Ενώ οι μετεωρολόγοι παρακολουθούν την κίνηση του ηφαιστειακού υλικού και εκατοντάδες χιλιάδες επιβάτες των αεροπορικών εταιρειών με προορισμό πόλεις της Κεντρικής και της Βόρειας Ευρώπης ταλαιπωρήθηκαν σε αεροδρόμια, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης μια ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον καθηγητή Μιχάλη Φυτίκα παρακολουθούν εδώ και δεκαετίες την ηφαιστειακή δραστηριότητα των ενεργών ηφαιστείων της Ελλάδας.
Της Σ. Μαργαριτίδου « στην Μακεδονια»
Στη χώρα μας υπάρχουν ενεργά ηφαίστεια στη Σαντορίνη, στη Νίσυρο και στα Μέθανα. Όλα παρακολουθούνται από ειδικό δίκτυο, εξηγεί ο ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας Μιχάλης Φυτίκας. "Τα ηφαίστεια, αν και ενεργά, βρίσκονται σε ύπνωση, δηλαδή σε καμία περίπτωση δεν υπάρχει ενδεχόμενο κάποιας έκρηξης". Η πιο πρόσφατη δραστηριότητα ηφαιστείου στον ελληνικό χώρο ήταν αυτή που συνέβη το... 230 π.Χ. στα Μέθανα. Τα ηφαίστεια του ελληνικού χώρου μπορεί να μένουν απενεργοποιημένα για πολύ μεγάλο διάστημα, ωστόσο, όπως συνέβη και με την περίπτωση της ηφαιστειακής έκρηξης στη Θήρα, πιθανή ενεργοποίηση μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα για τον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου.
Το ηφαίστειο της Σαντορίνης
Όπως εξηγεί στη "Μ" ο επικεφαλής της ομάδας, ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας, Μιχάλης Φυτίκας, "το Ινστιτούτο Μελέτης και Παρακολούθησης του Ηφαιστείου Σαντορίνης (ΙΜΠΗΣ) έχει εγκαταστήσει εδώ και 15 χρόνια ένα πλήρες δίκτυο μετρήσεων, σεισμολογικών, παλιρροιογράφων, μετρήσεων ηφαιστειακών αερίων, θερμοκρασίας, χημικής σύστασης ρευστών κ.ά. Παράλληλα διαθέτουμε τρεις σταθμούς, οι οποίοι μέσω δορυφόρων μεταδίδουν δεδομένα από τα ενεργά ηφαίστεια της Καλντέρας και του Κολούμπο. Τα δεδομένα μεταδίδονται σε 24ωρη βάση online στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης". Ο κ. Φυτίκας εξηγεί ότι "τα ηφαίστεια της Σαντορίνης δίνουν πρόδρομα φαινόμενα για πολλές εβδομάδες. Έτσι, σε περίπτωση που υπάρξουν, θα έχουμε τη δυνατότητα να προειδοποιήσουμε έγκαιρα τους κατοίκους".
Κάθε νησί και ηφαίστειο
Το πρώτο και μοναδικό μέχρι σήμερα ηφαιστειολογικό μουσείο της χώρας βρίσκεται στη Νίσυρο. Το υπερσύγχρονο μουσείο δημιουργήθηκε με την ευθύνη του καθηγητή Μιχάλη Φυτίκα, ερευνητών του ΑΠΘ, του ΙΓΜΕ και με την υποστήριξη του δήμου Νισύρου και του υπουργείου Αιγαίου. Στο ηφαιστειογενές νησί χιλιάδες επισκέπτες περιηγούνται τον ενεργό κρατήρα του, ενώ παράλληλα έχουν τη δυνατότητα να βλέπουν την εξέλιξη των ηφαιστείων σε όλο το Αιγαίο. Στο νησί υπάρχει το ηφαιστειολογικό παρατηρητήριο που τροφοδοτείται με δεδομένα από τη δραστηριότητα των ηφαιστείων όλου του κόσμου σε 24ωρη βάση. Τα ηφαίστεια της Ελλάδας παρακολουθούνται συνεχώς. Άλλωστε, με την πρόοδο της επιστήμης, η ενημέρωση για τυχόν ηφαιστειακή δραστηριότητα είναι άμεση. Το ηφαιστειακό τόξο του Νότιου Αιγαίου περιλαμβάνει μια γεωγραφική ζώνη που αρχίζει από τον Ισθμό της Κορίνθου, διασχίζει τη χερσόνησο των Μεθάνων, τη Μήλο, τη Θήρα και καταλήγει στη Νίσυρο. Η ζώνη αυτή φιλοξενεί όλα τα ενεργά ηφαίστεια της Ελλάδας. Μικρότερα ανενεργά ηφαίστεια βρίσκονται στην Αντίπαρο, στην Πάτμο αλλά και στην Κω.
Τα ηφαίστεια που... κοιμήθηκαν στη Βόρεια Ελλάδα
Οσο περίεργο και αν ακούγεται, ανενεργά ηφαίστεια έχουν καταγραφεί από τον Μιχάλη Φυτίκα και στη Βόρεια Ελλάδα. Σε αυτά συγκαταλέγονται το ηφαίστειο της Αλμωπίας (νομός Πέλλας), που είχε δραστηριότητα πριν από 2-3 εκατομμύρια χρόνια. Στάχτες ύψους 30 εκατοστών που προέρχονται από την έκρηξη του συγκεκριμένου ηφαιστείου εντοπίστηκαν στο νομό Πιερίας. Μικρότερα ηφαίστεια έχουν καταγραφεί στο Σιδηρόκαστρο Σερρών, στους νομούς Δράμας, Ξάνθης και Ροδόπης, ενώ η ηφαιστειακή δραστηριότητα που χάνεται σε βάθος εκατομμυρίων ετών φθάνει μέχρι και την Αλεξανδρούπολη και το δάσος της Δαδιάς. Σημάδια δράσης ενός σχετικά νέου ηφαιστείου, ηλικίας μόλις 21.000.000 ετών, έχουν καταγράψει οι επιστήμονες στη Σαμοθράκη, στη Λήμνο και τη Λέσβο.
"Θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια ένωση ηφαιστειακών περιοχών και να προβληθούν τα πανέμορφα γεωλογικά τοπία που έχουν δημιουργηθεί στο πέρασμα των αιώνων από τις ηφαιστειακές εκρήξεις στη χώρα μας", καταλήγει ο κ. Φυτίκας.
