Καλή και άγια η ανάπτυξη, αλλά πάσα προσφορά προς περαιτέρω κατανόηση του όρου, δεκτή. Καθένας νοεί την ανάπτυξη όπως βολεύει τον ίδιο και τα στερεότυπά του. Ή δεν τη νοεί καθόλου, αλλά θέλει να στέλνει την μπάλα στην κερκίδα, όταν τον στριμώχνουν στη γωνία και προσπαθούν να του πάρουν μιαν απάντηση, πού θα έβρισκε η χώρα τα 110 δισεκατομμύρια για να πληρώσει μισθούς και συντάξεις, χωρίς να υπογράψει το μνημόνιο -πάνω από την περίπτωση θα μπορούσε να μπει η φωτογραφία του Αντώνη Σαμαρά.Προφανώς η ελληνική οικονομία χρειάζεται ανάπτυξη. Αλλά προς το παρόν παραμένει αδιευκρίνιστο πώς ακριβώς θα έρθει η ανάπτυξη. Η εύκολη πρόταση είναι να πέσει κρατικό χρήμα στην αγορά, στο πλαίσιο ενός προγράμματος δημόσιων επενδύσεων. Καθόλου άσχημη, αλλά προϋποθέτει ότι υπάρχει κρατικό χρήμα -που δεν υπάρχει. Σε άλλες εποχές, αυτός ήταν ο κανόνας. Δανειζόταν το Δημόσιο από τις αγορές, μοίραζε χρήμα δεξιά κι αριστερά και αυτό λογιζόταν ως ανάπτυξη. Σήμερα, αυτές οι πολυτέλειες τελείωσαν. Το δανεικό χρήμα έρχεται με το σταγονόμετρο και με όρους γιατί -κακά τα ψέματα- το «καταραμένο» ΔΝΤ και η «επάρατη» ΕΚΤ έχουν δικαίωμα να ελέγχουν πού πάνε τα χρήματά τους. Ειδικά σε μία χώρα όπου η πολιτική φαυλότητα και ο αυτισμός των επαγγελματικών ομάδων μπορούν να τα εξαφανίσουν σε μια στιγμή.
Αλλη πρόταση είναι να ψηφιστεί ένας καινούργιος «αναπτυξιακός νόμος» -το όνειρο του κρατικοδίαιτου ελληνικού καπιταλισμού. Λίγο συγκαλυμμένα και λίγο απροκάλυπτα, αυτό που αξιώνει ένα μεγάλο μέρος του επιχειρηματικού κόσμου είναι να χρηματοδοτεί το Δημόσιο ποσοστό των επενδύσεων. Σε καλύτερες εποχές και σε σοβαρές χώρες, θα μπορούσε να αποτελεί πρόταση. Στην Ελλάδα δοκιμάστηκε και αποδείχτηκε καταστροφή. Με την τακτική των υπερτιμολογήσεων, και με τη διαφθορά που τις προσυπέγραφε, κάποιοι επιχειρηματίες απέκτησαν εγκαταστάσεις και εξοπλισμό χωρίς να πληρώσουν δεκάρα. Αλλοι, ακόμη πιο καπάτσοι, έβαλαν και μετρητά στην τσέπη. Οπότε, μάλλον δεν είναι συνετό να ξαναπάρουμε τον ίδιο δρόμο, γιατί είναι βέβαιο ότι θα ξαναβρεθούμε στον ίδιο γκρεμό.
Να χρησιμοποιήσουμε το ευρωπαϊκό χρήμα, για να βάλουμε μπρος τη μηχανή της ανάπτυξης είναι μια καλύτερη πρόταση. Βεβαίως, μόνο για τα πρώτα μέτρα, γιατί μετά πρέπει να βρούμε καλύτερα καύσιμα - σύγχρονη γεωργία, τουρισμό, ναυτιλία ή ό,τι άλλο αποφασίσουμε. Αλλά, για να αυξήσουμε την απορροφητικότητα, πρέπει να δημιουργήσουμε καλύτερους μηχανισμούς. Και αυτό, είναι επίσης εξαιρετικά αμφίβολο.
