Της Μπέττυς Κυριακίδου
kiriakidoub@makthes.gr
Νέες, δυναμικές καλλιέργειες κάνουν την εμφάνισή τους τελευταία στη Βόρεια Ελλάδα, προσφέροντας διέξοδο σε εγκλωβισμένους στις παραδοσιακές καλλιέργειες αγρότες. Το μύρτιλλο, το ιπποφαές, το ρόδι, αλλά και η μαύρη τρούφα έχουν -μεταξύ άλλων- τη δυνατότητα να αναπτυχθούν στα βορειοελλαδικά εδάφη, να αποφέρουν σημαντικά εισοδήματα στους παραγωγούς, αλλά και να αποτελέσουν εγγύηση για το μέλλον.
“Τα τελευταία χρόνια, λόγω της εφαρμογής της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής αλλά και της παγκοσμιοποίησης, οι παραδοσιακές καλλιέργειες της Ελλάδας παρουσιάζουν πολλές δυσκολίες στο να εξασφαλίσουν ένα ικανοποιητικό εισόδημα στους αγρότες. Το γεγονός αυτό κατέστησε απολύτως αναγκαία την προσφυγή του αγροτικού κόσμου σε νέες και εναλλακτικές καλλιέργειες οι οποίες θα μπορέσουν να αντικαταστήσουν εν μέρει ή και συνολικά μερικές από τις παραδοσιακές και προβληματικές
καλλιέργειες”, σημειώνει ο γεωπόνος Κάσσανδρος Γάτσιος, συγγραφέας μιας σειράς βιβλίων σχετικών με τις εναλλακτικές καλλιέργειες.
Η “ΜτΚ” παρουσιάζει τέσσερις ελπιδοφόρες καλλιέργειες που παρουσιάζουν προοπτικές ανάπτυξης στη Βόρεια Ελλάδα.
Ιπποφαές: το φυτό του μέλλοντος
Σε εντελώς εμβρυακό επίπεδο βρίσκεται σήμερα στη χώρα μας η καλλιέργεια του ιπποφαούς, ενός από τα αρχαιότερα φυτά στη γη.Για του λόγου το αληθές, αυτή τη στιγμή στην Ξάνθη καλλιεργούνται 3.000-4.000 φυτά, ενώ σε λίγες ημέρες αναμένεται να ξεκινήσει η φύτευση φυτών σε περίπου 60 στρέμματα στην Κοζάνη, από τον νεοσύσταστο Συνεταιρισμό Ιπποφαούς και Δυναμικών Καλλιεργειών Δυτικής Μακεδονίας που έχει έδρα την Αιανή Κοζάνης.Όπως λέει ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού, Αριστοτέλης Γκουλιάφας, τα έντεκα άτομα που απαρτίζουν επί του παρόντος τον Συνεταιρισμό κινήθηκαν από την ανάγκη εύρεσης εναλλακτικών καλλιεργειών, αποδοτικών για τους παραγωγούς. Μάλιστα ο Συνεταιρισμός προχωρά και στην εγκατάσταση γραμμών παραγωγής, ώστε να πραγματοποιείται και η πρώτη μεταποίηση του προϊόντος με την παραγωγή λαδιού και χυμού. Η πούλπα, η φλούδα του καρπού, θα διατίθεται σε επιχειρήσεις ζωοτροφών για την παραγωγή νέων ειδών τροφών.“Για τον σκοπό αυτό, ο δήμος Αιανής μάς παραχώρησε χώρο στο κτίριο του παλιού συνεταιρισμού, όπου θα εγκαταστήσουμε τον μηχανολογικό μας εξοπλισμό”, διευκρινίζει ο κ. Γκουλιάφας.Ο Συνεταιρισμός, όπως λέει, είναι ανοιχτός σε νέα μέλη από τη Δυτική Μακεδονία και όχι μόνο, ενώ στοχεύει στην εφαρμογή συμβολαιακής γεωργίας.Τι είναι όμως το ιπποφαές; Είναι θάμνος που μπορεί να αναπτυχθεί σχεδόν οπουδήποτε, όπως λέει ο κ. Γάτσιος, γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη στην Κίνα και τη Ρωσία, ενώ στην Ευρώπη η χρήση του δεν είναι ευρέως γνωστή. Τα προϊόντα που παράγονται από αυτόν είναι υψηλής προστιθέμενης αξίας, περιζήτητα από τη βιομηχανία καλλυντικών, τροφίμων και συμπληρωμάτων διατροφής.Συμπεριλαμβάνεται στην κατηγορία των “υπερτροφών” (super foods), ενώ περιέχει 190 πολύτιμες ουσίες, οι περισσότερες από τις οποίες έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Oι περισσότερες και δραστικότερες έχουν εντοπιστεί στο έλαιο που περιέχουν οι καρποί του.
