Τη στιγμή που. Και οι Σέρβοι το γνωρίζουν καλά μέσα τους. Αν πράγματι «έδωσαν» τον Μλάντιτς, και ο στρατηγός δεν επέλεξε να παραδοθεί μόνος του. Γερασμένος, άρρωστος, με δυσμενή πρόγνωση για τον βίο που ο Ράτκο Μλάντιτς ανέβαινε τις σκάλες του αεροπλάνου που τον μετέφερε στη Χάγη, η Σερβία ερχόταν να επιβεβαιώσει την πικρή διαπίστωση ότι… ακόμη και η εθνική μνήμη ενός λαού, έχει την τιμή της.
Ο στρατηγός κατηγορείται για εγκλήματα πολέμου. Λες και ο πόλεμος δεν είναι από μόνος του έγκλημα. Κατηγορείται για τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα, και την πολιορκία του Σεράγεβο. Εκεί όπου σημειώθηκαν ακρότητες, προφανώς παραπάνω από όσο συνηθίζεται στη ζούγκλα ενός πολέμου.
Ο Μλάντιτς ωστόσο υπήρξε «εγκληματίας πολέμου» για τη διεθνή κοινότητα. Όχι για τη Σερβία. Για τους «πλάβι» υπήρξε ο σκληροτράχηλος στρατιωτικός ηγέτης που διέσωσε την πρώην Γιουγκοσλαβία από τον ολοκληρωτικό αφανισμό. Αν δεν υπήρχε ο «σφαγέας» Μλάντιτς, η Σερβία θα ήταν σήμερα επαρχία της Κροατίας, της Βοσνίας, του Μαυροβουνίου, ακόμη και της Αλβανίας, όπως προέβλεπε το σχέδιο εκείνων που αιματοκύλισαν τα Βαλκάνια μετά την Πτώση του Τείχους.
Εν ονόματι ποιάς ελευθερίας αλήθεια, ισοπεδώθηκαν οι υποδομές της Γιουγκοσλαβίας από το ΝΑΤΟ, το 1999; Επειδή ο Μιλόσεβιτς ήταν «τύραννος» και «επικίνδυνος»; Μα μόλις μερικά χρόνια πριν, οι τότε διώκτες του τον είχαν αναγνωρίσει ως φερέγγυο συνομιλητή τους, για τον διαμελισμό της άλλοτε κραταιάς Γιουγκοσλαβίας. Όχι το πρώτο, και ούτε φυσικά το τελευταίο ανάλογο παράδειγμα. Ο Οσάμα Μπιν Λάντεν, μας θύμιζε για πάρα πολλά χρόνια, πως είναι να περνάς και από τις δυο πλευρές του φεγγαριού.
Η εθνική ευγνωμοσύνη που αισθάνονταν οι Σέρβοι για τον Ράτκο Μλάντιτς, αποδείχτηκε στην πράξη η «αόρατη ασπίδα» πίσω από την οποία κρυβόταν όλα αυτά τα χρόνια. Είναι λίγο δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι… δεν τον αναγνώριζαν οι συμπατριώτες του, που τύχαινε να τον συναντήσουν στον δρόμο.
Η παράδοσή του στη Δύση και τη Χάγη, έρχεται να υπηρετήσει το νέο εθνικό όραμα της Σερβίας, να μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το αξιακό τίμημα ωστόσο είναι μεγάλοτου απομένει.
Η εικόνα του στο δικαστήριο, με το απλανές βλέμμα από τα δυο εγκεφαλικά επεισόδια που έχει υποστεί, θα είναι το τελευταίο αποτύπωμα ενός ανθρώπου που έγινε θρύλος. «Σφαγέας» για τους μεν, «σωτήρας» για τους δε. Ως το τέλος όμως, Γιουγκοσλάβος, έστω και φανατικός.
