Παρέμβαση του Ευρωβουλευτή κ. Τσουκαλά στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τους ελέγχους εφαρμογής και την απλοποίηση της ευρωπαϊκής ερευνητικής χρηματοδότησης
Την αποτελεσματικότητα των ελέγχων του 7ου Προγράμματος Πλαισίου (7ΠΠ) για την Έρευνα έθιξε ο Ευρωβουλευτής της ΝΔ Καθηγητής Ιωάννης Α. Τσουκαλάς, μέλος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας του ΕΚ, με προφορική ερώτηση που υπέβαλε κατά την Σύνοδο της Ολομέλειας στο Στρασβούργο στην αρμόδια για την Έρευνα, Καινοτομία και Επιστήμη, Επίτροπο, κα Γκέγκεν-Κουίν.
Ο κ. Τσουκαλάς με την ερώτησή του επεσήμανε τον πολύ μικρό αριθμό ελέγχων που έχουν πραγματοποιήσει οι αρμόδιες υπηρεσίες στους συμμετέχοντες στα έργα του 7ου Προγράμματος Πλαίσιο για την Έρευνα, αλλά και το υψηλό ποσοστό λογιστικών σφαλμάτων και διορθώσεων που εντοπίστηκαν. Ο Έλληνας Ευρωβουλευτής παρατηρεί ότι «αν αυτή η τάση διατηρηθεί, δεν αποκλείεται να απαιτηθούν οικονομικές διορθώσεις άνω των 2 δις ευρώ για το σύνολο του 7ΠΠ».
Στην απάντησή της, η Επίτροπος δικαιολόγησε τον χαμηλό αριθμό ελέγχων αναφερόμενη στις νέες διαδικασίες που ακολουθεί η Επιτροπή και στο γεγονός ότι μόλις εντός του 2010 είχε ολοκληρωθεί μια κρίσιμη μάζα ερευνητικών έργων που επέτρεπε την έναρξη διοικητικών και οικονομικών ελέγχων. Η κα Γκέγκεν-Κουίν προσκόμισε νέα στοιχεία για τον αριθμό των ελέγχων. Ως τα τέλη Δεκεμβρίου του 2010, οι υπηρεσίες της ΕΕ πραγματοποίησαν 345 ελέγχους σε 432 συμμετέχοντες σε ερευνητικά έργα του 7ου ΠΠ. Ωστόσο τα ευρήματα των ελέγχων δεν ήταν ιδιαιτέρως ικανοποιητικά, καθώς σε ερευνητικά κονδύλια 88,6 εκατομμυρίων ευρώ, εντοπίστηκαν σφάλματα 4,48 εκατομμυρίων ευρώ, που αντιστοιχούν σε ποσοστό 5%.
Η Επίτροπος αποδίδει το υψηλό ποσοστό σφαλμάτων όχι σε δόλο εκ μέρους των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, των ερευνητών και των επιχειρήσεων που συμμετέχουν στα ερευνητικά έργα, αλλά στους πολύπλοκους κανόνες που ορίζουν τις δαπάνες που είναι επιλέξιμες για ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Σύμφωνα με την κα Γκέγκεν-Κουίν, εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες διαφορές στους κανόνες χρηματοδότησης που ακολουθεί η Ευρ. Επιτροπή και τα Κράτη Μέλη, που οδηγούν σε διαφορετικές ερμηνείες και καταγραφές των επιλέξιμων δαπανών και τελικά σε λογιστικά σφάλματα που οι ελεγκτικοί μηχανισμοί εντοπίζουν και διορθώνουν. Η Επίτροπος αναφέρθηκε στις μεγάλες προσπάθειες που καταβάλλει για την απλοποίηση των διαδικασιών χρηματοδότησης της έρευνας και έκανε ιδιαίτερη αναφορά στις νέες οδηγίες απλοποίησης του 7ου Προγράμματος Πλαίσιο που δημοσίευσε η Επιτροπή στις 24 Ιανουαρίου. Σε συμπληρωματική παρέμβαση του, ο κ. Τσουκαλάς αναγνώρισε τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται η Επίτροπος όταν, αφενός, ο ερευνητικός, ο ακαδημαϊκός και ο επιχειρηματικός κόσμος και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητούν συνεχώς περισσότερα και γενναιότερα βήματα προς την κατεύθυνση της απλοποίησης του προγράμματος-πλαίσιο για την έρευνα και, αφετέρου, το Ευρ. Κοινοβούλιο ζητά περισσότερους ελέγχους και καλύτερη εφαρμογή των κανόνων διαχείρισης της ερευνητικής χρηματοδότησης. Ωστόσο, όπως σημείωσε ο Ευρωβουλευτής, αυτά τα δύο ζητούμενα δεν είναι αντίθετα μεταξύ τους αλλά συμπληρωματικά. Κάλεσε ακόμη την Ευρ. Επιτροπή να μεριμνήσει το συντομότερο δυνατό για την ορθή εφαρμογή των λογιστικών κανόνων και να βελτιώσει τα ποσοστά σφαλμάτων. Σύμφωνα με τον κ. Τσουκαλά, το ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό ελέγχων και το υψηλό ποσοστό σφαλμάτων φαίνεται ότι δεν εγγυάται τη συμμόρφωση με τους κανόνες και τη βέλτιστη αξιοποίηση των ερευνητικών κονδυλίων. Οι ερευνητές, αντί να βρίσκονται στα εργαστήριά τους, τείνουν να μετατραπούν σε λογιστές που προσπαθούν να ερμηνεύσουν τους πολύπλοκους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Σχολιάζοντας την απάντηση της κας Επιτρόπου, ο κ. Τσουκαλάς έκανε τις εξής δηλώσεις:
«Η συζήτηση στο Ευρ. Κοινοβούλιο, αλλά και στις διάφορες επιτροπές όπου προετοιμάζεται το 8ο Πρόγραμμα Πλαίσιο, αποδεικνύει και πάλι ότι η χώρα δεν έχει άλλη επιλογή για ανάπτυξη από την παιδεία, τον πολιτισμό, την έρευνα και την καινοτομία. Ακόμα και σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, η οικονομική παγκοσμιοποίηση είναι πολύ μικρή αν συγκριθεί με την επιστημονική παγκοσμιοποίηση, και η εμπορική ανταγωνιστικότητα είναι πολύ μικρή σε σχέση με την επιστημονική και τεχνολογική ανταγωνιστικότητα. Πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους ότι η σωτηρία της χώρας περνάει υποχρεωτικά από το τρίγωνο της γνώσης, δηλαδή εκπαίδευση, έρευνα και καινοτομία. Αν αυτό δεν γίνει γρήγορα βιωματική εμπειρία όλων των συντελεστών παραγωγής και της κοινωνίας, τότε η χώρα δεν έχει σωτηρία. Θα πολεμούμε για ένα μνημόνιο «για ένα άδειο πουκάμισο, για μιαν Ελένη»».
