι εργασίες αποκατάστασης του ναού, από Βρετανούς αρχαιολόγους, στα μέσα της δεκαετίας του ’50, αποκάλυψαν εξαιρετικές τοιχογραφίες, έργα της βυζαντινής τέχνης της πρώιμης Παλαιολογικής Αναγέννησης. Στον περίβολο του ναού σώζεται το καμπαναριό, βενετικού ρυθμού, που κτίστηκε το 1443.
Ο ναός της Παναγίας Θεοσκεπάστου συνδέθηκε στενά με την οικογένεια του Αλεξίου Γ΄ Μεγάλου Κομνηνού (1349-1390), ενώ για τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Ευγενίου είναι γνωστό ότι στις αρχές του 11ου αιώνα ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄ Βουλγαροκτόνος χορήγησε τη διακόσμησή του. Οι τοιχογραφίες του 14ου αιώνα στο εσωτερικό του είναι σήμερα ασβεστωμένες, αφού ο ναός μετατράπηκε σε τέμενος με την ονομασία «Γενί Τζουμά Τζαμί».