Οικονομική απόδοση
Όπως επισημαίνει από την πλευρά του ο Χρήστος Τράντης, πρόεδρος του Ινστιτούτου Περιφερειακής Ανάπτυξης Δυτικής Μακεδονίας και αρωγός στην προσπάθεια του Συνεταιρισμού Ιπποφαούς, το εν λόγω φυτό είναι δενδρώδης καλλιέργεια, ανθεκτική σε αρρώστιες, το κόστος παραγωγής της οποίας είναι πολύ χαμηλό, καθώς δεν απαιτεί φυτοφάρμακα (είναι βιολογική καλλιέργεια) και λίπανση.Δεδομένου ότι υπάρχουν πολλές ποικιλίες ιπποφαούς, η στρεμματική απόδοση διαμορφώνεται από 800 έως 1.200 κιλά ανά στρέμμα, ενώ η οικονομική του απόδοση είναι τεράστια, σύμφωνα με τον ίδιο. Αποφέρει στον παραγωγό 1.500-2.000 ευρώ το στρέμμα μόνο από την πώληση του καρπού, όταν το τριαντάφυλλο και η λεβάντα αποδίδουν 300 ευρώ και το σιτάρι 100 ευρώ, λέει ο κ. Τράντης.Στο εμπόριο, το έλαιο του φυτού πωλείται αντί 150 ευρώ το λίτρο, ενώ ο χυμός αντί 57 ευρώ το λίτρο.
Μύρτιλλο: Πηγή αιώνιας νιότης
Μια πολλά υποσχόμενη νέα καλλιέργεια για τη χώρα μας, που αναμένεται να αναπτυχθεί σε σημαντικό βαθμό στα επόμενα χρόνια, αποτελεί το μύρτιλλο ή blueberry. Σύμφωνα με τον κ. Γάτσιο, η καλλιέργεια του μύρτιλλου δεν είναι απαιτητική και μπορεί να είναι επιτυχής σε όλα τα μέρη της Ελλάδας, εφόσον επιλεγούν οι κατάλληλες ποικιλίες και ακολουθηθεί το κατάλληλο καλλιεργητικό σύστημα.Αν και η ιστορία του ξεκινά πολύ παλιά από τη μακρινή Σιβηρία, σήμερα το μύρτιλλο καλλιεργείται σε 16 χώρες, με τις ΗΠΑ να βρίσκονται στην πρώτη θέση των παραγωγών χωρών και τον Καναδά να ακολουθεί.Στη χώρα μας έκανε την εμφάνισή του το 2006. Ο κ. Νίκος Παπουτσής και ο γιος του Γιάννης έφεραν από τη Σιβηρία το πολύτιμο αυτό φυτό και δημιούργησαν στον νομό Δράμας την πρώτη και μέχρι σήμερα μοναδική φυτεία στην Ελλάδα. Το 2007 σύστησαν τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Βιοκαλλιεργητών και Βιοκτηνοτρόφων νομού Δράμας με διακριτικό τίτλο “Βιόδραμα”.Ήδη ο Συνεταιρισμός αυξάνει την καλλιεργήσιμη έκταση από τα 42 που είναι σήμερα στα 100 στρέμματα, ενώ δρομολογεί τη δημιουργία νέας μονάδας παραγωγής, μεταποίησης και συσκευασίας. Προϊόντα της μεταποίησης του φρούτου, πέρα από τον χυμό και το λικέρ, θα είναι το ηδύποτο, το φρουτοποτό και το αναψυκτικό.“Στόχος μας είναι η καλλιεργήσιμη έκταση να φτάσει τα 1.000 στρέμματα και ήδη βρισκόμαστε σε συζητήσεις με καλλιεργητές για να συνάψουμε συνεργασίες. Άμεσα εκτιμούμε ότι θα πραγματοποιηθούν επεκτάσεις στους γειτονικούς νομούς, από την Πέλλα έως και την Ορεστιάδα”, αναφέρει ο κ. Παπουτσής.Ως πηγή αιώνιας νιότης χαρακτηρίζεται από επιστήμονες το πολύτιμο αυτό φυτό, που με τις πλούσιες αντιοξειδωτικές του ουσίες συμβάλλει -μεταξύ άλλων- στην ενίσχυση του καρδιαγγειακού συστήματος και παρέχει προστασία στα ηλικιωμένα άτομα από νευροεκφυλιστικές ασθένειες που συνδέονται με τη γήρανση του ατόμου όπως η νόσος Alzheimer και η Parkinson.
Το μύρτιλλο σε αριθμούς
Σύμφωνα με τον κ. Γάτσιο, η διάρκεια της καλλιέργειας είναι 30 έτη, ενώ η πρώτη συγκομιδή γίνεται από το τρίτο έτος. Η μέση απόδοση καρπών είναι 1.000 κιλά ανά στρέμμα, ενώ το κόστος συγκομιδής καρπών με τα χέρια είναι 700-1.000 ευρώ ανά στρέμμα.Η τιμή πώλησης των καρπών διαμορφώνεται σε 4-5 ευρώ το κιλό, με το κόστος εγκατάστασης ενός στρέμματος δενδρώδους μύρτιλλου να υπολογίζεται σε 900-1.000 ευρώ.Το ετήσιο κόστος καλλιέργειας, συντήρησης και συγκομιδής των καρπών ενός στρέμματος μύρτιλλου σε πλήρη ανάπτυξη ανέρχεται περίπου σε 1.500 ευρώ στρέμμα.
Ιδού η ροδιά, ιδού και το κέρδος
Μεγάλη ανάπτυξη έχει γνωρίσει τα τελευταία τρία με τέσσερα χρόνια η καλλιέργεια της ροδιάς, καθώς ήδη στη Βόρεια Ελλάδα καλλιεργούνται περίπου 10.000 στρέμματα. Εξ αυτών τα 3.000 στρέμματα καλλιεργεί η Ομάδα Παραγωγών Ροδιού Άγιος Αθανάσιος Δράμας που αποτελείται από 100 άτομα.Εναλλακτική λύση για τους αγρότες αποτελεί η ροδιά, όπως λέει ο υπεύθυνος καλλιέργειας της εν λόγω ομάδας, Χρήστος Γκότζιας, ωστόσο είναι επικερδής αν πρόκειται για καθετοποιημένη παραγωγή.Η Ομάδα έχει υλοποιήσει επένδυση ύψους 500.000 ευρώ για τη δημιουργία αποχυμωτηρίου, το οποίο φέτος για πρώτη φορά θα προχωρήσει στην πιλοτική παραγωγή χυμού.“Βρισκόμαστε στη δεύτερη χρονιά καλλιέργειας ροδιάς, ενώ από την τρίτη και μετά ξεκινά η απόδοση του φυτού”, διευκρινίζει ο κ. Γκότζιας, προσθέτοντας ότι ήδη βρίσκεται σε συζητήσεις για τη διάθεση του προϊόντος το επόμενο έτος. Έτσι, το 80% της παραγωγής θα κατευθυνθεί σε Ολλανδία και Γερμανία, ενώ όπως λέει ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αγορά της Ρωσίας.Όσον αφορά στην απόδοση της ροδιάς, την τρίτη χρονιά αποδίδει 300-500 κιλά ανά στρέμμα, ενώ μετά τον τρίτο χρόνο μπορεί να φτάσει έως 4 τόνους ανά στρέμμα. Η πρώτη ποιότητα του καρπού τιμάται 1 ευρώ το κιλό, ενώ η δεύτερη 30-40 λεπτά.Σημειώνεται ότι το εκχύλισμα του καρπού του ροδιού είναι πλούσιο σε ουσίες που έχουν ισχυρότατη αντιοξειδωτική δράση Στις ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητές του αποδίδονται και πολλές από τις άλλες δράσεις του όπως η αντιαθηροσκληρωτική, η αντιφλεγμονώδης, η αντινεοπλασματική και άλλες. Σημειώνεται ότι το ελαιώδες παρασκεύασμα από τους σπόρους του ροδιού και του υδατικού εκχυλίσματος από το περικάρπιο είναι πανάκριβο και χρησιμοποιείται στην κοσμετολογία.
Μαύρη τρούφα, η πολύτιμη
Σποραδικά σε διάφορα μέρη της Μακεδονίας καλλιεργείται η μαύρη τρούφα, ενώ έχει βρεθεί και αυτοφυής. Ωστόσο η καλλιέργεια αυτού του είδους μανιταριού είναι πολύ περιορισμένη και δεν ξεπερνά τα 80 στρέμματα, λέει ο κ. Γάτσιος, καθώς απαιτεί ειδικές προδιαγραφές εδάφους. Το κόστος παραγωγής της διαμορφώνεται σε 1.000 ευρώ το στρέμμα, ενώ η απόδοση ξεκινά μετά τον τέταρτο χρόνο καλλιέργειας με λίγα γραμμάρια προϊόντος. Μετά τα 10-12 χρόνια η παραγωγή διαμορφώνεται σε 3-5 κιλά το στρέμμα. Η τιμή του κιλού της μαύρης τρούφας διαμορφώνεται από 600 έως και 1.500 ευρώ. Η συγκομιδή της γίνεται με ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά ή γουρούνια, τα οποία εντοπίζουν την τρούφα στις ρίζες των δέντρων.“Υπάρχει ένα θέμα με την τρούφα στην ελληνική αγορά. Συνήθως βαφτίζεται και πωλείται ως μαύρη άλλο είδος τρούφας, π.χ. η θερινή τρούφα που είναι πολύ φθηνότερη”, εξηγεί ο κ. Γάτσιος.Όπως λέει, η μαύρη τρούφα είναι πολύ επικερδής καλλιέργεια, ωστόσο απαιτητική και δαπανηρή.Η γαστρονομική και θρεπτική της αξία την καθιστούν ως ένα από τα πιο περιζήτητα εδέσματα παγκοσμίως.
